بر همه واجب است در اصول دين به اندازه توانايى خود تحقيق كنند و اگر بعد از تحقيق كامل به آيينى غير از اسلام معتقد شوند، معذور هستند؛ زيرا وظيفه عقلى و شرعى خود را انجام داده، ولى به خطا رفته‏ اند. خطایی که آنها را در همه حال مشمول مجازات مرتد نمی کند. زیرا ارتداد و ترتّب مجازات بر آن زمانی معنا می یابد که شخص بعد از پذیرش و تصدیق دین اسلام، علیه آنچه خود به راستی آن گواهی داده، عناد و لجاجت بورزد و – به هر دلیلی - دينی جديد اختيار كند و تظاهر به خروج از اسلام کرده و علیه آن تبلیغ کند.

تلبیغ و اظهار علنی گزاره های مخالف اسلام در واقع نوعی قیام علیه نظام موجود است و وقتی از سوی کسی ابراز می شود که از پدر يا مادری مسلمان متولد شده و در محیطی اسلامی پرورش یافته، احتمال خیانت و توطئه علیه او تقویت می گردد. چون درباره چنین شخصی با چنین پیشینه ای سخت می توان احتمال داد محتوای اسلامی درست در نظرش تبیین نشده باشد. اینجاست که به منظور حفظ جبهه داخلی از آسیب آن خیانت ها و توطئه ها و جلوگیری از نفوذ دشمنان و منافقانی که هدف شان متلاشی کردن نظم و نظام جامعه اسلامی و ایجاد هرج و مرج است، تشریع چنین حکمی برای ارتداد کاملا منطقی و موجه می نماید.

دینداری امری درونی است و از آنجایی که هیچ کس نمی تواند در امور قلبی اشخاص تصرف کند، مجبور کردن اشخاص به انتخاب و معتقد شدن به هر باوری، امکان ناپذیر است. به همین خاطر مراجع تقلید در ابتدای هر رساله توضیح المسائل می گویند هر کسی باید با تحقیق و عقل و فطرت خود انتخاب کند. البته چون انتخاب دین و اعتقاد یافتن به یک آیین و شریعت نیازمند رسیدن به درجه خاصی از رشد فکری و عقلی است، این کار مهم از کودکان نابالغ ساخته نیست. بنابراين ممکن است انسان تا سنينی كه هنوز به استقلال عقلی ورشد فكری نرسيده، در یقین خود به مسائل دينی از راهنمایی ها و آگاهی های دینی که والدين یا مربیانش به او می دهند، متأثر باشد و مراجع عظام نیز این نوع یقین را که از گفته دیگران به دست می آید در مسلمان بودن کافی می دانند.

هرگاه مرد عاقلى از روى علم با زن بيگانه اى عمل منافى عفت يعني «زنا» انجام دهد، اگر «محصن» باشد يعنى بتواند از طريق مشروع منظور خود را تأمين نمايد، علاوه بر صد تازيانه، سنگباران نيز می شود، در غير اين صورت پس از زدن صد تازيانه و تراشيدن سر، او را يك سال از شهر خود تبعيد مي كنند. زن نيز اگر از روى رضايت و اختيار زنا دهد چنانچه «محصنه» باشد به هر دو كيفر، وگرنه صد تازيانه به او زده مي شود.

«قَذف» یعنی كسى به مسلمان بالغِ آزاد نسبتى بدهد كه موجب حدّ است، مانند زنا، لواط و شرب خمر و ... ولی نتواند آن را اثبات نمايد. حدّ «قَذف» این است که هشتاد تازيانه به او (قذف كننده) زده شود؛ ولى اگر آن را به وسيله بيّنه (شاهد عادل) اثبات كند و يا خودِ طرف(متهم)، او را تصديق نمايد، حدّ از وى ساقط مى گردد.

