آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در سند این روایت ابن جریج و ابى الزبیر وجود دارند که هر دو در غایت ضعف و موجب ضعف سند آن هستند. علماى رجال درباره این دو گفته اند: «همه روایت هایش ضعیف است». «سخنان ناپسندى را بیان می کند». «ابن جریج مانند کسى است که در شب هیزم جمع مى کند». «از تدلیس ابن جریج بر حذر باش که او به تدلیس زشت دست میزند». «آیا از ابى زبیر روایت مى کنى! در حالى که او نمى تواند نماز را نیکو بخواند؟» و...؛ لذا به چنین روایتى نمى توان اعتماد کرد و طبق آن فتوا داد، علماى اهل سنت نیز به این روایت عمل نکرده اند.

این روایت علاوه بر صحیح مسلم در صحاح دیگر نیز نقل شده است و در اکثر نقل ها در سند آن دو نفر وجود دارند که هر دو در غایت ضعف هستند:
1ـ ابن جریج
2ـ ابى الزبیر
البته در بعضى از نقل ها تنها ابى الزبیر وجود دارد. ولى به هر حال علماى رجال در مورد این دو نفر سخنان عجیبى دارند، از جمله «عسقلانى» در مورد «ابن جریج» چنین گفته است: «از یحیى بن سعید درباره حدیث ابن جریج سئوال کردم گفت: ضعیف است. به او گفتم: ابن جریج مى گوید: فلانى به من خبر داد. گفت: اعتنا نکنید. (چه بگوید «أَخبرنى» چه بگوید «حدّثنى» و چه بگوید «قال فلان») همه روایت هایش ضعیف است.»(1)
احمد بن حنبل یکى از ائمه أربعه اهل سنت مى گوید: «هنگامى که ابن جریج مى گوید: فلانى چنین گفت و فلانى چنان گفت؛ و یا به من خبر رسیده است؛ سخنان نا پسندى را بیان می کند»(2)
مالک بن انس ـ امام مذهب مالکى ـ نیز می گوید: «ابن جریج مانند کسى است که در شب هیزم جمع مى کند»(3) کنایه از آن که هرچه به دستش میرسد بدون دقت و حساب اخر و نقل مى کند:
«دار قطنى» نیز درباره «ابن جریج» چنین گفته است:
«از تدلیس ابن جریج بر حذر باش که او به تدلیس زشت دست میزند و تدلیس نمى کند مگر در مورد روایتى که از شخص ضعیف و مورد جرح شنیده باشد»(4) تدلیس در خبر عبارت از این است که راوی خبرى را که با واسطه شنیده است طورى نقل کند که شنونده یا خواننده تصور کند که واسطه اى در بین نبوده است؛ دارقطنى این نکته را توجه داده است که ابن جریج چنین خصوصیت ناپسندى را داراست.
در مورد «أبى الزبیر» نیز در کتابهاى رجالى و غیره بحث هایى شده است، از جمله عبدالله بن احمد، نظر ایوب را در مورد ابى الزبیر از احمد بن حنبل چنین نقل مى نماید: «از پدرم پرسیدم آیا ایوب ابى الزبیر را ر نقل روایت ضعیف مى دانست؟ گفت: آرى.»(5)
از «شعیه» نقل شده که در اعتراض به یکى از روات مى گفت:
«آیا از ابى زبیر روایت مى کنى! در حالى که او نمى تواند نماز را نیکو بخواند؟» (6)
بنابراین، آن دو نفر موجب ضعف سند روایت اند و به چنین روایتى نمى توان اعتماد کرد و بر اساس آن فتوا داد، علماى اهل سنت نیز به این روایت عمل نکرده و مطابق آن فتوا داده اند.(7)