آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در اسلام عمدتاً ده حدّ درباره گناهان كبيره آمده است كه تعداد چهار مورد از آن در قرآن مجيد با صراحت ذكر شده است. اول حد «زنا» كه در آيه 2 سوره «نور» آمده است. دوم حد «سرقت» كه در آيه 38 سوره «مائده» به آن تصريح شده است. سوم حد «قذف» كه آيه 4 سوره «نور» به آن پرداخته است. چهارم حد «مُحارب» كه آيه 33 سوره «مائده» در مورد آن نازل شده است.

در اسلام عمدتاً ده حدّ درباره چند گناه كبيره آمده است كه تعداد چهار مورد از آن در قرآن مجيد با صراحت ذكر شده و بقيّه از سنّت استفاده مى شود. چهار موردي كه در قرآن ذكر شده است عبارتند از:
1ـ حدّ زنا
در آيه 2 سوره «نور» مى خوانيم: «اَلزّانِيَةُ وَ الزّانى فَاجْلِدُوا كُلِّ واحِد مِنْهُما مِأةَ جَلْدَةً وَ لاتَأخُذُكُمْ بِهِما رَأفَةَ فى دِيْنَ اللهِ اِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللهِ وَ الْيَومِ الآخِرِ وَ لْيَشْهَدْ عَذابَهُما طائِفَةٌ مِنْ الْمُؤمِنينَ»؛ (هر يك از زن و مرد زناكار را صد تازيانه بزنيد، و نبايد رأفت [و محبّت كاذب] نسبت به آن دو، شما را از اجراى حكم الهى مانع شود اگر به خدا و روز جزا ايمان داريد! و بايد گروهى از مؤمنان مجازات آن دو را مشاهده كنند!). در اين آيه اشاره به حدّ زن و مرد زناكار شده، هر چند «استثنائات» و «جزئيات» آن مانند احكام زناى محصنه، و زناى با محارم و امور ديگر از اين قبيل در آن نيامده بلكه در سنّت و روايات اسلامى شرح داده شده است.
2ـ حدّ سرقت
در آيه 38 سوره «مائده» مى خوانيم: «وَ السّارِقُ وَ السّارِقَةُ فَاقْطَعُوا اَيْدِيَهُما جَزاءً بِما كَسَبا نَكالا مِنَ اللهَ وَ اللهِ عَزيزٌ حَكيمٌ»؛ (دستِ مرد دزد و زنِ دزد را، به كيفر عملى كه انجام داده اند، به عنوان مجازات الهى قطع كنيد؛ و خداوند توانا و حكيم است). در اين مورد نيز شرايط و خصوصيّاتى درباره قطع دست سارق و همچنين استثناهايى وجود دارد كه همگى در سنّت و روايات اسلامى آمده است، و مى دانيم معمول قرآن اين است كه اصول مسائل را بازگو مى كند و شرح آن را به سنّت واگذار مى نمايد.
3ـ حدّ قذف
در مورد مجازات كسانى كه عمل منافى عفّت را به افراد پاكدامن نسبت مى دهند؛ در آيه 4 سوره «نور» چنين مى خوانيم: «وَ الَّذينَ يَرْمُونَ الْمُحصَناتِ ثُمَّ لَمْ‌يَأتُوا بِاَرْبَعَةِ شُهَداءَ فَاجْلِدُوهُمْ ثَمانِينَ جَلْدَةً وَ لاتَقْبَلُوا لَهُمْ شَهادَةً اَبَدَاً وَ اُولئِكَ هُمُ الْفاسِقُون»؛ (كسانى كه زنان پاكدامن را [به زنا] متّهم مى كنند، سپس چهار شاهد [بر مدّعاى خود] نمى آورند، آنها را هشتاد تازيانه بزنيد، و شهادتشان را هرگز نپذيرند؛ و آنها همان فاسقان اند!). اين شدّت عمل و مجازات هاى سه‌گانه كه براى قذف كنندگان - آنها كه نسبت عمل منافى عفّت به افراد پاكدامن مى دهند - ذكر شده، به منظور پاك‌سازى محيط اجتماع و حفظ احترام و كرامت انسان ها و جلوگيرى از اشاعه فحشاء و گسترش فساد بوده، و شرايط، ويژگى‌ها و استثنائات آن نيز در روايات اسلامى آمده است.
