آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

«حدّ» در لغت به معنى «منع» است و در عبارات فقها به معنى مجازات مخصوصى است كه به خاطر ارتكاب بعضى از گناهان در مورد مكلّفين اجرا مى شود. امّا «تعزير» در لغت به معنى «تأديب» و گاه به معنى «يارى كردن» و «منع نمودن» آمده است، و در اصطلاح شرعى، مجازاتی است كه اندازه معيّنى در شرع براى آن ذكر نشده و بسته به راى قاضى است كه با توجه به ميزان جرم و مقدار تحمّل مجرم درباره او اجرا مى شود. بنابراين فرق «حدّ» و «تعزير» در اين است كه حدّ، مجازات معين و ثابتى است، ولى تعزير غالباً نامعيّن است.

«حدود» جمع حدّ در لغت به معنى منع است، و انتخاب اين اسم براى بخشى از مجازات هاى شرعى به اين جهت است كه سبب منع مردم از كارهاى خلاف مى شود، و امّا در اصطلاح شرع در عبارات فقها به معنى مجازات مخصوصى است كه به خاطر ارتكاب بعضى از گناهان در مورد مكلّفين اجرا مى شود. امّا «تعزير» در لغت به معنى «تأديب» و گاه به معنى «بزرگداشت» و «يارى كردن» و «منع نمودن» آمده است، و در اصطلاح شرعى و فقها به معنى مجازات يا اهانتى است كه اندازه معيّنى در شرع براى آن ذكر نشده و بسته به راى قاضى است كه با در نظر گرفتن «ميزان جرم» و «مقدار تحمّل مجرم» درباره او اجرا مى شود.
بنابراين فرق «حدّ» و «تعزير» در يك جمله است و آن اينكه حدّ مجازات معين و ثابتى است، ولى تعزير غالباً نامعيّن است، و اينكه مى‌ گوييم «غالباً» به خاطر آن است كه در موارد معدودى تعزيرات معيّنى در روايات اسلامى وارد شده كه شرح آن در كتاب حدود گفته شده است، هر چند در اينكه آيا تعيين مقدار در اين موارد قطعى است يا از قبيل ذكر مثال و مصداق است نيز گفتگو است. البته در ميان حد و تعزير اختلافات ديگرى نيز هست، تا آنجا كه مرحوم شهيد در كتاب «قواعد» ده وجه براى اختلاف آن دو شمرده است كه اينجا جاى شرح آن نيست.(1)،(2)