به تاكيد قرآن مجيد مجازات محاربان و اخلال‌گران به امنيّت اجتماعى اعدام، آويختن به دار، قطع انگشتان و تبعيد است و در آخرت مجازات عظيمى در انتظار آنهاست. محارب، كسى است كه با تهديد به اسلحه به جان يا مال و ناموس مردم حمله مى كند. نحوه مجازات به اين شكل است كه اعدام براي آنها كه دست به كشتن مردم بى گناه زده اند، قطع انگشتان براي آن ها كه به اموال مردم هجوم برده اند، اعدام و به دار آويخته شدن براي آنها كه هر دو جنايت را مرتكب شده اند و تبعيد براي آنها كه تنها اسلحه به روى مردم كشيده اند.

قرآن درباره حد «سرقت» می فرمايد: «دستِ مرد دزد و زنِ دزد را، به كيفر عملى كه انجام داده اند، به عنوان مجازات الهى قطع كنيد؛ و خداوند توانا و حكيم است»؛ البته برای آگاهی از شرايط و خصوصيّات این حکم و استثناهايى كه برای آن وجود دارد، بايستی به سنّت و روايات اسلامى مراجعه نمود زیرا قرآن به تبیین شرایط و خصوصیات حکم نپرداخته است.

«وقف» صدقه جاریه اي است که پیش از اسلام نیز در ادیان دیگر رواج داشته است؛ اما اهتمام اولیای الهی به ویژه امام علي(ع) به سنت وقف نشانه جایگاه فوق العاده آن در اسلام است، از این رو امام صادق(ع) می فرماید: «صدقه جاریه بهترين چيزى است كه انسان بعد از خود به يادگار مى گذارد». از سوی دیگر يكى از طرق پيشگيرى از تكاثر و ثروت اندوزى، گسترش سنّت وقف است كه سبب می شود اموال از چنگ افراد معدودى بيرون آيد و منافع آن در اختيار نيازمندان قرار گيرد.

امام علی(ع) در خطبه 53 نهج البلاغه مى فرمايد: «از شرائط كمال قربانى آن است كه گوشهايش صاف و برافراشته و چشمانش سالم باشد، بنابراين هرگاه گوش و چشمش سالم باشد، قربانى كامل و سالم است». این کار از این جهت است که قربانى كردن يك عبادت است و از باب رعایت ادب و احترام براى تقديم به درگاه پروردگار، شایسته است که بهترين مورد برگزيده شود. همان طور كه نماز خواندن زنان با حجاب كامل، پوشيدن لباسهاى تميز و معطر بودن به هنگام نماز، و ... همه نوعى اداى احترام به پيشگاه حق است.

«حدّ» در لغت به معنى «منع» است و در عبارات فقها به معنى مجازات مخصوصى است كه به خاطر ارتكاب بعضى از گناهان در مورد مكلّفين اجرا مى شود. امّا «تعزير» در لغت به معنى «تأديب» و گاه به معنى «يارى كردن» و «منع نمودن» آمده است، و در اصطلاح شرعى، مجازاتی است كه اندازه معيّنى در شرع براى آن ذكر نشده و بسته به راى قاضى است كه با توجه به ميزان جرم و مقدار تحمّل مجرم درباره او اجرا مى شود. بنابراين فرق «حدّ» و «تعزير» در اين است كه حدّ، مجازات معين و ثابتى است، ولى تعزير غالباً نامعيّن است.

در اسلام عمدتاً ده حدّ درباره گناهان كبيره آمده است كه تعداد چهار مورد از آن در قرآن مجيد با صراحت ذكر شده است. اول حد «زنا» كه در آيه 2 سوره «نور» آمده است. دوم حد «سرقت» كه در آيه 38 سوره «مائده» به آن تصريح شده است. سوم حد «قذف» كه آيه 4 سوره «نور» به آن پرداخته است. چهارم حد «مُحارب» كه آيه 33 سوره «مائده» در مورد آن نازل شده است.

«وقف» ملكى است كه عين آن حبس و از منفعت آن استفاده مي شود و فروش عين موقوفه يا تقسيم آن ميان موقوف عليهم بدون اطلاع و اجازه حاكم شرع جايز نيست. «صدقه»، مالى بلاعوض است كه به خاطر خدا به ديگرى جهت تصرف واگذار مى شود. هيچ نوع از انواع صدقه قابل فسخ نيست و در آن قبض شرط است. «هبه» نيز بر دو قسم است: 1. «هبه معوضه» كه كسى بگويد: اين لباس را به تو مى بخشم، به شرط اينكه آن كتاب را به من ببخشى، او هم قبول كند. 2. «هبه جايزه» كه عوضى در برابر آن نيست.

«قضاوت» راه خاتمه دادن به نزاع هاى مختلف مردم است و از نظر شيعه يكى از مراحل رياست عامه و خلافت خدا در روي زمين است. قاضى، امين الهى بر جان و مال و ناموس مردم است؛ ولى به همان اندازه نيز خطر و لغزش او بزرگ و غير قابل جبران است. در احاديث معصومين(ع) درباره خطر قضاوت تعبيراتى ديده مى شود كه پشت انسان را مى لرزاند. قاضى بايستي بر اساس اقرار، قسم و بينه (دو شاهد عادل) حكم كند و وقتي حكمى صادر كرد هيچ كس جز خود او، حق مخالفت با آن را ندارد.

امام علی(ع) درباره صفت «غصب» می فرماید: «سنگ غصبى در بناى خانه، گروگان ويرانى آن است»، همان گونه كه «رهن» و گروگان، سبب مى شود انسان، مطالباتش را وصول كند، سنگ غصبى هم سبب مى شود كه ويرانى براى خانه وصول شود، به همين خاطر است كه پیامبر(ص) می فرماید: «از به كار گرفتن اشياى حرام در بناها بپرهيزيد كه سبب خرابى آن خواهد شد».

از دیدگاه اسلام درخت کاری و حفظ جنگلها از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و آیات و روایات فراوانی درباره اهمیت درختان و ضرورت درختکاری و آب دادن به درخت و نگهداری از آنها بیان شده است. در روایات پاداش صدقه برای کاشت درخت بیان شده و آب دادن به درخت مانند سیراب کردن مؤمن تشنه دانسته شده است. همچنین در روایات بر مراقبت از درختان تاکید شده و به شدت از قطع درختانی که جوان هستند و میوه می دهند حتی در جنگها منع شده است.

از لحاظ فقهی نیز مراجع عظام تقلید بریدن بدون دلیل درختان و نابود کردن جنگلها را مصداق قاعده «لاضرر و لاضرار فی السلام» دانسته و فتوا به حرمت آن داده اند. به عنوان مثال آیت الله مکارم شیرازی می فرمایند: الف) جنگل‏ها جزء انفال است و تصرّف در آن منوط به اجازه حكومت اسلامى است. ب) هر كارى كه موجب ضرر و زيان مسلمين، در كوتاه مدّت يا درازمدت مى شود، جايز نيست، و لازم است مردم مسلمان در اين گونه مسائل، كه با محيط زيست‏ انسان‏ها ارتباط شديد دارد، كاملًا هوشيار و مراقب باشند.