در مكاتب اقتصادی مادّى دو مقوله «اخلاق» و «اقتصاد» كاملا از هم بیگانه اند؛ چراكه معيار در اين طرز تفكّر، درآمد بيشتر با تلاش كمتر است، از هر راهى كه مقدور باشد. امّا در مكاتب الهى، اخلاق و اقتصاد به گونه اى به هم گره خورده اند كه قابل تفكيك نيستند؛ واجبات، مستحبّات و مكروهات معاملات که در کتب فقهی، مفصل از آنها بحث شده دليلی بر اين مدّعاست.

در جوامع مادی مسائل اخلاقى تا آنجا ارزش دارد كه بتواند سود مادّى بيشترى را جلب كند و آنجا كه سود مادّى به خطر افتاد، همه اينها رنگ خود را مى بازند. نكته ديگر اینکه سودجويان مادّى تنها به زمان و مكان خود مى نگرند ولى خداپرستان با اعتقاد به زندگى پس از مرگ، بر اين باورند كه اگر آثار نيكى از خود به يادگار بگذارند بركات معنوى آن به آنها در جهان ديگر مى رسد. آری، ايمان به جهان ديگر سبب كارهاى اخلاقى مهمّى مى شود، در حالى كه اين امور در مكتب سودپرستان مادّى هيچ كدام مفهوم درستى ندارد.

رهبر حکومت جهانی آخرالزمان باید کسی باشد که به منافع شخصی اش نیاندیشد و منافع عموم مردم برایش در اولویت باشد و تنها از زاویه تنگ مادیات به مسائل نگاه نکند و از لغزشها پاک باشد و بدیهی است چنینی رهبری نمی تواند یکی از سیاستمداران مادی باشد. زیرا سیاستمداران مادی، یا جزو کاپیتالیستهایی هستند که بیش از هر چیز، به فکر منافع شخصی شان هستند و یا جزو کمونیستهایی که به اسم عدالت اجتماعی همه قدرت را در اعضای حزب خودشان متمرکز می کنند و حاضرند برای حفظ قدرت خویش، هزاران نفر را از میان بردارند.

در کلیساهای اولیه دو یا سه مقام وجود داشته: کشیش که احتیاجات ایمان داران را برآورده می ساختند. شمّاسان که احتیاجات مادی را فراهم می کردند. در دهه اول قرن دوم میلادی اختیارات فرماندهی اسقف نسبت به کشیشان و شماسان مطرح شد که کشیش عنوان کشیشی خود را از او می گیرد و اداره کننده ی رسمی مراسم تأیید کلیسا است. اسقف پایتخت ایالت بر سایر اساقفه ریاست داشت. در مشرق، اسقف شهر روم محترم تر از دیگران شمرده می شد. در قرن پنجم برتری دستگاه پاپی مطرح شد.

با توسعه دانش انسان، به همان اندازه، فکر انسان گسترش خواهد یافت. در اندیشه یک فرد مادی، هستی با خلقتی تصادفی، بدون نقشه و تدبیری در ساختمان آن ایجاد گردیده، اما یک فرد دیندار، جهان هستی را فراتر از طبیعت می داند که با علم و قدرت بی نهایت و با طرح و نقشه سازنده آن آفریده شده، هر چند ما به آن اسرار دسترسی نداریم. با مقایسه این دو رویکرد، در می یابیم که دین، فکر انسان را در افقی بالاتر از افکار مادی قرار می دهد.

بعضى از ناآگاهان، مسائل اخلاقى را يك امر خصوصى در زندگى شخصى، يا فقط مؤثّر در زندگى آخرت می دانند؛ در حالی که مسائل اخلاقى آثار مادی و معنوی در زندگى اجتماعى بشر دارد. جامعه انسانيّت منهاى اخلاق به باغ وحشى تبديل خواهد شد كه تنها قفس ها مى تواند جلوی فعّاليّت تخريبى اين حيوانات انسان نما را بگيرد. آياتی از قرآن نیز به اين مطلب اشاره دارد، مانند: آيه 97 سوره «اعراف» و آيات 34 و 35 سوره «فصّلت».

فلاسفه جدید وحى را از مظاهر «شعور باطن» یا «شعور ناآگاه» مى شمرند. آنان جهان روح را به کمک دلائل حسی اثبات کرده اند و مسئله وحی را تجلی گاه شعور ناآگاه می شمارند که به مراتب از شعور آگاه قوی تر است.
اما این گفته، صرفا یک ادعا و فرضیه است. اشتباه آنان این است که خواسته اند پیامبران را بدون وحی و تنها با معیارهای علوم طبیعی بسنجند و منکر هر چیزی که از این دایره بیرون است شده اند.

اسلام، تمام احتياجات مادّى و معنوى، ازجمله حمايت از محرومان و مبارزه با فاصله طبقاتى را در بردارد. «زکات» در اسلام عبادتي مهم و يکي از منابع درآمد بيت المال است که نوعي ماليات بر درآمد، توليد و ثروت راکد می باشد. بر اساس روايات کسی که از زکات سر باز زند، مرتد محسوب شده و حتي توسّل به نيروى نظامى، در مقابلش جايز است. اداى زکات باعث حفظ اصل مالکیت، و تحکیم پایه هاى آن است، به طورى که با فراموشی این اصل مهم، شکاف و فاصله میان گروه ها آن چنان مى شود که، اموال اغنیاء نیز به خطر خواهد افتاد.