موقعیت علمی امام باقر(ع) به عنوان نماینده علوم اهل بیت، بسیاری را وا‌داشت تا از محضر او بهره گرفته و حل اشکالات علمی خود را از او بطلبند. لذا این شهرت علاوه بر حجاز در عراق و خراسان نیز فراگیر شده بود. گستردگی روایات امام باقر(ع) در زمینه های فقه، اعتقادات و ... سبب شد تا محدثان اهل سنت مانند «ابوحنيفه» از ايشان نقل حدیث نمایند. از سویی در میان ائمه(ع) پس از امام علي(ع)، سند بخش عمده ای از روایات به امام باقر(ع) و صادق(ع) بر می گردد؛ زیرا این دو امام بیش از امامان دیگر فرصت نشر علوم آل محمد(ص) را پیدا کردند.

اهل تسنن می گویند: مقدمه حرام، به طور كلى حرام است، اين قاعده «سدّ ذرايع» نام دارد؛ در حالی كه مقدمه حرام، وقتي حرام است كه به طور قطع منجر به حرام گردد. بر این اساس، اگر ادعای ملاقات امام زمان(عج) منجر به انحراف گردد نقلش حرام است؛ اما در خیلی از موارد نقل این حکایات باعث تقويت ايمان به حضرت شده است. آری این وظیفه علما است که در برابر ادعاي مدعيان دروغین مردم را آگاه سازند.

در خبر صحیحی از ابی هاشم جعفری امام حسن عسکری(ع) به ولادت فرزندش مهدی(ع) تصریح کرده است. همچنین بسیاری از اهل سنت از جمله ابن اثیر جزری، ابن حجر هیتمی، شبلنجی، ذهبی و... اخبار تولد ایشان را نقل کرده اند. کثرت احادیث شیعه و سنی سبب می شود این احادیث از تواتر معنوی برخوردار شوند و برخی احادیث، برخی دیگر را تقویت کرده و یقین به ولادت آن حضرت حاصل شود.

فزونى ياران، شاگردان، پيروان، فرزندان، قوم و قبيله ممکن است باعث تکبر افراد شود. افتخار پادشاهان به لشكرهايشان و فخر بعضى از علما به خاطر فزونى شاگردان يا مريدان و .... مي تواند آنان را گرفتار تكبّر سازد.

«سرّي بودن ولادت حضرت مهدي(عج)» منافاتي با «متواتر بودن روايات مربوط به آن» ندارد؛ زيرا علاوه بر وجود اخبار زيادى از امام عسكرى(ع) و سایر ائمه(ع) بر ولادت حضرت، عده ای هم موفق به ملاقات آن حضرت شده اند.

در وجه تشبيه «خورشيد پشت ابر» با «امام زمان(عج)» چند احتمال داده اند: 1. همانطور كه مردم منتظرند خورشید از پشت ابر خارج شود تا از آن نفع ببرند، مردم نيز منتظرند كه حضرت ظهور كند. 2. منكر حضرت در عصر غيبت همانند منكر وجود خورشيد در پشت ابرها است. 3. همانطور كه ابر مانع انتفاع خورشید نیست؛ غیبت نيز مانع انتفاع مردم از امام(عج) نمی شود. 4. همانطور كه خورشید گاهی از پشت ابر بیرون می آید و از آن استفاده مي برند، هر از چند گاهى نيز عده اى به محضر امام زمان(عج) شرفياب مى شوند و از وجودش استفاده مى برند.

مداومت در عمل، سخت تر از انجام خود عمل است. به فرموده امام على(ع): «با فضيلت ترين عمل، عملى است كه مداوم باشد گرچه كم باشد». مداومت بر عمل در ابتدا سخت است؛ ولی موجب ریاضت نفس می شود. در روایتی آمده است که می فرماید: «عمل كم مداوم، بهتر از عمل زيادى است كه موجب خستگى و افسردگى شود». در روايت دیگر آمده كه يك سال بر عمل مداومت كنيد، زيرا در هر سال يك شب قدر است مداومت كنيد تا آن شب را درك كنيد. در شرح حال علمایی مثل مرحوم کلباسی، شیخ انصاری و ... آمده که بر اعمال عبادی خود مداومت شدید داشته اند.

خداوند در آيه 56 سوره احزاب، امر به صلوات و سلام بر پيامبر(ص) كرده است و اين آيه دلالت بر وجوب صلوات بر پيامبر(ص) دارد؛ زيرا مى دانيم امر، ظاهر در وجوب مى باشد مگر اين كه قرينه اى برخلاف آن قائم شود. بنابراين، حدّاقل لازم است يك بار بر آن حضرت صلوات و درود و سلام فرستاده شود.

فراگيرى علم در اسلام واجب عينى و گاه واجب كفايى است. قرآن، اولين معلّم را خدا و نخستين شاگرد را آدم(ع) و اولين علم را، علم الاسماء مى شمرد‌. خدا علاوه بر آدم(ع) به يوسف(ع) علم تعبير خواب، به سليمان(ع) زبان پرندگان، به داود(ع) زره ساختن و ... را آموخت و جبرئيل نيز تعليمات فراوانى به پيامبر(ص) ياد داد. در روايات، مقام معلّم آنقدر والا است كه خدا، فرشتگان و همه موجودات _ حتّى مورچه در لانه و ماهيان در درياها _ بر كسى كه به مردم نیکی بیاموزد درود مى فرستند.

درسهایی که از مناظرات امام رضا(ع) قابل استفاده است عبارتند از: 1- برخورد اسلام با پيروان مكتب هاي ديگر قبل از هر چيز بايد برخورد منطقي باشد. 2- قدرت منطق اسلام به قدري است كه از منطق مكتب هاي ديگر ابداً واهمه ندارد. 3- علماي اسلام در هر زمان بايد از تمام مكاتب و مذاهب با خبر و با زبان هاي زنده دنيا آشنايي داشته باشند. 4- از وسايل ارتباط جمعي موجود در جهان حداكثر بهره گيري را داشته باشند و صداي اسلام و تعليمات قرآن را به گوش همه جهانيان برسانند.