آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در قرآن از خطرناكترين گروه كافران سخن به ميان آمده، كسانى كه علاوه بر كفر، آلوده به تكبّر و لجاجت شديد نيز شده اند. در پايان آيه، دليل بدبختى آنها را غفلت از آيات الهى دانسته و مى فرمايد: «به زودى كسانى را كه در روى زمين به ناحق تكبّر مى ورزند، از ايمان به آيات خود منصرف سازيم؛ به طورى كه اگر هر آيه و نشانه اى را ببينند، به آن ايمان نمى آورند و اگر راه هدايت را ببينند، راه خود را انتخاب نمى كنند؛ همه اينها به خاطر آن است كه آيات ما را تكذيب كردند و از آن غافل بودند».

خداوند در قرآن از خطرناكترين گروه كافران سخن به ميان آورده، كسانى كه علاوه بر كفر، آلوده به تكبّر و لجاجت شديد نيز شده اند. در پايان آيه، دليل بدبختى آنها را غفلت از آيات الهى دانسته و مى فرمايد: «سَأصْرِفُ عَنْ آيَاتِىَ الَّذِينَ يَتَكَبَّرُونَ فِى الاَرضِ بِغَيرِ الحَقِّ وَ اِن يَرَوْا كُلَّ آيَةٍ لا يُؤمِنُوا بِهَا وَ اِنْ يَرَوْا سَبِيلَ الرُّشدِ لا يَتَّخِذُوهُ سَبِيلاً وَ اِنْ يَرَوْا سَبِيلَ الغَىِّ يَتَّخِذُوهُ سَبيلا ذَلِكَ بِأَنَّهُم كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا وَ كَانُوا عَنهَا غَافِلِينَ»(1)؛ (به زودى كسانى را كه در روى زمين به ناحق تكبّر مى ورزند، از ايمان به آيات خود منصرف سازيم؛ [به طورى كه] اگر هر آيه و نشانه اى را ببينند، به آن ايمان نمى آورند و اگر راه هدايت را ببينند، راه خود را انتخاب نمى كنند و اگر راه گمراهى را ببينند راه خود را انتخاب مى كنند؛ [همه اينها] به خاطر آن است كه آيات ما را تكذيب كردند و از آن غافل بودند). درباره جمله «سَأَصْرِفْ عَن آيَاتِى»؛ (به زودى آنها را از آيات خود منصرف مى سازيم)، بحث هاى زيادى در ميان مفسران ديده مى شود، شايد به اين دليل كه كار خداوند، هدايت به سوى آيات و نشانه هاى اوست و اساساً تمام انبيا و اوصيا براى همين آمده اند؛ با اين حال، چگونه ممكن است خداوند گروهى را از آيات خودش ممنوع و محروم سازد؟ بر همين اساس دست به توجيهات زيادى زده اند كه بسيارى از آنها مشتمل بر تكلّف است. پاسخ اين سؤال با بررسى آيات ديگر قرآن روشن مى شود؛ زيرا، پاره اى از اعمال انسان ها مانند تكبّر در برابر حق و لجاجت و تعصّب شديد، به صورت حجاب و پرده تاريكى بر قلب انسان مى افتد و او را از مشاهده جمال زيباى حق باز مى دارد. در واقع اعمال و صفات زشت خود آنهاست كه «حجاب» آنها مى شود و اگر «حجاب افكنى» به خداوند نسبت داده شده، به خاطر اين است كه خداوند، اين اثر را در اين گونه اعمال و صفات آفريده است و يا به تعبير ديگر، يكى از مجازات هاي طبيعى كسانى كه داراى اين صفات و اعمالند، انصراف از آيات الهى است.
قابل توجه اين كه: در پايان آيه، باز تأكيد مى كند كه علت منصرف ساختن آنها از آيات الهى، همان اصرارشان بر تكذيب و غفلت و بى خبريشان از نشانه هاى خداست.(2)