آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علی(ع) برای ریشه کنی فتنه شامیان در نبرد صفین، به اصحاب خود می فرماید: «دشمنان هرگز از جاى خود بركنده نمى شوند، تا آن كه شمشير زنان سر آنها را شكافته و گروهها پشت سر هم آنان را تيرباران كنند و لشكرهاى سواره نظام آنان را تا شهرهايشان تعقيب كنند». در واقع امام از همراهان خود می خواهد پيروزى بر دشمن را نيمه كاره نگذارند که با عمل به اين دستور فتنه بنى اميه و سايه شوم آنها از سر مسلمانان كوتاه مى گشت. اما سپاهیان سخن امام رانادیده گرفته و طعم تلخ آن را نيز چشيدند.

امام علی(عليه السلام) در بخشی از خطبه 124 نهج البلاغه، به يك دستور مهم جنگى، اشاره كرده و به یارانش مى گويد: اگر مى خواهيد پيروز شويد بايد ضرباتِ همه جانبه، بر آنها وارد كنيد و هر بخش از لشكر مأموريت خاص خود را انجام دهد و دشمن را به هنگام شكست تا آخرين مرحله تعقيب كنيد، تا پيروزى همه جانبه حاصل شود و در شرح اين دستور، چنين مى فرمايد:
(آنها ـ يعنى دشمنان ـ هرگز از جاى خود بركنده نمى شوند، تا اين كه نيزه داران با نيزه هاى پى درپى بدنشان را سوراخ كنند آن گونه كه نسيم از آن بگذرد و شمشير زنان ضربه هايى بر آنها وارد سازند كه سر آنها را بشكافد و استخوانها را خرد كند و دستها و پاها را جدا سازد)؛ «إنَّهُمْ لَنْ يَزُولُوا عَنْ مَوَاقِفِهمْ دُونَ طَعْن دِرَاك(1): يَخْرُجُ مِنْهُمُ النَّسِيمُ؛ وَ ضَرْب يَفْلِقُ الْهَامَ، وَ يُطِيحُ(2)الْعِظَامَ. وَ يُنْدِرُ(3)السَّوَاعِدَ وَ الاْقْدَامَ».
و در ادامه مى فرمايد: (آنها بايد پيوسته مورد تهاجم قرار گيرند و گروهها پشت سر هم آنان را تيرباران كنند. و گروهى از لشكر به يارى گروه ديگر بشتابد و آنها را آماج حملات خود سازد و لشكرهاى سواره نظام يكى پس از ديگرى آنان را تا شهرهايشان تعقيب كنند، تا زمانى كه سم اسبهاى شما آخرين نقطه سرزمين آنها را بكوبد و مسير رفت و آمد و جادّه ها و چراگاههاى آنها را از هر سو اشغال كند)؛ «وَ حَتَّى يُرْمَوْا بِالْمَنَاسِرِ(4)تَتْبَعُهَا الْمَنَاسِرُ؛ وَ يُرْجَمُوا بِالْكَتَائِبِ(5)تَقْفُوهَا الْحَلاَئِبُ(6)؛ وَ حَتَّى يُجَرَّ بِبِلاَدِهمُ الْخَمِيسُ(7)يَتْلُوهُ الْخَمِيسُ؛ وَ حَتَّى تَدْعَقَ(8)الْخُيُولُ فِي نَوَاحِرِ(9)أَرْضِهِمْ. وَ بِأَعْنَانِ(10)مَسَارِبِهِمْ(11)وَ مَسَارِحِهِمْ(12)».
امام(عليه السلام) در اين بخش، آداب گروهى جنگ را كه چگونه گردانها ولشگرها، سواره نظام و پياده نظام با هماهنگى دقيق در برابر دشمن عمل كنند و با استفاده از روشهاى كارآمد، آنها را در هم بكوبند به سربازان خود می آموزد.
از نكات مهمى كه امام(عليه السلام) در اين بخش از خطبه به آن پرداخته، اين است كه پيروزى بر دشمن را نيمه كاره نگذارند اى بسا عقب نشينى ها جنبه غافلگيرانه دارد، و هدف، حملات سخت ترى است، بايد دشمن را تا اقصى نقاط شهرهايش تعقيب كنند و همه جا را تحت اشغال خود درآورند تا احتمال حمله مجدّد به كلّى از ميان برود.
اگر لشكر امام(عليه السلام) در «صفّين» كه اين خطبه، قبل از جنگ «صفّين» ايراد شده، همين يك دستور را عمل مى كردند فتنه بنى اميّه براى هميشه خاموش مى شد و بساط ظلمشان برچيده و سايه حكومت شومشان از سر مسلمانان كوتاه مى گشت ولى با نهايت تأسّف همه اين دستورات امام(عليه السلام) را شنيدند ولى به هنگام عمل كنار گذاشتند و طعم تلخ آن را نيز چشيدند.(13)