تعارض احادیث «دوازده خلیفه» با روایت «الخلافه بعدی ثلاثون عاماً»

چگونه می توان بین احادیث «دوازده خلیفه» با روایتی از پیامبر(صلی الله علیه واله) که فرمودند: «خلافت پس از من سى سال خواهد بود ..» جمع كرد؟

بين احادیث «دوازده خلیفه» با روايت «الخلافه بعدی ثلاثون عاماً» نمي توان جمع كرد؛ چون اوصافى كه براى دوازده خليفه ذكر شده دلالت بر آمدن دوازده امام معصوم دارد، ولى در روايت «الخلافه ...»، اشاره اي به آمدن تعداد خليفه ها بعد از پيامبر(ص) نشده است؛ مضافاً به اينكه این روایت غير معتبر و غير مشهور است.

محتواي حديث «سفينه»

مفاد حديث «سفينه» چيست؟

در حديث «سفينه» اهل بيت(ع) به كشتى نوح(ع) تشبيه شده‌اند که در طوفان فتنه ها تنها راه نجات و جدا شدن از آن، باعث هلاكت است. همان طور كه شرط قرار گرفتن در كشتى نوح(ع)، ايمان و عمل صالح بود شرط نجات اين امت از طوفان ها، ايمان و يقين به موقعيت اين كشتى است و آن چه مايه نجات است پيروى از اهل بيت(ع) است نه صرف محبت به آنها.

مرجعیت دینى اهل بیت(ع) در احادیث اهل سنت

آیا در کتب اهل سنت احادیثى در مورد مرجعیت دینى اهل بیت(علیهم السلام) آمده است؟

بسیاری از علمای اهل سنت مثل ترمذى، حاکم نیشابورى، ابن اثیر و... احادیثى مثل حدیث ثقلین، حدیث انا مدینة العلم، حدیث سفینه، حدیث علىّ مع الحقّ، حدیث امان و... را در کتب نقل کرده اند که بر مرجعیت دینى اهل بیت(ع) و افضلیت آنها دلالت دارد.

مرجعیّت علمى پس از پیامبر(ص)

پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) مرجعیّت علمى پس از خویش را چه کسانى معرّفى کرده اند؟

طبق حدیث ثقلین که عترت با قرآن قرین شده و به تمسک به آنها سفارش شده و حدیث سفینه که تمسک به اهل بیت را همچون کشتی نوح باعث نجات دانسته، علاوه بر رهبری سیاسی، مرجعیت علمی منحصر به اهل بیت(ع) می باشد و مسلمانان باید در حوادث و پیشامدهاى دینى و هر آن چه به دینشان مربوط مى شود، به آنان روى آورند.

ناقلين حديث «سفينه» در ميان صحابه، تابعين و علما

حديث «سفينه» را چه كساني نقل كرده‌اند؟

حديث «سفينه» را حداقل 8 نفر از صحابه مانند: ابوذر، ابوسعيد خدرى، ابن عباس، عبدالله بن زبير و على(ع) از پيامبر(ص) نقل كرده اند. ابوذر می گوید: پیامبر(ص) فرمود: «اهل بيت من در ميان شما همانند كشتى نوح اند هر كس بر آن سوار شود نجات مى يابد و هر كسى از آن جدا شود، هلاك مى گردد». به گفته شيخ محمد امين انطاكى، تمام علماى اسلام متفقند كه حديث سفينه از احاديث صحيحه و مستفيضه نزديك به حد تواتر است و تعداد زيادى از حافظان، ائمه حديث و اهل سيره و تواريخ در مؤلفات و مجامع حديث خود، آن را نقل كرده اند.

تعارض حدیث منقول از سفینه با حدیث «دوازده خلیفه»

آیا حدیثى که از سفینه نقل شده مخالف با حدیث «دوازده خلیفه» است؟

اولا: حدیث سفینه غیر معتبر و غیر مشهور است. ثانیا: با جمع بین روایت جابر بن سمره[که حدیث صحیح و متواتری است] و سفینه[بر فرض قبول این حدیث ضعیف] به این نتیجه مى رسیم که پیامبر(ص) در روایت اول، خبر از ولایت و امامت به حق دوازده خلیفه پیاپى بعد از خود را مى دهد؛ ولى در حدیث سفینه خبر از روى کار آمدن عده اى تا سى سال بعد از خود را مى دهد؛ خواه بر حق باشند، مانند امام على و امام حسن(ع) یا بر باطل، همانند دیگران.

اهل سنت و حدیث «سفینه»

علماى اهل سنت حدیث «سفینه» را با چه تعبیرى نقل کرده اند؟

«حدیث سفینه» را جماعت بسیارى از اهل سنت از رسول خدا(ص) نقل کرده اند که برخى از آنها عبارتند از: 1- حاکم نیشابورى. 2- طبرانى. 3- ابن اثیر جزرى.

مقصود از «اهل بیت» در حدیث «سفینه»

مقصود از «اهل بیت» در حدیث «سفینه» چه کسانى هستند؟

با مراجعه به روایات دیگر و همچنین به جهت لزوم تناسب بین حکم و موضوع، کشف مى کنیم که مراد از «اهل بیت» در حدیث سفینه، اهل بیت معصوم پیامبرند.

تصحیح سند حدیث «سفینه»

از چه راه هایى مى توان صحت سند حدیث «سفینه» را اثبات کرد؟

«حدیث سفینه» را مى توان از طرق مختلف تصحیح نمود: 1- تصریح به صحت آن از ناحیه برخى از علما. 2- طرق متعدد آن که یکدیگر را تقویت می کنند. 3- تقویت مضمون آن با روایات دیگر. 4- این حدیث در حدّ تواتر است و نیاز به بررسی سندی ندارد.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

الإمام عليٌّ(عليه السلام)

الإيثارُ سَجِيّةُ الأبرار، و شِيمةُ الأخيار

ايثار، خصلت نيکوکاران و خوى نيکان است

ميزان الحکمه، جلد 1، ص 22