براى رسيدن به معيار قطعى براى ارزيابى دعوت پيامبران راه هاى مختلفى وجود دارد كه از همه مهم تر دو راه زير است:

1. بررسى محتواى دعوت پيامبر و گردآورى قرائن و نشانه‏ ها: بررسی نشانه هایی چون خصوصيّات اخلاقى و سوابق اجتماعى‏، شرايطى كه بر محيط دعوت حاكم است‏، شرايط زمانى‏، محتواى دعوت‏، برنامه هاى اجرائى و وسائل وصول به هدف‏، ميزان اثرگذارى دعوت در محيط، ميزان ايمان و فداكارى دعوت كننده نسبت به هدفش‏، عدم سازش با پيشنهادهاى انحرافى‏، سرعت تأثير در افكار عمومى‏ و... می تواند ما را برای بازشناسی انبیاء از مدعیان دروغین یاری کند.

2. اعجاز و كارهاى مافوق بشرى: معجزه در يك تفسير ساده، عمل خارق عادتى است كه انجام آن از قدرت افراد عادى بيرون است و تنها به اتكاى يك نيروى مافوق طبيعى امكان پذير مى باشد و حتماً بايد توأم با ادعاى نبوّت‏ و يا امامت باشد.

علاوه بر این دو راه، بشارت پیامبران قبلی نیز از راه های شناخت پیامبران راستین است.

جمع شدن این نشانه ها در وجود یک شخص لاجرم به معنای نبی بودن اوست. زیرا خداوند این نشانه ها را در اختیار مدعیان دروغین نبوت و کسانی که نبی نیستند قرار نمی دهد که اگر قرار دهد، اغرای به جهل خواهد بود.

اعطای این مقام در کودکی بخاطر قابلیت هایی است که در برخی از انبیا از همان کودکی وجود داشته. همچنین گاه این مقام، علم و سایر فضائل خود به عنوان معجزه به یک کودک افاضه می شده است.
این موضوع منافاتی با مسأله رهبری مردم و جامعه ندارد؛ زیرا می توان با تفاوت قائل شدن میان مقام نبوت و مقام رسالت گفت که آن نبی خاص اگر چه در همان کودکی دارای مقام نبوت شده، اما رسالت خود را بعدا که آمادگی پیدا کرد آغاز کند. چنانکه حضرت عیسی(ع) وقتی به دنیا آمد به نبوت رسید اما طبق روایات در هفت سالگی رسالت خود را آغاز و از سی سالگی به ایشان وحی می شد.

روایات متعددی از پيامبر(ص) که مى فرمايد: «من خاتم پيامبرانم»، و حديث معروف منزلت، یا احادیثی که می گوید: «حلال محمد(ص) حلال است تا روز قيامت و حرام او حرام است تا روز قيامت»، همچنین خطبه های 173، 133، 72، 87 و 198 و حکمت 235 نهج البلاغه، خاتمیت پیامبر(ص) را تأیید کرده است. قابل توجه اينكه کلمه «خاتَمُ النَّبِيّينَ» و «خاتَمُ الرُّسُلِ» و «خاتَمُ الاْنْبِياءِ» در بيش از سيصد مورد در 110 مجلد بحار آمده که قسمت عمده آن روايات ائمه معصومين است.

اینگونه نیست که بعثت همه پیامبران الهی در یک منطقه خاصّی بوده باشد؛ بلکه برای هر امّتی پیامبر و رسولی ارسال شده است تا بر ایشان اتمام حجّت شود. البته نام همه پیامبران بر ما معلوم نیست و تنها نام بعضي از آنها در قرآن ذكر شده است. اگر تعداد پیامبران بیشتری در خاورمیانه ظهور کرده اند به خاطر مرکزیّت خاورمیانه و صاحب تمدّن بودن آن است؛ چون دين به راحتی از اين مناطق به مناطق دیگر گسترش می یافت.

اگر كسي بپرسد از چه راه هائي مى توان يقين كرد مُدّعى پيامبرى از طرف خداوند مبعوث شده و آيين خود را از طريق وحى دريافته است؟ در پاسخ مي گوئيم: از سه راه مي توان به صدق ادعاي مُدّعي پيامبري پي برد: 1. اعجاز 2. مطالعه در حالات مُدّعى نبوّت و بررسى محتويات آيين او و جمع آورى قرائن 3. گواهى پيامبران پيشين.

براى رسيدن به معيار قطعى براى ارزيابى دعوت پيامبران راه هاى مختلفى وجود دارد كه از همه مهم تر سه راه زير است:
1- اعجاز و كارهاى مافوق بشرى.
2- گواهی صریح، روشن و قطعی پیامبران قبلی.
3- بررسى محتواى دعوت پيامبر و گردآورى قرائن و نشانه‏ هایی از شخصیت او مانند اخلاق شخصی و فداکاری هایش.
البته اساسی ترین و عمومی ترین راه اثبات حقانیت پیامبران الهی معجزه است اما ویژگی های اخلاقی مدعی نبوت و محتوای دعوت او و... نیز از جمله راه های شناخت پیامبران راستین است.

خداوند در آیه 6 سوره صفّ می فرماید: حضرت مسیح(ع) به آمدن رسول اکرم(ص) بشارت داده است و این بشارتها به قدری مفصل بیان شده که خداوند درباره آن در آیات متعددی مثل آیه 146 سوره بقره می فرماید: «اهل کتاب پیامبر موعود را همچون فرزندان خود مى شناسند ولى جمعى از آنان، حق را در حالى که از آن آگاهند کتمان مى کنند».

برخی اشاعره معتقدند: معصوم موجودی مثل ملائکه است که گاهی به صورت بشر درمی آید و شهوت و غضب و... در او راه ندارد. و ابن ابی الحدید گفته: معصوم دارای خاصیتی است که مقتضی امتناع گناه برای اوست. اما این عقاید درباره معصوم صحیح نیست؛ زیرا معصوم بعنوان الگوی جامعه در جنبه های عملی دین باید از جنس مردم عادی با همه صفات نفسانی باشد تا با مبارزه با رذائل، راه کمال را به مردم نشان دهد. بسیاری از آیات قرآن نیز به صراحت معصوم را فردی مثل بقیه مردم معرفی کرده که تنها دارای برخی کمالات و قابلیت هاست.

قرآن با ذکر القابی مثل «روح الله»، «کلمة الله» و «قول الحق»، شخصیتی متعالی از حضرت عیسی(ع) ارائه کرده است. از دید قرآن آفرينش او مانند حضرت آدم(ع) بوده و امری عجیب نیست. قرآن در آيات متعدد مسیح را فرزند حضرت مريم(س) معرفى كرده تا پاسخى به مدعيان الوهيت حضرت عيسى(ع) باشد؛ زيرا كسى كه از مادر متولد مى ‏شود چگونه مى‏ تواند خدا باشد؟! در این کتاب الهی، عیسی(ع) هيچ‏ گونه ادعايى جز بندگى خداوند و نبوت نداشت و آنچه از معجزات انجام مى‏ داد همگى به اذن و فرمان خدا بود.

اين آيات در کنار آياتی که دلالت بر عصمت دارند، هرگز به معنی گمراهي و جهل ايمانی نخواهد بود؛ بلکه به معنی ناآگاهی از قرآن و شریعت اسلام و تفاصیل آن می باشد. آیات و روایات فراوانی وجود دارد که بر عصمت انبیاء دلالت دارند. از نظر عقلی هم پیامبران به خاطر علمی که بر عواقب اعمال زشت دارند، محال است آن اعمال از آنها سرزند.