در حديث «سفينه» اهل بيت(ع) به كشتى نوح(ع) تشبيه شده‌اند که در طوفان فتنه ها تنها راه نجات و جدا شدن از آن، باعث هلاكت است. همان طور كه شرط قرار گرفتن در كشتى نوح(ع)، ايمان و عمل صالح بود شرط نجات اين امت از طوفان ها، ايمان و يقين به موقعيت اين كشتى است و آن چه مايه نجات است پيروى از اهل بيت(ع) است نه صرف محبت به آنها.
حديث «سفينه» را حداقل 8 نفر از صحابه مانند: ابوذر، ابوسعيد خدرى، ابن عباس، عبدالله بن زبير و على(ع) از پيامبر(ص) نقل كرده اند. ابوذر می گوید: پیامبر(ص) فرمود: «اهل بيت من در ميان شما همانند كشتى نوح اند هر كس بر آن سوار شود نجات مى يابد و هر كسى از آن جدا شود، هلاك مى گردد». به گفته شيخ محمد امين انطاكى، تمام علماى اسلام متفقند كه حديث سفينه از احاديث صحيحه و مستفيضه نزديك به حد تواتر است و تعداد زيادى از حافظان، ائمه حديث و اهل سيره و تواريخ در مؤلفات و مجامع حديث خود، آن را نقل كرده اند.
تشبیه اهل بیت به کشتى نوح به جهت آن است که در مورد کشتى نوح، هر کس سوار بر آن شد از غرق و هلاکت نجات پیدا کرد و هر کس سوار نشد غرق گشته و به هلاکت دنیا و آخرت رسید؛ همین طور است در مورد اهل بیت(ع)، هر کس که از آن ها متابعت نمود، نجات یافت و هر کس بر کشتى هدایت آن ها سوار نشد، در گمراهى ها غرق می شود.
با مراجعه به روایات دیگر و همچنین به جهت لزوم تناسب بین حکم و موضوع، کشف مى کنیم که مراد از «اهل بیت» در حدیث سفینه، اهل بیت معصوم پیامبرند.
«حدیث سفینه» را مى توان از طرق مختلف تصحیح نمود: 1- تصریح به صحت آن از ناحیه برخى از علما. 2- طرق متعدد آن که یکدیگر را تقویت می کنند. 3- تقویت مضمون آن با روایات دیگر. 4- این حدیث در حدّ تواتر است و نیاز به بررسی سندی ندارد.
منظور پيامبر(ص) از تشبيه اهل بيت(ع) به کشتى نوح اين است که هرکس به آنها، در امور دينى، پناه بَرَد و فروع و اصولش را از اهل بيت اخذ کند، از غرق شدن در عذاب جهنم نجات مى يابد، و کسى که تخلف ورزد، غرق خواهد شد. و وجه تشبيه آنها به باب حطه اين است که خداوند انقياد و تسليم در برابر اهل بيت و متابعت از ائمه عترت را مظهر تواضع به حکم الهي قرار داده و اين را سبب مغفرت ملت اسلام دانسته است.
«حدیث سفینه» را جماعت بسیارى از اهل سنت از رسول خدا(ص) نقل کرده اند که برخى از آنها عبارتند از: 1- حاکم نیشابورى. 2- طبرانى. 3- ابن اثیر جزرى.
راویان حدیث از صحابه: عبدالله بن عباس، ابوسعید خدرى، ابوالطفیل عامر بن واثله، سلمة بن اکوع، انس به مالک، و عبدالله بن زبیر.
راویان حدیث از تابعین : سعید بن جبیر، عامر بن عبدالله بن زبیر، أیاس بن سلمة بن اکوع، سعید بن مسیّب و ... .
رسول الله(ص)
عليکم بالصوم؛ فإنه محسمة للعروق و مذهبة للأشر
بر شما باد به روزه گرفتن که آن رگها را مي بُرد [شهوت را کم مي کند] و سرمستي را مي بَرد
ميزان الحکمة 6 / 389