4ـ حدّ مُحارب
در قرآن مجيد در مورد اخلال‌گران به امنيّت اجتماعى و آنها كه حمله مسلّحانه به جان و مال و ناموس مردم مى كنند، مجازات بسيار شديدى ذكر شده است؛ كه مى تواند افراد شرور را بر سر جاى خود بنشاند. در آيه 33 سوره «مائده» چنين مى خوانيم: «اِنَّما جَزاءُ الَّذينَ يُحاِبُونَ اللهَ وَ رَسُولَهُ وَ يَسْعَوْنَ فى الاَرْضِ فَساداً اَنْ‌يُقَتَّلُوا اَوْ يُصَلِّبُوا اَوْ تُقَطَّعَ اَيْديهمْ وَ اَرْجُلهُمْ مِنْ خِلاف اَوْ يُنْفَوا مِنَ الاَرْضِ ذلِكَ لَهُمْ خِزْى فِى الدُّنْيا وَ لَهُمْ فِى الآخِرَةِ عَذاب عَظيم»؛ (كيفر كسانى كه با خدا و پيامبرش به جنگ بر مى خيزند و اقدام به فساد در روى زمين مى كنند [و با تهديد اسلحه به جان و مال و ناموس مردم حمله مى برند] فقط اين است كه اعدام گردند؛ يا به دار آويخته شوند؛ يا [چهار انگشت از] دست [راست] را و پاى [چپ] آنها به عكس يكديگر بريده شود؛ و يا از سرزمين خود تبعيد گردند، اين رسوايى در دنيا است و در آخرت مجازات عظيمى دارند!).
منظور از مُحارب همان گونه كه در بالا اشاره شد، كسى است كه با تهديد به اسلحه به جان يا مال و ناموس مردم حمله مى كند؛ اعم از اين كه به صورت دزدان جادّه ها و گردنه ها باشد، يا در داخل شهرها و حتّى افراد چاقوكش كه با تهديد به اسلحه سرد به جان و مال و نواميس مردم هجوم مى آورند نيز مشمول اين مجازات هستند، و قابل توجّه اينكه اين مهاجمان بر مردم، به عنوان مُحاربان با خدا و پيامبر(صلى الله عليه وآله) معرّفى شده اند؛ و اين دليل بر تأكيد فوق العاده اى است كه اسلام درباره رعايت آزادى و امنيّت اجتماعى و حقوق انسان ها دارد.
در اينكه مجازات هاى چهار گانه فوق‌ (اعدام با اسلحه، به دار آويختن، قطع انگشتان و تبعيد) به صورت تخيير است و قاضى مى تواند هر يكى از آنها را انتخاب كند؟ و يا به صورت معيّن باشد و هر كدام تناسب با يكى از جنايات آنها دارد؛ به اين ترتيب كه: براى مُحاربانى كه دست به كشتن مردم بى گناه زده اند مجازات اعدام، و آن ها كه به اموال مردم هجوم برده اند، مجازات قطع انگشتان، و اگر هر دو جنايت را مرتكب شده اند، هم اعدام مى شوند و هم براى عبرت مردم به دار آويخته خواهند شد؛ و براى كسانى كه تنها اسلحه به روى مردم كشيده اند؛ و آنها را ترسانده اند؛ بى آنكه مرتكب جنايت بيشترى شوند، مجازات تبعيد تعيين شده است. در ميان فقها و مفسّران گفتگوى مفصّلى است، كه اينجا جاى شرح آن نيست، و مى توانيد شرح بيشتر را در اين زمينه از كتب فقهى (كتاب حدود، بحثِ «حدّ مُحارب») و همچنين تفاسير قرآن از جمله در تفسير نمونه(1) بخوانيد.(2)