نفس معانی مختلفی دارد مانند روان، جان، حیات، جاندار، شخص، ذات، میل، خویشتن، خود و... . باید توجه داشت که در سوره انبیاء این واژه به معنای مجموع جسم و جان و برای اشاره به این حقیقت و قانون کلی است که مرگ برای همه انسان ها پدید می آید، اما در سوره زمر نفس به معنی روح است و فقط اشاره ای به چگونگی پدید آمدن مرگ با قطع ارتباط روح از جسم صورت می گیرد و بدیهی است که این دو بیان تناقضی با هم ندارند.

«مغز» در ميان ديگر اعضاى بدن، نقشى ممتاز دارد و از ديرباز اهميّت و نقش آن در هدايت جسم معلوم بوده؛ به گونه‌اى كه براى بيان نقش محورى هر چيزى آن را به مغز تشبيه مى كردند؛ ليكن با اين همه، انسانها ادراك و ديگر صفات نَفس را كه بهره‌اى از احساس دارند، به «قلب» نسبت مى دهند. و مراد از قلب نيز «روح» است كه فرمانروا و تدبيركننده امور بدن است؛ همان گونه كه كاركردهاى مذكور را به نَفس (به معناى ذات و خود) نسبت مى دهند.

کلمه «جنّ» در اصل به معنى چیزى است که از حس انسان پوشیده باشد، از آیات قرآن استفاده مى شود: «جنّ» یک نوع موجود عاقلى است که از حس انسان پوشیده شده، و آفرینش آن در اصل، از آتش یا شعله هاى صاف آتش است. در آیات قرآن کلمه «جانّ» نیز آمده است که از همان ماده «جنّ» است. اگر آیات قرآنى که در این زمینه وارد شده را در برابر هم قرار دهیم روشن مى شود: هر دو به یک معنى مى باشد، چرا که در قرآن گاهى «جنّ» در مقابل «انسان» قرار داده شده و گاهى «جانّ».

اسلام اهتمام زیادی بر آزادى انسانها دارد. پيامبران و جانشينان آنها آمدند، تا غل و زنجير جهل و نادانى، بت پرستى، گناهان و تبعيض ها را باز کنند؛ و آزادی و عبور از گردنه های سخت را به انسان عرضه کنند. اسلام مخالف برده داری می باشد و از کفارات برای آزادی بردگان استفاده می کند و خدا از گناهِ فروش انسان آزاد نمی گذرد و فروشنده آن را دشمن می دارد. بالاتر از این آزادی، آزادی از چنگال شهوات و هوای نفس است که امام علی(ع) فرزندش را توصیه کرده و یوسف(ع) زندان را از آن بهتر می داند.

تفسیر ایشان از مرحله فعلى، اقدام عملى نسبت به شخصى كه «معروف» را ترك مى كند، يا «منكر» را انجام مى دهد نيست؛ بلكه مراد این است که «آمر به معروف» و «ناهى از منكر» نسبت به خودش اقدام عملى انجام دهد. يعنى جان و روح خويش را آراسته به معروف نمايد، و از منكر پاك كند، و در نتيجه اسوه و الگوى عملى براى ديگران، مخصوصاً تاركان معروف و آلودگان به منكر گردد.

انقلاب حضرت مهدی(عج) ادامه قيام امام حسين(ع) است و فرهنگ انتظار برای ظهور مهدی(عج)، برآمده از فرهنگ عاشوراست. این دو قیام، در تحول و حیات مکتب شیعه، دو نقطه عطف، محسوب می‌شوند؛ و از آنها با عنوان «نگاه سرخ» و «نگاه سبز» تشیع که موجب استمرار و پویایی این مکتب شده است تعبیر می شود. به این معنی که شیعیان با الگو گرفتن از قیام امام حسین(ع) در جهت برپایی نیکی ها و مبارزه با بدی ها بپا می خیزند و با اعتقاد به قیام منجی موعود، نسبت به آینده امیدوار می مانند و نهضت خود را استمرار می بخشند.

خواندن سوره بقره، خصوصا آیة الکرسى فضیلت زیادی دارد؛ کسى که چهار آیه از آغاز سوره بقره و آیة الکرسى و دو آیه بعد از آن و سه آیه از آخر آن را بخواند، هرگز در جان و مال خود ناخوشایندى نخواهد دید، شیطان به او نزدیک نمى شود، و قرآن را فراموش نخواهد کرد.

زندگى بشر یک زندگى اجتماعى است و طبیعی است که در آن اختلاف منافع پیش آید لذا نیازمند قانونی است که از همه جهت کامل باشد و برای وضع چنین قانونی باید قانون گذار شرایط زیر را دارا باشد: 1-تمام اسرار جسم و جان بشر را بداند؛ 2- از گذشته و آینده اطلاع کامل داشته باشد؛ 3- عالم به همه امور باشد؛ 4- قانون او جنبه عملى داشته باشد، نه خیالى؛ 5- مرتکب لغزش و گناه و اشتباهى نشود؛ 6- خودش منافعى در جامعه نداشته باشد. و کسی جز خداوند، این شرایط را دارا نیست؛ لذا قانون الهی کامل ترین قانون است.

اعجاز ظاهری، یکی از ویژگی های بارز قرآن است. کلمات زیبا و جملات آهنگین آن، بر روح و جان انسان تاثیر می گذارد. در این بین، غیرمسلمانانی که با واژگان عربی هیچگونه آشنایی ندارند، هنگام شنیدن آیات قرآن، آن را متنی ممتاز و معجزه آسا می دانند.

تقیّه آن است که انسان، عقیده دینى خود را در برابر مخالفان متعصّب که ممکن است خطرى براى او بیافرینند، کتمان کند. چرا که هیچ عقلى اجازه نمى دهد که انسان عقیده باطنى خود را در برابر افراد خطرناک و غیرمنطقى اظهار کند و جان یا مال یا ناموس خود را به خطر بیندازد، چرا که هدر دادن نیروها و امکانات بدون فایده، عاقلانه و مشروع نیست. وقتی یک مسلمان شیعه گرفتار یک فرد وهّابى تندرو مى شود که ریختن خون مسلمان شیعه را مباح مى داند، در این حالت براى حفظ جان و مال و ناموس خود، عقیده خود را از او مکتوم مى دارد.