به تصريح آيات «قرآن» بهشت و جهنّم آفريده شده اند. در سوره «آل عمران» آمده: «بهشت براى پرهيزكاران آماده شده است». در سوره «بقره» سخن از وجود فعلى «دوزخ» به ميان آمده، مى فرمايد: «از آتشى بترسيد كه هيزم آن انسان ها و سنگ هاست و براى كافران آماده شده است». در جاي ديگر «قرآن» منكرانِ قيامت را مخاطب ساخته مى فرمايد: «اين چنين نيست كه شما مى پنداريد، اگر علم اليقين داشتيد، قطعاً دوزخ را مى ديديد».

«قرآن»، غذاهاى جسمانى بهشتيان را متنوع و از جنس ميوه دانسته است. در بعضى از آيات روى ميوه هاى خاصى به عنوان ميوه هاى بهشتى تكيه شده مانند رطب و انار. البته اشاره مختصرى روى گوشت به طور عام و گوشت پرندگان به طور خاص شده است. اينكه چرا بيشتر توجه «قرآن» به ميوه است تا به گوشت؟ گروهى معتقدند غذاى طبيعى انسان ميوه و انسان موجودى ميوه خوار است و لذا نمى تواند گوشت را به صورت طبيعى استفاده كند و بايد در آن تغييراتى بدهد؛ در حالى كه ميوه به همان صورت طبيعى، مطبوع است و خوردن ميوه قبل از غذاى گوشتى لطف خاصى دارد.

امام علی(ع) در بیان اوصاف «متّقین» می فرماید: «لباس متّقین میانه روی است». لباس در کلام امام دارای دو معنی است؛ نخست لباس و پوشش ظاهری است؛ اما به قرينه آياتى كه لباس را در معناى كنايى وسيع به كار برده است، معناى لباس مفهوم گسترده اى پيدا مى كند كه همه زندگى انسان را شامل مى شود؛ به طوري كه اعتدال و ميانه روى تمام زندگى آنان را در برگرفته است. امام(ع) در وصف دیگری می فرمایند: «راه رفتن آنان متواضعانه است». در اين سخن نيز راه رفتن متواضعانه، شامل مشی به معناى وسيع آن مى شود كه تمام رفتارهاى آنان را در بر مي گيرد.

امام علي(ع) درباره مقام «زهد و ساده زیستی متّقین» می فرماید: «اندامشان لاغر و نیازهایشان اندک است». در واقع نحیف به معناى لاغر است كه از يكسو نشانه زهد و پارسايى و روزه گرفتن و از سوى ديگر دلالت بر چابكى و آمادگى براى انجام وظايف الهى دارد. به يقين روحِ قناعت و حاجاتِ خفيف، انسان را از بسيارى از گناهان در امان مى دارد و فكر او را براى پيمودن راه حقّ، راحت تر مى كند.

امام علی(ع) دراین باره می فرماید: «سخن زشت و خشونت آميز از آنان دور است، گفتارشان ملايم و منكرات از آنان به دور است. نيكي به آنان روى آورده و شرّ به آنان پشت كرده». برخورد آنان با همه مردم با زبان خوب و تعبيرات محبّت آميز است و خشونت در گفتار و سخنان زشت از آنها به دور است. نه تنها چنين سخنانى نمى گويند؛ بلكه با آنها فاصله زيادى نيز دارند.

امام علی(ع) به اصحاب خود براى پيكار با ظالمان و طاغيانِ امت چند توصيه مي فرمايد: «اى بندگان خدا، شما را به تقواى الهى توصيه مى كنم؛ چرا كه تقوی بهترين چيزى است كه بندگان، يكديگر را به آن سفارش مى كنند و بهترين پايان كار در پيشگاه خداست، هم اكنون درهاى نبرد ميان شما و اهل قبله [مسلمانان فتنه جو] گشوده شده و اين پرچم را جز افراد بينا، با استقامت و آگاه به موارد حقّ بر دوش نمى كشند، آنچه را به شما فرمان داده شده انجام دهيد و در برابر آنچه نهى شده، توقّف نماييد و در هيچ كارى عجله نكنيد تا به اندازه كافى درباره آن تحقيق كنيد».

در قرآن آمده كه اولياي الهي غم و غصه اي ندارند اما روايات گوياى وجود حزن و اندوهى در نهاد آنها است کما اینکه امام صادق(ع) فرموده اند: «حُزن و اندوه علامت اهل معرفت است». راه جمع قرآن و روايات اين است كه سرچشمه غم مختلف است، بعضی غمها به دل عارف عارض نمى شود، و بعضی دیگر هرگز از عارف جدا نمى شود. غم عارفان و پرهيزكاران به خاطر مقصر دانستن خود در پيشگاه الهى و گمراهى مردم و ناراحتى ها و شدائد جامعه است.

يكي از صفات متقين، «تواضع» در راه رفتن است. اين عبارت دو گونه تفسير مي شود؛ يكي اين كه راه رفتن آنها متواضعانه است و ديگر اينكه مشى به معنى راه رفتن نيست؛ بلكه معناى عام ترى دارد كه همان خط مشى و روش و سيره است. طبق معناي دوم، برنامه و خط مشى زندگى پرهيزكاران در تمام ابعاد، تواضع و فروتنى است که در نهايت مرجع و برگشت هر دو تفسير يكى است.

واژه «حرص» معمولاً بار منفی دارد و غالباً در مواردی به کار می رود که مذموم و نکوهیده است؛ ولی گاه این واژه در مواردی به کار می رود که شایسته ستایش است و آن در جایی است که این صفت در مورد علاقه شدید به کارهای خیر و در طریق وصول به خیر و سعادت باشد که در این صورت نه تنها جزء اخلاق رذیله نیست؛ بلکه فضیلت نیز محسوب می شود، مانند قرآن مجيد که يكى از فضايل پيامبر اسلام(ص) را «حرص» بر هدايت مردم و نجات آنها از گمراهى بر مى‏ شمارد.

با ملاحظه حالات و خصوصيات بشر پى مى بريم كه هنوز انسان به آن سطح عالى از فهم و شعور براى رسيدن به حکومت عدل جهانی نرسيده است؛ زيرا بشر از ابتداى خلقت تا كنون دو شرط اساسى را نداشته است؛ يكي اينكه عدل را به صورت كامل نشناخته و دوم اينكه براى فداكارى در راه تطبيق و پياده كردن عدالت بعد از شناخت آن آمادگي كافي را نداشته است.