آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

با توجه به این که، اسلام به صورت یک مکتب صرفاً اخلاقى و یا فلسفى و اعتقادى ظهور نکرد، بلکه به عنوان یک «آئین جامع»، که تمام نیازمندى هاى مادّى و معنوى در آن پیش بینى شده، پا به عرصه ظهور گذاشت. و نیز با توجه به این که اسلام، از همان عصر پیامبر(صلى الله علیه وآله)، با تأسیس حکومت همراه بود، و همچنین با توجه به این که اسلام توجه خاصى به حمایت از محرومان و مبارزه با فاصله طبقاتى دارد، روشن مى شود: نقش «بیت المال»، و «زکات» که یکى از منابع درآمد «بیت المال» است، از مهم ترین نقش ها است.

شک نیست، هر جامعه اى داراى افراد از کار افتاده، بیمار، یتیم بى سرپرست، معلول، و امثال آنها مى باشد، که باید مورد حمایت قرار گیرند. و نیز، براى حفظ موجودیت خود در برابر هجوم دشمن، نیاز به سربازان مجاهدى دارد که، هزینه آنها از طرف حکومت پرداخته مى شود. همچنین، کارمندان حکومت اسلامى، دادرسان و قضات، و نیز وسائل تبلیغاتى و مراکز دینى، هر کدام نیازمند به صرف هزینه اى هستند، که بدون یک پشتوانه مالى منظم، و مطمئن، سامان نمى پذیرد. به همین دلیل در اسلام، مسأله «زکات»، که در حقیقت یک نوع «مالیات بر درآمد و تولید» و «مالیات بر ثروت راکد» محسوب مى شود، از اهمیت خاصى برخوردار است، تا آنجا که در ردیف مهم ترین عبادات قرار گرفته، و در بسیارى از موارد با «نماز» همراه ذکر شده، و حتى شرط قبولى نماز شمرده شده است!

در روایات اسلامى مى خوانیم: «اگر حکومت اسلامى از شخص یا اشخاصى، مطالبه زکات کند، و آنها در برابر حکومت ایستادگى کنند، و سر باز زنند، مرتدّ محسوب مى شوند، و در صورتى که اندرزها در مورد آنها سود ندهد، توسّل به نیروى نظامى، در مقابل آنها جایز است».

در روایتى از امام صادق(علیه السلام) مى خوانیم: «مَنْ مَنَعَ قِیراطاً مِنْ الزَّکاةِ فَلَیْسَ بِمُؤْمِن، وَ لا مُسْلِم، وَ لا کَرَامَةَ!»؛(1) (کسى که یک قیراط از زکات را نپردازد نه مؤمن است و نه مسلمان، و ارزشى ندارد).

جالب توجه این که: از روایات استفاده مى شود: «حدود» و «مقدار» زکات آن چنان دقیقاً در اسلام تعیین شده که، اگر همه مسلمانان، زکات اموال خویش را به طور صحیح و کامل بپردازند، هیچ فرد فقیر و محرومى در سرتاسر کشور اسلامى باقى نخواهد ماند.

در حدیثى از امام صادق(علیه السلام) مى خوانیم: «وَ لَوْ أَنَّ النّاسَ أَدَّوْا زَکاةَ أَمْوالِهِمْ ما بَقِیَ مُسْلِمٌ فَقِیراً مُحْتاجاً!... وَ إِنَّ النّاسَ مَا افْتَقَرُوا، وَ لا احْتاجُوا، وَ لا جاعُوا، وَ لا عَرُوا، إِلاّ بِذُنُوبِ الأَغْنِیاء!»؛(2) (اگر همه مردم زکات اموال خود را بپردازند، مسلمانى فقیر و نیازمند، باقى نخواهد ماند... و مردم، فقیر، محتاج، گرسنه و برهنه نمى شوند، مگر به خاطر گناه ثروتمندان!).

از روایات استفاده مى شود: اداى زکات باعث حفظ اصل مالکیت، و تحکیم پایه هاى آن است، به طورى که اگر مردم، این اصل مهم اسلامى را فراموش کنند، شکاف و فاصله میان گروه ها آن چنان مى شود که، اموال اغنیاء نیز به خطر خواهد افتاد. در حدیثى از امام موسى بن جعفر(علیه السلام) مى خوانیم: «حَصِّنُوا أَمْوالَکُمْ بِالزَّکاةِ»؛(3) «(اموال خود را به وسیله زکات حفظ کنید). همین مضمون از پیامبر(صلى الله علیه وآله)، امیر مؤمنان على(علیه السلام) و امام صادق(علیه السلام) نیز نقل شده است.(4)

براى اطلاع بیشتر از این احادیث، به ابواب یک، سه، چهار و پنج، از ابواب زکات، جلد ششم «وسائل» مراجعه فرمائید.(5)