بیشتر تفاوت ها در بین موجودات لازمه نظام آفرينش و تابع قوانين «علّى و معلولىِ» حاكم بر آن و بر اساس حکمت الهی است. اگر قرار باشد اینگونه تفاوت های طبیعی در انسان ها وجود نداشته باشد و همه انسانها یک شکل و با ویژگی های یکسان خلق شوند، هرگز حیات و زندگی اجتماعی که کمال انسان محسوب می شود ادامه پیدا نمی کرد و مشکلات عدیده بیشتری را در پی داشت. البته آنچه سبب فضیلت و برتری برخی از افراد شده مسئولیّت ایشان را سنگین تر خواهد کرد.
درست است كه خداوند استعدادها را براى فعاليت هاى مختلف به طور متفاوت آفريده و درست است كه عواملى بيرون از اراده انسان در مسير زندگى او مؤثر است، ولى با اين حال يكى از عوامل بنيادى را نيز «تلاش و كوشش» انسان قرار داده است. بر این اساس تفاوت برخی از بندگان خدا در منزلت ها و اجرهای مختلف معلول «اعمال» آنها است و ارتباط مستقیمی با مراتب علم و عمل آنها و انجام تکالیف الهی دارد. در واقع توجهات و تفضلات الهی ریشه در عقیده و دانش و عمل و سعی خود انسان دارد و طبیعی است که برتری هایی که سعی و تلاش و عمل نیک خود انسان هم در آن دخیل است، از باب جزا و عدل نزد خدا ارزش داشته باشند.
 

انقلاب حضرت مهدی(عج) ادامه قيام امام حسين(ع) است و فرهنگ انتظار برای ظهور مهدی(عج)، برآمده از فرهنگ عاشوراست. این دو قیام، در تحول و حیات مکتب شیعه، دو نقطه عطف، محسوب می‌شوند؛ و از آنها با عنوان «نگاه سرخ» و «نگاه سبز» تشیع که موجب استمرار و پویایی این مکتب شده است تعبیر می شود. به این معنی که شیعیان با الگو گرفتن از قیام امام حسین(ع) در جهت برپایی نیکی ها و مبارزه با بدی ها بپا می خیزند و با اعتقاد به قیام منجی موعود، نسبت به آینده امیدوار می مانند و نهضت خود را استمرار می بخشند.

كساني از «مرگ» مى ترسند كه مرگ را با نيستى و فنا مساوى مى دانند يا به خاطر آن كه پرونده اعمالشان سياه و تاريك است از آن مى گريزند؛ البته دلبستگى ها و وابستگى ها به زندگى دنيا و علاقه شديد به مال و مقام و زرق و برق ها نيز انسان را از مرگ مي ترساند؛ اما آنها كه مرگ را فنا نمى دانند و پرونده آنها روشن است و از وابستگى ها و دلبستگى ها به دنيا آزاد هستند ترسي از مرگ ندارند.

پول هم خوب است و هم بد! اگر به طور صحيح از آن استفاده شود، و آنچه مازاد بر نياز انسان است صرف نياز نيازمندان و فقرا گردد، بسيار خوب است. و اگر اختيار را از كف انسان بگيرد و آدمى را بفريبد بسيار بد است.

با بررسی آیات و روایات پی می بریم که اسلام نسبت به اقتصاد اهمیت خاصّی قائل است. این موضوع در ضمن چند عنوان قابل بررسی است: 1- قرآن مال را ودیعه الهی معرفی می کند که از جانب خداوند در اختیار بشر قرار گرفته است. 2- اسلام به کار و کوشش توصیه می کند؛ زیرا هیچ جهاد نظامی بدون پشتوانه اقتصادی کامل نیست. از این رو معصومین(ع) کارگران را بسیار تحسین کرده اند. 3- پیامبر و ائمه(ع) پیشگامان کار و کوشش بوده و تلاش می کردند از دست رنج خود استفاده کرده و زندگی نمایند. 4- اسلام با تنبلی و بیکاری مبارزه می کند.

امام علی(ع) با اشاره به افرادی که از مواهب مادی سوء استفاده می کنند، می فرماید: «كسى كه به نوايى رسد طغيان کرده و برترى مى جويد»، بر اساس این سخن، گروهی با رسیدن به ثروت و مقام، مى كوشند خود را برتر از ديگران نشان داده و آنان را زير سلطه خود قرار دهند؛ اما افراد با ایمان و با ظرفیت، با داشتن مالکیت تمام عالم نيز تغييرى در زندگى آنان ایجاد نمي شود، همانند خود امام(ع) كه روزی خانه نشین بود و روز دیگر امیر جامعه اسلامی بود و مقام را امانتى از سوى خدا براى خدمت به خلق می دانست.

حضرت ابراهيم(ع) در مورد ثروت فراوانش توسط فرشته الهي امتحان شد. آن فرشته نزديك ابراهيم(ع) آمد و با صداي بلند گفت: «سبّوح قدوس رَبُّنا و ربّ الملائكة و الروح». ابراهيم از شنيدن نام محبوب خود چنان به وجد آمد كه نيمي از مالش را به او بخشيد و فرمود: اگر يك بار ديگر اين نام را بر زبان آوري نصف ديگر مالم را به تو مي بخشم. آری انسان مي تواند به جايي برسد كه همه چيزش را فداي معبودش كند.

«عفّت» يكى از پايه هاى مهم علم اخلاق است و عبارت است از: «انقياد قوة شهويه به عقل». بايد آگاه بود كه «عفّت» حدّ وسط است برای شهوت شكم و فرج و حرص و مال و جاه و زينت و غيره؛ زيرا كه «خير الامور اوسطها».

خداوند در توصیف روز «قیامت» در قرآن می فرماید: «روزى كه مال و فرزندان در آن سودى نمى بخشد». اصولا سرمايه هاى مهم دنيا در سه چيز خلاصه مى شود: مال و ثروت، فرزندان برومند و دوستان با وفا؛ اما مشكلات محشر و گرفتارى هاى هولناك آن، چنین نيست كه بتوان با استفاده از مال و ثروت يا كمك فرزندان و دوستان، آنها را برطرف ساخت؛ چراكه معيار در آن جا چيز ديگر است؛ حلاّل مشكلات محشر، ايمان و عمل صالح و قلب سليم است، قلبى خالص از هر گونه شرك و ريا و فارغ از غير خدا.

خداوند در توصیف روز قیامت در قرآن می فرماید: «روزى كه مال و فرزندان در آن سودى نمى بخشد». اصولا سرمايه هاى مهم دنيا در سه چيز خلاصه مى شود: مال و ثروت، فرزندان برومند و دوستان با وفا؛ اما مشكلات محشر و گرفتارى هاى هولناك آن، چنین نيست كه بتوان با استفاده از مال و ثروت يا كمك فرزندان و دوستان، آنها را برطرف ساخت؛ چراكه معيار در آن جا چيز ديگر است؛ حلاّل مشكلات محشر، ايمان و عمل صالح و قلب سليم است، قلبى خالص از هر گونه شرك و ريا و فارغ از غير خدا.