امام علی(ع) برای ریشه کنی فتنه شامیان در نبرد صفین، به اصحاب خود می فرماید: «دشمنان هرگز از جاى خود بركنده نمى شوند، تا آن كه شمشير زنان سر آنها را شكافته و گروهها پشت سر هم آنان را تيرباران كنند و لشكرهاى سواره نظام آنان را تا شهرهايشان تعقيب كنند». در واقع امام از همراهان خود می خواهد پيروزى بر دشمن را نيمه كاره نگذارند که با عمل به اين دستور فتنه بنى اميه و سايه شوم آنها از سر مسلمانان كوتاه مى گشت. اما سپاهیان سخن امام رانادیده گرفته و طعم تلخ آن را نيز چشيدند.

حجاج یکی از سنگدل ترین مردان تاریخ جهان است. او شخصی ناقص الخلقه و کریه منظر بود که ممکن است همین عقده حقارت يكى از انگيزه هاى بى رحمى او باشد. او از سوی عبدالملک به حکومت حجاز و بصره و کوفه منصوب شد و فجایع عظیمی را به بار آورد. از این رو شعبی مى نویسد: «اگر حجاج را در مقابل خبيث ترين فرد هر امتی قرار دهیم، بر آنان غلبه خواهيم كرد». سرانجام در سن 54 سالگى بوسیله بيمارى شديد درونى راهى جهنم شد. به گونه ای که از شدت سرما فرياد مى كشيد در حالی كه ظرفهاى آتش پوست بدنش را مى سوزاند.

فاطمه صغری(س) در کوفه فرمودند: «از جمله چیزهایی که بر پیامبر(ص) نازل شد، پیمان گرفتن بر ولایت امیرالمومنین(ع) بود ولی مردم حق او را غصب کردند و او را به ناحق به شهادت رساندند... اى كوفيان! اى حيله گران و ...! ما خاندانى هستيم كه خداوند ما را مبتلاى شما ساخت و شما را مورد آزمون ما قرار داد، ولى امتحان ما را نيكو قرار داد (ما از عهده اين آزمون به خوبى برآمديم)... شما ما را تكذيب كرديد و در حق ما ناسپاسى روا داشتيد، كشتن ما را حلال دانستيد و اموال ما را به غارت برديد، گويا ما مسلمان نيستيم».

امام سجاد(ع) بعد از معرفی خود فرمودند: «شما پدرم را دعوت کردید ولی آنگاه او را تنها گذاشته و با وى پيكار كرديد... در پیشگاه رسول خدا چه جوابی دارید؟» مردم با سخنان ایشان از کرده ی خود سخت پشیمان شدند و اعلام کردند حاضرند در رکاب حضرت بجنگند. امام(ع) كه مى دانست آنها بى وفايى خود را بارها نشان داده اند و سست تر از آن هستند كه قيام همه جانبه اى بر ضدّ جانيان بنى اميه كنند، سخنان آنها را ردّ كرد و فرمود: «به اين بسنده مى كنم كه بر ضدّ ما گامى بر نداريد كه به خير شما اميدى نيست اى سياه رويان!».

دختران امام حسين(ع) پس از درگذشت شوهرانشان از سوى حاكمان بنى اميه مورد خواستگارى قرار می گرفتند و چون آنان از بنی امیه نفرت داشتند برای اینکه در طعمه آنان قرار نگیرند با افراد دیگری ازدواج می کردند. حضرت سکینه هم بعد از شهادت عبدالله بن حسن با مصعب بن زبیر که حاکم کوفه شد ازدواج کرد. پس از آنکه مصعب در جنگ با عبدالملک بن مروان کشته شد. عبدالملك بن مروان از سكينه خواستگارى كرد ولى وى نپذيرفت و با عبداللَّه بن عثمان بن عبداللَّه ازدواج كرد و اين باعث كينه دستگاه خلافت مروانى با سكينه شد.

امام علی(ع) در نهج البلاغه، به همه كسانى كه در جهاد با دشمن غدّار و مكّار، سستى نشان مى دهند و با عذرتراشى ها، شانه از زير بار مسئوليت تهى مى كنند هشدار مى دهد كه آينده اى بسيار تاريك در پيش داريد، آينده اى كه دشمن در آن بر شما مسلّط مى شود و چنان ضربات خود را بى رحمانه بر پيكر شما وارد مى كند كه عقل و هوش را از دست خواهيد داد.

آگاهى و روشن گرى، جزء اهداف امام حسين(ع) بود. مرحله اول این هدف همراه با خون بود و ظهر عاشورا به پایان رسید. مرحله دوم اين مبارزه كه توأم با مظلوميت اهل بيت(ع) بود، از عصر عاشورا شروع شد و با خطبه حضرت زينب(س) در بازار كوفه و بعد با سخنان حضرت زين العابدين(ع) در همان شهر تداوم يافت. و در آن محيط خفقان و ارعاب، طوفانى بپا ساخت و چنان در عمق روح و جان مردم كوفه نفوذ كرد كه ناگهان از هر سو بانگ شيون برخاست و مردم به يكديگر مى گفتند: نابود شديد و نمى دانيد.

در جریان قیام مدینه، وقتى كه مردم، بنى اميه را از مدينه بيرون كردند، مروان از امام سجاد(ع) خواهش كرد كه همسر و خانواده او در حرم امام باشند. امام نيز با بزرگوارى پذيرفت. از اينرو طى سه روز كه مدينه دستخوش قتل و غارت بود، خانه امام سجاد(ع) مأمن خوبى براى پناهندگان بود و تعداد چهارصد نفر زن با اعضاى خانواده خويش به منزل امام پناهنده شدند و امام تا آخر غائله از آنان پذيرايى كرد.

زهری که در دوران جوانى در مدينه بوده، با حضرت سجاد (ع) ارتباط داشت و از مكتب آن حضرت بهره مى ‏برد؛ ولى بعدها به دربار بنى اميه جذب شد. زهرى در زمان حكومت عبدالملك بن مروان، به منظور برخوردارى از ثروت و رفاه دربار بنى اميه، عازم دمشق شد و از دانش خود همچون نردبانى جهت دستيابى به مناصب ظاهرى استفاده نمود. عبدالملك براى او از بيت المال مقررى تعيين كرد، بدهي هايش را پرداخت و خدمتگزارى در اختيارش قرار داد.

عمر سعد تا ظهر روز يازدهم در كربلا ماند، سپس با اسيران حرم حسينى به سوى كوفه روانه شد. زنان را بر شتران بى جهاز سوار كرد و آنها را بدون پوشش مناسب، ميان دشمنان حركت داد و مانند اسيران بلاد كفر و در نهايتِ مصيبت و اندوه، كوچ داد.
سخنان و رفتار اسرای خاندان رسول الله(ص) باعث شد، تا تلاش فراوان دستگاه تبليغاتى بنى اميه براى وارونه نشان دادن واقعه كربلا، ناکام بماند و مردم كوفه از جنايت عظيمى كه در نزديكى شهر آنها رخ داده بود آگاه شوند، به گونه اى كه بذر انقلاب از همان زمان در کوفه پاشيده شد!