گروهى كه خودشان گمراهند اصرار دارند تمام مردم را به گمراهى بكشانند. آنها منافع نامشروع خود را در كفر و بى ايمانى مردم مى بينند؛ چرا كه يك ملّت مؤمن و معتقد به ارزش هاى والاى الهى هرگز زير بار فراعنه و شياطين نمى روند، لذا تنها راه سلطه بر مردم، گرفتن گوهر ايمان از آنهاست. دولت ها و جمعيت هاى استكبارى دنيا نيز تمام سعي شان بر اين است كه ايمان به خدا و ارزش هاى الهى را از مردم بگيرند تا آنها مانعى بر سر راه منافعشان ايجاد نكنند.

ایشان می فرماید: «[گويا مى بينم] پرچم گمراهى بر جايگاه خود نصب و محكم شده، و طرفداران آن، پراكنده شده اند، شما را با پيمانه خود مى پيمايد و با دست هاى گشاده خويش شاخ و برگ شما را مى ريزد! در آن روز جز تعداد كمى از شما باقى نمى ماند: همانند ته مانده ديگ، خرده نان هائى كه در ته كيسه باقى مانده و به هنگام تكان دادن، مى ريزد!، شما را مثل پوست هايى به هم مى پيچند، تحت فشار قرار داده و مانند زراعتِ درو شده مى كوبند و پايمال مى كنند! و افراد با ايمان را از ميان شما جدا مى سازند؛ مانند پرندگان كه دانه هاى درشت را از دانه هاى لاغر جدا مى كنند ...».

در روايات، مطالب تكان دهنده اى پيرامون عواقب سوء «غفلت» وارد شده که برخی از آنان عبارتند از اينكه: «غفلت» از بزرگترين دشمنان انسان است، سبب غرور انسان مى شود و مقدمات هلاكت او را فراهم مى سازد، مايه گمراهى افكار و سرلوحه نحوست هاست، مانع اثر كردن مواعظ و اندرزها در انسان مي شود و كمى غفلت از دلايل پيشرفت دولت هاست و ... .

هدایت و ضلالت الهی به معنای زمینه سازی و یا از بین بردن زمينه هاى مساعد است؛ بدون اينكه فرد را بر هدایت و یا گمراهی اجبار کرده باشد. این توفیقات و یا سلب توفیقات از سوی خداوند بی حساب و کتاب نیست؛ بلکه هر بنده ای با اعمال خود توفیقات الهی را به خود جلب و یا از خود سلب می کند. این موضوع مورد تأیید بسیاری از آیات قرآن و روایات اسلامی است.

برای مقابله با «ناامیدی» و «یأس» از «مغفرت الهی» چندین عامل مؤثّر وجود دارند که مهمترین آنها عبارتند از: 1- توجّه به رحمت و مغفرت الهی: این گونه از تأمل و تفکر، جایگاه الطاف پنهان و پیدای ذات مقدس الهی را برای آدمی روشن می کند و شایسته نبودن یأس از درگاهش را برجسته تر می نماید و گشوده بودن در توبه و استغفار را نوید می دهد. 2- به تاخیر نیانداختن توبه و استغفار: لازم است آدمی بعد از معصیت به سرعت از آن توبه کند و با ابراز پشیمانی از آن عمل ناشایست، خواستار رحمت و مغفرت الهی باشد. این توبه باید بازگشتی حقیقی و از اعماق جان آدمی به سوی خداوند باشد نه صرفا لقلقه زبان. 3- جبران مافات بعداز توبه: آدمی باید تا آنجا كه در توان دارد، آثار سوء گناهان گذشته را از درون و برون وجود خويش برچيند و اگر حقوق از دست رفته اى در این میان قابل جبران است، جبران نمايد. 4- مداومت بر توبه و عمل صالح: استقرار در مسیر توبه ملزوماتی دارد که یکی از مهم ترین آنها «مداومت» بر اعمال صالح و خداپسندانه و پرکاری و عمل گرایی مثبت در مسیر سازندگی روح و خدمت به خلق است. 5- الگوگیری از صبر و خستگی ناپذیری انبیاء و اولیاء و مردان الهی: مطالعه و اندیشیدن در زندگی سراسر صبر و توکّل انبیاء و اولیای الهی، تحمّل مسیر بازگشت به آغوش رحمت الهی را بسیار آسان می نماید.

از ديدگاه امام علي(ع)، رهبر الهي مدير و مدبّر و با اقتدار بايد سخنانش سنجيده و توأم با فكر و اندیشه باشد و كارهايش سنجيده و همراه با تدبير و عاقبت انديشى باشد و پس از آگاهى از درستى كار، آن را قاطعانه انجام دهد.

قرآن در سوره «انبیاء»، درباره شجاعت حضرت ابراهيم(ع) در برابر بت ‏پرستان متعصّب تأكيد مي كند كه اين پيغمبر بزرگ الهى، در مبارزه با بت‏ پرستى در عين تنهايى در برابر انبوه دشمنان خشمگين و خطرناك كمترين سستى به خود راه نداد. در واقع «شجاعت» يكى از فضايل بزرگ پيامبران اولواالعزم بوده است كه در راه خدا كمترين سستى به خود راه ندادند و از ترس اين رذيله بزرگ اخلاقى پاك و مبرّا بودند.

قرآن به برخي از آثار پیروی از شهوات اشاره کرده است از جمله اين كه «شهوت پرستي» باعث تضییع نماز، دوری از خداوند، ضلالت و گمراهی و .... مي شود. البته «شهوات» در اين جا مفهوم وسيعى دارد و شامل هر گونه تمايل افراطى نفسانى و هواپرستى نيز مى شود. اگر افراد شهوت پرست توبه كنند و ايمان خود را كه به خاطر گناه ضربه ديده تجديد نمايند و به سراغ اعمال صالح بروند، آثار پيروى شهوات از وجودشان برچيده خواهد شد.

اسلام اهتمام فوق العاده به مسئله پرهيزكارى در برابر «شهوت شكم» و «شهوت جنسي» دارد تا جايى كه آن را نشانه شخصيت، غيرت، ايمان و پيروى از مكتب اهل بيت(ع) مي داند. به گواه تاريخ اين دو، سرچشمه بسيارى از گرفتارى هاى انسان هستند؛ زيرا شهوتِ شكم، به انسان اجازه تفكر مشروع را نمى دهد و او را به ارتكاب انواع گناهان وا مى دارد.

در قرآن از خطرناكترين گروه كافران سخن به ميان آمده، كسانى كه علاوه بر كفر، آلوده به تكبّر و لجاجت شديد نيز شده اند. در پايان آيه، دليل بدبختى آنها را غفلت از آيات الهى دانسته و مى فرمايد: «به زودى كسانى را كه در روى زمين به ناحق تكبّر مى ورزند، از ايمان به آيات خود منصرف سازيم؛ به طورى كه اگر هر آيه و نشانه اى را ببينند، به آن ايمان نمى آورند و اگر راه هدايت را ببينند، راه خود را انتخاب نمى كنند؛ همه اينها به خاطر آن است كه آيات ما را تكذيب كردند و از آن غافل بودند».