اختلاف فتاوی فقط در محدوده اندكى از فقه و شريعت كامل اسلام است و فقهاى مذاهب اسلامى در اكثر مسائل فقهى اتّفاق نظر دارند. علاوه بر آن شريعت اسلامی يكى بيش نيست و اگر اختلافى در احكام فقهى منبعث از فتاواى فقيهان مشاهده مى ‏شود، ناشى از اختلاف برداشت آنان از منابع فقهى شريعت است. برخی از مهم ترین عوامل اختلاف زا عبارت اند از: اختلاف در پاره اى از منابع استنباط احكام‏ مانند ظواهر آيات قرآن‏ و عرف‏، دسترسى يا عدم دسترسى به برخى از احاديث‏، اختلاف در معيار وثاقت راويان‏، اختلاف در جهت صدور حديث‏ از حیث واقعى يا تقيه اى بودن حديث‏ و ثابت یا موقتى بودن حکم آن، اختلاف در نسخ حكم‏، اختلاف قرائت آيات يا نقل متون احاديث‏، اختلاف در دلالت آيات و روايات و فهم و تفسير آنها، اختلاف در ترجيح ادلّه متعارض‏، اختلاف در موارد حجيّت اصول عمليّه‏، اختلاف نظر در مورد محدوده قواعد فقهيّه‏، اختلاف در دايره حجيّت عقل‏، اختلاف در اقسام اجماع‏، تأثير شرايط اجتماعى در فتواى مجتهد، اختلاف در مصادیق و موضوعات احکام و... .

اینکه وحی و عقل مخالف هم باشند مصداق خارجی ندارد؛ زیرا اگر وحی قطعی الصدور باشد و دلالت آن هم قطعی باشد، عقل اعتبار وحی قطعی را برهانی کرده و مخالف آن حکم نمی کند، خصوصا وقتی می داند مبدا وحی، خداوند علیم است که در حریم علم او جهل راه ندارد و قلمرو درک عقل محدود است. اما اگر وحی قطعی الصدور نباشد یا دلالت آن ظنی باشد، در این صورت حکم قطعی عقل حجت است و بر حکم ظنی شرع مقدم است. ضمن اینکه سرچشمه عقل و وحی خداوند است و همانطور که بین آیات قرآن تعارضی نیست بین عقل و وحی هم تعارضی نمی باشد.

اولا: حدیث سفینه غیر معتبر و غیر مشهور است. ثانیا: با جمع بین روایت جابر بن سمره[که حدیث صحیح و متواتری است] و سفینه[بر فرض قبول این حدیث ضعیف] به این نتیجه مى رسیم که پیامبر(ص) در روایت اول، خبر از ولایت و امامت به حق دوازده خلیفه پیاپى بعد از خود را مى دهد؛ ولى در حدیث سفینه خبر از روى کار آمدن عده اى تا سى سال بعد از خود را مى دهد؛ خواه بر حق باشند، مانند امام على و امام حسن(ع) یا بر باطل، همانند دیگران.

امام علي(ع) درباره «بدعت» و چگونگي به وجود آمدن آن می فرماید: «هيچ بدعتى ايجاد نشد، مگر اين كه سنّتى با آن متروك گشت. از بدعتها بپرهيزيد؛ چرا كه سنت هاى ريشه دارِ پيشين اسلام، برترين امور است و بدعتها بدترين كارهاست». در واقع در اسلام هر موضوعى حكمى دارد و هر بدعتى با حکم الهی در تعارض است، پس با ظهور بدعتها احكام اصيل متروك مى شود.

اين آيات با يكديگر هيچ گونه منافاتی ندارند و قابل جمع هستند؛ دسته ای در مقام بیان انحصار «علم غيب استقلالي و ذاتي» برای خداوند هستند.‌ دسته دیگر که در آن پيامبر اسلام(ص) تصريح مي‌ كند: «من علم غيب ندارم»، به معنی نفی علم غيب استقلالی و ذاتی از ایشان است. گروه سوم از آيات قرآن بيان مي کنند که از سوي خداوند، به فرستادگان الهي علم غيب تبعی و تعلیمی داده شده است. امام علی(ع)، - در پاسخ به کسی که از ایشان پرسیده بود که آیا از علم غیب مطلع است یا خیر - می فرماید: «اين علم غيب نيست، اين علمى است كه از صاحب علمى (پیامبر) آموخته ام». نتیجه اینکه آنچه از غیر خدا نفی شده علم غیب استقلالی و ذاتی است نه علم به اذن و تعلیم الهی.

در تعارض ميان «نزول قرآن در شب قدر» با «نزول تدريجى»، آراء مختلفی وجود دارد: 1. آغاز نزول «قرآن» در «شب قدر» است. بيشتر محققين اين رأى را برگزيده اند. 2. در شب قدر هر سال، آن اندازه از «قرآن» كه نياز سال بود يك جا بر پيامبر(ص) نازل مى شد، سپس همان آيات تدريجا در ضمن سال، بر حسب مناسبت ها و پيش آمدها نازل مى گرديد. 3. مقصود از «أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ» انزل في شأنه يا في فضله القرآن است. 4. بيشتر آيات قرآن در ماه رمضان نازل شده است. 5. «قرآن» دو نزول داشته است: دفعى و تدريجى. در شب قدر همه «قرآن» يك جا بر پيامبر اكرم(ص) نازل شده، سپس در طول مدت نبوّت دوباره به تدريج نازل گرديده است. عمده نظر اول و نظر پنجم است.

در ظاهر بین آیات و روایات، در مورد «اکثریت» تعارض است اما وقتی به آیات و روایات در «مدح اکثریت» توجه می کنیم می بینیم معیار آن، اکثریت آگاه و همسو با قرآن و سنت بوده و آیاتی که «ذم اکثریت» کرده، مقصود اکثریت ناآگاه است که به دین اهمیت نمی دهند و امروزه بسیاری از انحرافات و بدبختی ها بخاطر رعایت نکردن همین نکته است؛ و چه بسا برخی قدرت طلبان و هواپرستان از طریق تبلیغات، توده ناآگاه را به دنبال خود می کشند و به اهداف خود می رسند.