یکی از قیام هایی که علیه حکومت بنی امیّه صورت گرفت و به نابودی کامل آنها انجامید، قیام «ابومسلم خراساني» بود. این قیام که به نیّت درهم کوبیدن بنی امیّه و تاسیس حکومت آل محمد(ص) تشکیل شده بود، موفّقیّت های زیادی به دست آورد؛ ولی سرانجام بر اثر توطئه عباسیان حکومت به بنی عبّاس رسید و ابومسلم نیز به قتل رسید. اگر چه شخصيت ابومسلم از نظر تاريخى بسيار پيچيده است، ولى آنچه مسلّم است اين است كه قيام او در آغاز به نام طرفدارى از آل محمد(ع) صورت گرفت و نخستين ياران او نيز از شيعيان بودند.

امام علي(ع) درباره سرنوشت یارانش و نیز سرانجام «بنی امیّه» می فرماید: «آنها [ياران امام(ع)] پس از اتحاد پراكنده شدند و از اصلِ خويش متفرق گشتند، بعضى از آنها به شاخه محكمى چنگ زدند و به هر جاي آن شاخه تمايل يافت، همراه او به آن سو رفتند، اما بزودى خداوند آنها [يارانش] را براى بدترين روزى كه بنى اميّه در پيش دارند متحد خواهد كرد؛ ... به خدا سوگند! آنها [بنى اميّه] بعد از تسلّط و پيروزى، همه آنچه را در دست دارند از دست مى دهند [ذوب مى شوند] آن گونه كه چربى بر روى آتش آب مى شود».

امام علي(ع) در خطبه 158، با اشاره به فتنه بنی امیّه، آن را آن قدر گسترده می داند که تمام مسلمین را در غم و اندوه فرو می برد و گرفتار می کند؛ مردمی که بر اثر کوتاهی و فرار از زیر بار مسئولیت و سکوت در برابر ظالمان گرفتار ظلم و ستم شده اند و هیچ یار و یاوری نیز ندارند. سپس امام(ع) در ادامه این سخن به انتقام خداوند از ظالمان اشاره می کند؛ انتقامی که خاندان بنی امیّه و وابستگان به آنها را چنان متلاشی و نابود کرد که چیزی جز نام ننگیني از آنان باقی نماند.

امام علي(ع) در پایان خطبه 158، سرنوشت بني اميّه را چنين پيشگوئي فرمودند: «سوگند ياد مى كنم! كه بعد از من بنى اميّه خلافت را همچون اخلاط سر و سينه بيرون مى افكنند، سپس هرگز طعم آن را تا ابد نخواهند چشيد و از آن بهره نمى گيرند تا آن زمان كه شب و روز در پى هم آيند!». امام(ع) تأكيد فرمودند كه بني اميّه حكومت اسلامى را آن قدر آلوده و كثيف و با ظلم و فساد آميخته مي كنند كه مانند اخلاط سر و سينه شده و كار به جايى مي رسد كه خود آنها نيز تحمل آن را نخواهند داشت و مثل كسى كه اخلاط درون را برون بريزد، آن را از دست خواهند داد و چنان منفور خواهند شد كه هرگز مسلمانان به سراغشان نخواهند رفت.

امام علي(ع) در خطبه 162 «نهج البلاغه»، درباره خطراتی كه از ناحیه حکومت «بني اميّه» متوجه اسلام شده، می فرماید: «آنها کوشیدند نور خدا را خاموش کنند و مجرای فوران چشمه فیض الهی را مسدود کنند و این آب زلال را به بیماريها و سموم آلوده سازند». در واقع کلام امام(ع) اشاره به این است که بنى اميّه تنها به فكر رسيدن به مقام و حكومت بر مردم نبودند؛ بلكه هدفشان خاموش كردن نور اسلام و «قرآن» بود تا از اين طريق مردم را به دوران ظلمانى جاهليّت بازگردانند.

از تعبيرات امام علي(ع) در خطبه 162 «نهج البلاغه» استفاده مى شود كه هدف «بنى اميّه» تنها استيلاى بر خلافت اسلامى نبود؛ بلكه آنها - كه تفاله هاى عصر جاهليّت بودند - كمر به محو اسلام بسته بودند و اگر فداكارى هاى شهيدان كربلا و بيدارى مسلمين نبود، امروز، نامى از اسلام باقى نمى ماند. تلاش معاويه براي دفن نام پيامبر(ص) كه روزي پنج بار در اذانها گفته مي شود و شعر يزيد در حضور اسراي كربلا شواهدي تاريخي براي اثبات اين مدعا هستند.

علمای اهل سنت مطالب عجیبی درباره کارهای خلفا و امرای «بنی امیّه» ذکر کرده اند؛ از جمله ترجیح نصاری و مجوس بر مسلمانان در كارها، ساخت کلیسا در كوفه و نواختن ناقوس کلیسا همزمان با گفتن اذان، غارت حرم پیامبر(ص) و هتک حرمت زنان مسلمان در آن، ویران کردن کعبه توسط حجّاج، زدن مُهر بردگی بر گردن مسلمانان و ... تنها بخشي از جنايات بني اميّه است كه تاريخ به زشتي از آن ياد كرده است.

ایشان در بخشی از خطبه 106 پس از اشاره به عظمتی که مسلمانان در سایه اسلام پیدا کردند، به ناسپاسى مردم در مقابل آن همه نعمت و قدرت اشاره كرده، و مردم را توبیخ می کند به اينكه اگر يك سنّت قبيلگى و طايفه اى در ميان آنها شكسته مى شد، فريادشان بلند مى گشت؛ امّا بنى اميّه در مقابل چشم آنها، تمام سنن الهى را درهم شكستند؛ ولى آنها فرياد بر نكشيدند و اين ناسپاسى بسيار بزرگى در برابر آن همه نعمت هاى الهى بود و باعث تسلط بنی امیه بر ایشان گردید.

بنی امیه در دوران کوتاه تاریخ خود ظلم ها و جنایات وحشتناکی را در حق بنی هاشم انجام دادند و سرانجام در زمان «سفّاح» نخستين خليفه عبّاسي انتقام سختی از آنان گرفته شد. سران بنی امیه از سفّاح، امان خواستند و او نیز پاسخ محبت آمیزی به آنان داد؛ اما از فکر انتقام بنی امیه غافل نبود، تا آن که اشعار «سُدیف» در بیان مظلومیت بنی هاشم و ظلم های بنی امیه، آتش انتقام را در سفّاح شعله ور ساخت و بالاخره همه سران بنی امیه را در يك مجلس به هلاکت رساند.

ایشان می فرماید: «[گويا مى بينم] پرچم گمراهى بر جايگاه خود نصب و محكم شده، و طرفداران آن، پراكنده شده اند، شما را با پيمانه خود مى پيمايد و با دست هاى گشاده خويش شاخ و برگ شما را مى ريزد! در آن روز جز تعداد كمى از شما باقى نمى ماند: همانند ته مانده ديگ، خرده نان هائى كه در ته كيسه باقى مانده و به هنگام تكان دادن، مى ريزد!، شما را مثل پوست هايى به هم مى پيچند، تحت فشار قرار داده و مانند زراعتِ درو شده مى كوبند و پايمال مى كنند! و افراد با ايمان را از ميان شما جدا مى سازند؛ مانند پرندگان كه دانه هاى درشت را از دانه هاى لاغر جدا مى كنند ...».