هرگاه شخص بالغ، شراب يا آبجو يا هر نوع مشروبات الكلى قديم يا جديد را از روى علم و عمد بنوشد بايد پشت او را برهنه كنند و هشتاد تازيانه به او بزنند و اگر اين كار را ادامه دهد و آن را حلال و مباح نشمرد در مرتبه چهارم اعدام مي شود؛ ولى اگر به كلي منكر تحريم اين مشروبات شود و بنوشد، مرتد است و در همان مرتبه اوّل حكم اعدام درباره او ثابت است.

به تاكيد قرآن مجيد مجازات محاربان و اخلال‌گران به امنيّت اجتماعى اعدام، آويختن به دار، قطع انگشتان و تبعيد است و در آخرت مجازات عظيمى در انتظار آنهاست. محارب، كسى است كه با تهديد به اسلحه به جان يا مال و ناموس مردم حمله مى كند. نحوه مجازات به اين شكل است كه اعدام براي آنها كه دست به كشتن مردم بى گناه زده اند، قطع انگشتان براي آن ها كه به اموال مردم هجوم برده اند، اعدام و به دار آويخته شدن براي آنها كه هر دو جنايت را مرتكب شده اند و تبعيد براي آنها كه تنها اسلحه به روى مردم كشيده اند.

علی محمد شیرازی در سال 1235ه  در شیراز به دنیا آمد. در کودکی از طریق استادش با آراء و عقاید شیخیه آشنا شد. او که در 19 سالگی روحیه شیخی گری یافته بود، به بوشهر سفر کرد. او به خاطر شیفتگی زیاد به سیدکاظم رشتی به کربلا رفت و  پس از مرگ سیدکاظم، علی محمد مدعی جانشینی وی گشت و کارهایی کرد که به تدریج حساسیت مردم و علما را برانگیخت مانند: ادعای بابیّت،  ادعای مهدویت، ادعای نبوت و منسوخ گشتن احکام اسلامی. او بعد از چند بار دستگیری و اعلام توبه، سرانجام به دست امیرکبیر در تبریز اعدام شد.

محمدعلی بارفروشی از نخستین گروندگان به علی محمد باب و از حامیان او در مازندران بود و برای تبلیغ این فرقه در مازندران بسیار تلاش کرد. در ماجرای بدشت حضور داشت و پس از غائله ملاحسین بشرویه ای به او در قلعه شیخ طبرسی پیوست و ملاحسین او را به عنوان باب بعد از علی محمد اعلام کرد. بعد از سرکوب ملاحسین توسط مهدی قلی خان، دستگیر و به فتوای سیدالعلما اعدام شد.

برای جبران فاجعه قلعه شیخ طبرسی، «یحیی دارابی» که نماینده علی محمد شیرازی ، در یزد و نیریز بود، بعد از قیام در یزد و شکست از آنها به سوی شیراز و از آنجا به نیریز رفت و با سیصد نفر از اصحاب خود، در قلعه ای مستقر شد و با حمله به شهر نیریز آن را غارت و حکام آنجا را کشت. وقتی خبر به حاکم فارس رسید، لشکری با توپ روانه ی نیریز نمود. یحیی  بعد از این که یک صد و پنجاه نفر از افرادش کشته و بقیه آنها فرار کردند، تسلیم شد و سرانجام اعدام گشت.

پس از غائله ی زنجان و اعدام و حبس بزرگان بابیه توسط امیر کبیر، بابیان توطئه ای برای قتل شاه و امیرکبیر و امام جمعه ی تهران، تدارک دیدند. لذا در روز بیستم شوال سال 1268 ه، شش نفر از بابی ها به طرف ناصرالدین شاه تیراندازی کردند، و بعد با قمه و غدّاره به شاه حمله بردند و او را مجروح نمودند. آنچه که مسلّم است، طراح و گرداننده ی اصلی این توطئه، «ملاشیخ علی عظیم» و «حسینعلی میرزا» بودند که «ملا شیخ علی» کشته شد؛ و «حسینعلی میرزا» به زندان افتاد که با حمایت سفیر روس در ایران، از زندان گردید.