بدون شكّ «معجزه» براى پيامبران، يك وسيله اثباتى است تا سند نبوّت و شاهد صدق دعوت آنان قرار گيرد و گواه آن باشد تا كه از جهان غيب پيام آورده اند. از سویی سيره پيامبران و صراحت قرآن، «معجزه» را ضرورت دفاعى می دانند؛ زیرا اساسا هيچ پيامبرى از همان آغاز، دعوت خود را با معجزه همراه نکرده و تنها در مواجه با منكران و به درخواست آنان ـ يا بدون درخواست و صرفا براى دفع شبهات آنان ـ معجزه آورده است. از این رو «معجزه» ابزاری دفاعی است.

در سوره «كهف» سه داستان بیان شده است: 1. داستان «اصحاب كهف» که درس صبر و استقامت مى دهد. 2. داستان «حضرت خضر(ع) و موسى(ع)» که درس فراگيرى علم و دانش مى دهد. 3. داستان «ذوالقرنين» که درس استفاده از قدرت براى حمايت از ضعيفان و نيازمندان جامعه را مى دهد.

اولوا العزم به معنای صاحبان عزم است. عزم گاهی به معنای اراده، گاهی به معنای صبر و گاهی به معنای وفای به عهد می آید. به عده ای از پیامبران که با مشکلات بیشتری روبرو بودند و برای مقابله، نیازمند عزم و اراده محکم تری بودند، اولوا العزم گفته اند. در روایات شیعه و سنی تعداد آنان را پنج تن اعلام کرده اند و نامشان به ترتیب: نوح(ع)، ابراهیم(ع)، موسی(ع)، عیسی(ع) و حضرت محمد(ص) می باشند.

خداوند در سوره اعراف، آیه 59، مى فرمايد: «ما نوح را به سوى قومش فرستاديم؛ او گفت: اى قوم من! خداوند يگانه را پرستش كنيد، كه معبودى جز او براى شما نيست». ابراهیم (ع)، قهرمان مبارزه با شرک در این راه در آتش افکنده می شود. موسی(ع) هم با خدایی گری فرعون مبارزه کرد و هم گوساله سامری را برنتابید. در سوره مريم، آیه 38، حضرت مسيح(ع) مى گويد: «خداوند، پروردگار من و پروردگار شماست؛ او را پرستش كنيد؛ اين است راه راست». شعار پیامبر اسلام نیز «لا اله الا الله» بود.

به موسى(ع) وحى شد: ما بنده اى داریم که از تو دانشمندتر است. موسى از خدا تقاضا کرد به دیدار این مرد عالم نائل گردد، و خدا راه وصول به این هدف را به او نشان داد. موسی(ع) دانشمندترین فرد زمان خود نسبت به نظام تشریع بود. اما قلمرو مأموریت خضر قلمرو جداگانه اى بود که ارتباطى به عالم تشریع نداشت.

قرآن در سوره «انبیاء»، درباره شجاعت حضرت ابراهيم(ع) در برابر بت ‏پرستان متعصّب تأكيد مي كند كه اين پيغمبر بزرگ الهى، در مبارزه با بت‏ پرستى در عين تنهايى در برابر انبوه دشمنان خشمگين و خطرناك كمترين سستى به خود راه نداد. در واقع «شجاعت» يكى از فضايل بزرگ پيامبران اولواالعزم بوده است كه در راه خدا كمترين سستى به خود راه ندادند و از ترس اين رذيله بزرگ اخلاقى پاك و مبرّا بودند.

پیامبر اولوا العزم و صاحب رسالت باید دانشمندترین مردم نسبت به قلمرو مأموریتش، یعنى نظام تشریع باشد، و موسى چنین بود، اما قلمرو مأموریت دوست عالمش قلمرو جداگانه اى بود که ارتباطى به عالم تشریع نداشت، و به تعبیر دیگر، آن مرد عالم از اسرارى آگاه بود که دعوت نبوت بر آن متّکى نبود.

خداوند از پیامبرانش پیمان گرفته است مبنی بر ادا کردن مسئولیت تبلیغ و رسالت و رهبرى و هدایت مردم در تمام زمینه ها و این که همه انسانها را قبل از هر چیز، به سوى توحید دعوت کنند، و اینکه یکدیگر را تأیید نمایند، به این معنا که پیامبران پیشین، امت هاى خود را براى پذیرش پیامبران بعد، آماده سازند، و پیامبران بعد، دعوت پیامبران پیشین را تصدیق و تأکید نمایند. خلاصه دعوت همه به یک سو باشد و همگى یک حقیقت را تبلیغ کنند، و امت ها را زیر پرچم واحدى گرد آورند.