داستان‌هاى قرآن، واقعى و تجربه‌هایى تلخ و شیرین از زندگى بشر است كه قرآن براى عبرت آموزى یاد كرده است؛ و پر واضح است كه از انگاره‌هاى وهمى و خاطره‌هاى خیالى، پندآموزى میسّر نیست. البته باید توجه داشت كه قرآن این حوادث تاریخى را با بیانى ادبى و هنرى به زیباترین شكل به تصویر كشیده است تا جذّابیت و تأثیر آن بیشتر شود. به طور كلّى شیوه قرآن آن است كه براى اثرگذار كردن آموزه‌هاى خویش و پیشبرد دعوت حق، ضمن پایبندى به واقع، هنر را به خدمت مى‌گیرد و از امور وهمى و خیالى صِرف پرهیز مى‌كند؛ زیرا امور خیالى تأثیرگذارى پایدارى ندارد و دانشمندان علوم تربیتى بر این نكته تأكید دارند كه از بنا كردن پایه‌هاى تربیتى بر بنیان‌هاى ناپایدار باید پرهیز كرد؛ چراكه چنین ساختمانى قوام و دوامى نخواهد داشت و فرو مى‌ریزد.

در سوره «اعراف» از «قوم عاد» و لجاجت و تعصب آنها سخن به میان آمده است. این قوم لجوج در مقابل دعوت حضرت هود(ع) حاضر نبودند دست از پرستش بت ها بردارند و از نظر آنان پرستش بت های بی عقل و شعور امری شایسته و با ارزش جلوه می کرد. آنان لجاجت را به حدی رسانده بودند که از حضرت هود(ع) تقاضای عذاب الهی را می کردند و مصرّانه از او مى‏ خواستند كه به تهديدهاى خود جامه عمل بپوشاند، ریشه اين خيره‏ سرى چيزى جز محصول تعصّب و لجاجت نبود.

کسى که سوره هود را بخواند، پاداشى به تعداد کسانى که به هود و سایر پیامبران ایمان آوردند و کسانى که آنها را تکذیب نمودند خواهد داشت و روز قیامت در مقام شهداء قرار مى گیرد و حساب آسانى خواهد داشت، و اگر آن را در هر جمعه قرائت کند، خداوند او را در روز قیامت در زمره پیامبران مبعوث خواهد کرد و خطاهائى که انجام داده برشمرده نمى شود، و کسى که این سوره را بنویسد و با خود داشته باشد، خداوند نیروى فوق العاده اى به او خواهد داد و همراه داشتن آن باعث پیروزی بر دشمن مى شود.

در حدیثى از پیامبر اسلام(ص) در اهمیت تلاوت این سوره آمده: «کسى که سوره شعرا را بخواند، به عدد تمام کسانی که نوح، هود، شعیب، صالح، ابراهیم، عیسى و محمّد(ص) را تصدیق و یا تکذیب کرده است، ده حسنه براى او خواهد بود».

هر كس سوره سوره«نمل» را بخواند، خداوند به تعداد كسانى كه سليمان، هود، شعيب، صالح و ابراهيم(ع) را تصديق و يا تكذيب كردند، ده حسنه به او مى‏ دهد و به هنگام رستاخيز كه از قبرش بيرون مى‏ آيد، نداى«لا اله الا اللَّه» سر مى ‏دهد. هر کس سوره شعراء، نمل و قصص را در شب جمعه بخواند از اولیاء اللّه خواهد بود و در جوار او و سایه لطف و حمایتش قرار مى گیرد.

قوم «عاد» و «ثمود» با پيشرفتى كه در كشاورزى و صنعت پيدا كرده بودند سخت سرگرم دنيا شده و به آن دل بسته بودند و آرزوهاى دور و دراز آنها را در خود غرق ساخته بود. خداوند در قرآن به خاطر این عمل آنها را مذمت کرده و از زبان پیامبرانشان به آنها فهماند که یکی از علل مهمّ انحرافشان هوسرانى و تكيه بر آرزوهاى دراز بود كه آنها را از خدا غافل كرده و در زرق و برق دنيا غرق ساخته بود.

این آیه  یا درباره اخنس بن شریق نازل شد که مرد منافقی بود و در برابر پیامبر(ص) اظهار دوستى مى کرد، ولى در باطن عدوات مى ورزید. یا درباره گروهى از مشرکان نازل شد که هنگامى که از برابر پیامبر(ص) مى گذشتند، سر خود را به زیر می افکندند تا پیامبر(ص) آنان را نبیند.

این آیات در پاسخ به رؤساى کفار مکّه نازل شد که به پیامبر(ص) گفتند: اگر تو پیامبر خدا هستى، کوه هاى مکّه را براى ما طلا کن یا فرشتگانی بفرست تا تو را تصدیق کنند.  یا در پاسخ به مخالفان پیامبر(ص) می باشد که وقتی پیامبر(ص) به على(ع) فرمود: من از خدا خواسته ام میان من و تو برادرى بر قرار سازد و تو را وصى من کند. گفتند: چرا از خدا نخواست فرشته اى براى یارى او بر دشمنان بفرستد یا گنجی که او را از فقر نجات دهد.

برخی مصداق آن را جبرئیل یا پیامبر(ص) دانسته اند و بعضى «یَتْلُوه» را از ماده «تلاوت» به معنى قرائت گرفته اند و شاهد را به معنى زبان پیامبر(ص) تفسیر کرده اند. اما «یَتْلُوه» در اینجا به معنى پشت سر آمدن می باشد و بسیارى از بزرگان مفسران، آن را به على(ع) تفسیر کرده اند. در روایات متعددى، از ائمه معصومین که در بعضى از کتب تفسیر اهل سنت نیز آمده، روى این تفسیر تأکید شده است.

قسمت عمده آیات سوره هود، درباره سرگذشت پیامبران پیشین مانند نوح، هود، صالح، ابراهیم، لوط و موسى(ع) مى باشد، که هم وسیله آرامش خاطر براى پیامبر(ص) و مؤمنان در برابر آن انبوه دشمنان بوده، و هم درس عبرتى براى مخالفان نیرومندشان. همچنین آیات تکان دهنده اى مانند آیه «فَاسْتَقِمْ کَما أُمِرْت وَ مَنْ تابَ مَعَکَ» و آیاتی مربوط به قیامت، بازپرسى در آن دادگاه عدل الهى و مجازات اقوام پیشین و دستوراتى درباره مبارزه با فساد دارد. به همین دلیل پیامبر(ص) فرمودند: «سوره هود مرا پیر کرد».