برخي از آيات قرآن، «شفاعت» را به كلى نفى مى كند، مانند آيه 48 سوره مدّثّر كه مي فرمايد: «شفاعت شفاعت كنندگان به حال آنها سودى نمى بخشد». اين آيه گرچه هرگونه شفاعت را به طور كلي در مورد اين گروه نفى مى كند؛ ولى تعبير به «شافعين» كه ظهور در فعليت دارد نشان مى دهد در آن روز شفاعت كنندگان و شفاعت شوندگانى هستند؛ ولى شفاعت آنها شامل حال گروهي كه پيوسته روز قيامت را تكذيب مى كردند و نماز و اطعام مسكين را به كلى ترك كرده بودند، نمى شود.

اين پندار كه دوزخیان پس از مدتی به عذاب جهنّم عادت می کنند با هيچ يك از آيات خلود و جاودانگى عذاب سازگار نيست؛ چراكه به تصريح بعضي از آيات قرآن هر زمان پوست هاى تن آنها از بين برود خداوند آنها را به پوست هاي نوينى تبديل مى كند تا عذاب الهى را بچشند! و اصولا تهديد به خلود در آتش، تهديد به عذاب دائم است و اگر مبدّل به نعمت جاودانى گردد ديگر تهديدآميز نيست.

«قرآن»، غذاهاى جسمانى بهشتيان را متنوع و از جنس ميوه دانسته است. در بعضى از آيات روى ميوه هاى خاصى به عنوان ميوه هاى بهشتى تكيه شده مانند رطب و انار. البته اشاره مختصرى روى گوشت به طور عام و گوشت پرندگان به طور خاص شده است. اينكه چرا بيشتر توجه «قرآن» به ميوه است تا به گوشت؟ گروهى معتقدند غذاى طبيعى انسان ميوه و انسان موجودى ميوه خوار است و لذا نمى تواند گوشت را به صورت طبيعى استفاده كند و بايد در آن تغييراتى بدهد؛ در حالى كه ميوه به همان صورت طبيعى، مطبوع است و خوردن ميوه قبل از غذاى گوشتى لطف خاصى دارد.

در زندگى دنيا «لباس» نقش مهمى در حفظ بدن در برابر سرما و گرما دارد و در درجه بعد به عنوان زينت مهمي براى انسان به شمار مي رود؛ اما در بهشت نه از سرما و گرما خبري هست و نه از آفات و آسيب ها؛ چراكه در آنجا همه چيز در حدّ اعتدال است و آفتى وجود ندارد. بنابراين پوشش لباس در آنجا تنها جنبه تزئين دارد و به اين دليل «قرآن» روى جنبه تزئينى لباس ها تكيه كرده است و فرموده: «بر اندام آنها لباس هايى است از حريرِ نازكِ سبز رنگ و ديباى ضخيم». رنگ لباس هاى بهشتى، سبز است؛ چراكه سبز از شادترين و زيباترين رنگها در عالَم طبيعت است.

خدا در بیان عظمت نعمت های خويش مى فرمايد: «هيچ كس نمى داند چه پاداش هايى كه مايه روشنى چشم هاست براى آنها نهفته شده؟ اين جزاى اعمالى است كه انجام مى دادند». اين آيه اشاره سربسته و پرمعنايى به مواهب عظيم و معنوى بهشتيان دارد؛ چراكه مفهوم آيه اين است که هيچ كس حتى پيامبران مرسل و فرشتگان مقرب الهى نيز نمى توانند بفهمند كه خداوند چه پاداشي براى بندگان خاصش در نظر گرفته است؟! مسلماً آنها به درجاتى از قرب ذات او و مراحلى از وصال ديدارش و مراتبى از الطاف او مى رسند كه تا كسی بدان نرسد نمى تواند آن را درك كند!

اولين برخورد خداوند در قیامت با تمسخر کنندگان مؤمنین، تحقير كردن آنهاست؛ چراكه اين تحقير در حقيقت تجسّمى از اعمال خودشان است. «قرآن» درباره ملامت، سرزنش و تحقير دوزخيان از سوى خازن دوزخ و مأموران عذاب مي فرمايد: «دوزخيان به خازنان جهنّم مى گويند از پروردگارتان بخواهيد [لااقل] يك روز عذاب را از ما بردارند * آنها مى گويند: آيا پيامبرانتان با دلائل روشن به سراغ شما نيامدند؟! مى گويند: بلى [آمدند] مى گويند: پس هر چه مى خواهيد دعا كنيد كه به اجابت نمى رسد».

آغاز سوره مدثر، دعوت پیامبر(ص) به قیام، انذار، ابلاغ آشکار و صبر و استقامت در این طریق است؛ در ادامه به رستاخیز و صفات دوزخیان و ویژگى هاى دوزخ پرداخته و سرنوشت هر انسانى را در گرو اعمال او دانسته؛ سپس ویژگى هاى بهشتیان و دوزخیان را بیان کرده و در پایان به چگونگى فرار افراد جاهل از حق اشاره کرده است.

مفهوم «شهوت»، بيشتر داراى بار منفى بوده و در مواردى كه هوی و هوس افراطى بر انسان چيره گشته و تمايلات ويرانگر و گناه آلود بر تمام وجودش مستولى گردد به كار مى رود. با این حال این واژه در موارد مثبت نيز به كار رفته است؛ مانند آن جايى كه خداوند خطاب به بهشتيان مى فرمايد: «در بهشت آنچه دل ها مى خواهد و چشم از آن لذت مى برد، موجود است».

خداوند در قرآن ضمن معرفى گروهى از بدترين افراد انسان ها درباره علت جهنمي شدن آنها مى فرمايد: «ما بسيارى از جن و انس را براى دوزخ آفريديم، آنها دل هایی دارند كه با آن چيزى درك نمى كنند و چشمانى دارند كه با آنها نمى بينند ... آنها همان غافلانند». در اين آيه عامل نهايى بدبختى اين گروه دوزخى را «غفلت» شمرده است. غفلتى كه از ترك انديشه و نداشتن چشم باز و گوش شنوا حاصل شده و انسان را به مرحله اى حتّى فروتر از چهارپايان سقوط مى دهد.

«قرآن» در مورد تخت هاي بهشتيان، گاه به «سُرُر» و گاهي به «مَرْفُوعَةٌ» و گاهي به «مَصْفُوفَةٌ» تعبير كرده است. «سُرُر» ممكن است اشاره به اين باشد كه تخت هاى بهشتى بافت هاى مخصوصى از جواهرات و يا اليافى از طلا و نقره دارند و يا اشاره به قرار گرفتن آنها با نظم خاصى كنار يكديگر باشد. تعبير به «مَصْفُوفَةٌ» به صفّ اندر صفّ بودن تخت هاى بهشتى و تعبير به «مَرْفُوعَةٌ» به بلندى آنها اشاره دارد. بلندي تخت هاى بهشتى يا به خاطر تسلط آنان بر مناظر زيباى اطراف خود و يا اشاره به بالا بودن ارزش آنها و يا پاكى آنها و يا همه اين موارد باشد.