امام علی(ع) برای رفع اشتباه گروهی از مستکبران که مال و ثروت را نشانه قرب به خدا می دانستند می فرماید: «خدا انبياء و اولياى خاصّ خود را با گرسنگى آزمايش كرد، و به مشقّت مبتلا ساخت، با امور خوفناك امتحان نمود، و با حوادث ناخوشايند خالص گردانيد، بنابراين ثروت و اولاد را دليل بر خشنودى يا خشم خدا نگيريد كه اين ناشى از جهل و بى خبرى از آزمايش هاى الهى در مورد بى نيازى به قدرت است، خداوند فرموده: آيا گمان مى كنند مال و فرزندانى كه به آنها مى بخشيم [به جهت رضايتى است كه از آنها داريم] و دليل بر اين است كه نيكى ها را به سرعت براى آنان فراهم مى سازيم [چنين نيست]؛ بلكه آنها درك نمى كنند».

«اصحاب الرسّ» اقوام كشاورزى بودند كه چاه هاى پرآب فراوانى داشتند و به همين دليل وضع زندگانى آنها خوب بود. امام علی(ع) در معرفی آنان می فرماید: «آنها قومى بودند كه درخت صنوبر را مى پرستيدند و براى آن درخت قربانى مى كردند، دوازده شهر آباد آنان بر كنار نهرى به نام «رسّ» بنا شده بود. خداوند پيامبرى را برای هدایت آنان فرستاد؛ اما ايمان نياوردند. پيامبر(ع) از خدا تقاضا كرد درخت صنوبر را بخشكاند، آنان نیز پیامبر(ع) را در چاه افكندند تا جان سپرد و خداوند به جهت اصرار آنها بر كفر و ظلم به عذاب شديدى گرفتارشان كرد و نابود شدند».

در حدیثى از پیامبر اسلام(ص) در اهمیت تلاوت این سوره آمده: «کسى که سوره شعرا را بخواند، به عدد تمام کسانی که نوح، هود، شعیب، صالح، ابراهیم، عیسى و محمّد(ص) را تصدیق و یا تکذیب کرده است، ده حسنه براى او خواهد بود».

هر كس سوره سوره«نمل» را بخواند، خداوند به تعداد كسانى كه سليمان، هود، شعيب، صالح و ابراهيم(ع) را تصديق و يا تكذيب كردند، ده حسنه به او مى‏ دهد و به هنگام رستاخيز كه از قبرش بيرون مى‏ آيد، نداى«لا اله الا اللَّه» سر مى ‏دهد. هر کس سوره شعراء، نمل و قصص را در شب جمعه بخواند از اولیاء اللّه خواهد بود و در جوار او و سایه لطف و حمایتش قرار مى گیرد.

از ديدگاه قرآن، مسأله «معاد» از مسائلى است كه هميشه از زمان خلقت آدم(ع) در متن دعوت انبياء قرار داشته و در هر عصر و زمانى از سوى رسولان الهى تأكيد شده و همه اقوام با آن آشنايى داشته اند. مثلا مسيح(ع) در گاهواره به سخن درآمد كه: «سلام [خدا]، بر من در آن روز كه متولد شدم و آن روز كه مى ميرم و آن روز كه برانگيخته مى شوم». شعيب(ع) وقتى به نبوت رسيد فرمود: «اى قوم من! خدا را بپرستيد و به روز باز پسين اميدوار باشيد». يوسف(ع) نيز به قوم خود گفت: «من آيين قومى را كه ايمان به خدا ندارند و به سراى ديگر كافرند ترك گفتم».

خداوند در قرآن با اشاره به استکبار قوم حضرت شعیب(ع) چنین می فرماید: «زورمندان قوم شعیب(ع) در حالی که تکبر می ورزیدند گفتند: ای شعیب(ع)! سوگند یاد می کنیم که تو و کسانی را که به تو ایمان آورده اند از شهر و آبادی خود بیرون خواهیم کرد، مگر این که به آیین ما باز گردید». با دقت در آیه مذکور می فهمیم که عامل اصلی بدبختی و گمراهی قوم شعیب(ع) استکبار بود، چرا که تکبر و حب ذاتِ آنان، مانع از این شد که به دین و آیین الهی ایمان بیاورند.

محتواى سوره حجر را در هفت بخش می توان خلاصه کرد: 1- آیات مربوط به مبدأ عالم هستی؛ 2- آیات مربوط به معاد؛ 3- اهمیت قرآن؛ 4- داستان آفرینش آدم و سرکشى ابلیس؛ 5- اشاره به سرگذشت اقوامى همچون قوم لوط و صالح و شعیب؛ 6- انذار و بشارت؛ 7- دعوت از پیامبر(ص) به مقاومت و دلدارى او در برابر توطئه هاى شدید مخالفان.

آیات اول سوره حج، درباره معاد است، سپس از مبارزه با شرک و مشرکان، سخن مى گوید. در ادامه سرنوشت عبرت انگیز گذشتگان از جمله قوم نوح و عاد و ثمود، و قوم ابراهیم و لوط و قوم شعیب و موسى را یادآور مى شود؛ پس از آن به مسأله حج و سابقه تاریخى آن اشاره شده و در پایان، مبارزه با ظالمان و اندرزهایی در زمینه های مختلف مثل نماز و زکات و... بیان شده است.

در ماهیت این قوم، در میان مورخان و مفسران گفتگو است. از جمله: طایفه اى در«یمامه» که پیامبرشان«حنظله» نام داشت. یا مردم زمان«شعیب».یا اعرابی که میان«شام» و«حجاز» مى زیستند. یا مردمى در«انطاکیه شام» که پیامبرشان«حبیب نجار» بود. امام علی(ع) می فرماید: «آنها درخت صنوبرى را مى پرستیدند و دوازده شهر آباد به نامهای: آبان، آذر، دى، بهمن، اسفندار، فروردین، اردیبهشت، خرداد، تیر، مرداد، شهریور و مهر داشتند که بر کنار نهرى به نام «رس» بود..».قرائن متعددى نیز مضمون این حدیث را تأیید مى کند.

عدد پیامبرانى که نام آنها صریحاً در قرآن مجید آمده است، فقط 26 نفر است و آنها عبارت اند از: آدم، نوح، ادریس، صالح، هود، ابراهیم، اسماعیل، اسحاق، یوسف، لوط، یعقوب، موسى، هارون، شعیب، زکریا، یحیى، عیسى، داوود، سلیمان، الیاس، الیسع، ذوالکفل، ایوب، یونس، عزیر، و محمّد(صلوات الله و سلامه علیهم اجمعین). ولى علاوه بر این 26 پیامبر بزرگ، پیامبران دیگرى نیز هستند که در قرآن بدون ذکر نام اشاره به آنها شده است.