قرآن درباره انفاق در راه خدا ده شرط بيان كرده است: 1. از بهترين قسمت مال انتخاب شود، نه از اموال كم ارزش. 2. مورد نياز مردم باشد. 3. انفاق به نيازمندان واقعی با در نظر گرفتن اولويّتها. 4. پنهان باشد. 5. همراه با منّت و آزار نباشد. 6. توأم با اخلاص و پاكى نيّت باشد. 7. مال انفاق كردنی را كوچك و كم اهميت بشمارد، ولو ظاهراً بزرگ باشد. 8. از اموال مورد علاقه و دل بسته باشد. 9. خود را مالك حقيقى نداند و تنها واسطه‌ اى ميان خالق و خلق بداند. 10. انفاق از اموال حلال باشد؛ چون خدا فقط آنرا مى‌ پذيرد.

امام علی(ع) در بخشی از خطبه 153 «نهج البلاغه» انگشت روى پنج گناه كبيره و خطرناك مى گذارد و تصريح مى كند: هر كس بدون توبه از اين گناهان از دنيا برود هيچ عملى از او مقبول نيست؛ ایشان مى فرمايد: «از امور قطعى و مسلّم الهى در كتاب حكيم و استوار او [«قرآن مجيد»] كه خداوند به آن پاداش و كيفر مى دهد، و براى آن خرسند مى شود يا خشم مى گيرد، اين است كه هرگاه انسان با يكى از اين خصلت ها بدون توبه از دنيا برود و پروردگار خود را با آن ملاقات كند، اعمالش سودى براى او نخواهد داشت؛ هر چند خود را [براى انجام دادن كارهاى خير] به زحمت افكند و عملش را خالص گرداند». 

این گناهان کبیره عبارتند از:  شرك، قتل نفس، تهمت، بدعت و نفاق.

منظور از «حُسن فعلى» اين است كه عبادت ذاتاً مطلوب و محبوب معبود باشد؛ مثل سجده كه حُسن فعلى دارد، و ذاتاً مطلوب است، و مراد از «حُسن فاعلى» اين است كه انجام دهنده عبادت نيّت خوبى داشته باشد و عبادتش براى قرب به پروردگار باشد؛ نه براى هوى و هوس و رياكارى و مانند آن.

«انفاق» از منظر قرآن باید دارای شرایطی باشد تا مقبول درگاه الهی قرار گیرد؛ مثلا انفاق نباید با منت همراه باشد، انفاق باید بدون اذیت و آزار باشد بلکه با گفتار پسندیده همراه باشد، و در نهایت انفاق باید با نیت خالص و بدون ریا و خودنمایی باشد؛ قرآن در این باره می فرماید: «صدقات خود را باطل نسازيد؛ همانند كسى كه مال خود را براى نشان دادن به مردم انفاق مى كند».

خداوند در قرآن «اخلاص در نیت» را از شرائط انفاق دانسته و می فرماید: «اى كسانى كه ايمان آورده ايد! صدقات خود را با منّت و آزار باطل نسازيد؛ همانند كسى كه مال خود را براى نشان دادن به مردم انفاق مى كند ...». در واقع عمل رياكارانه ريشه و اساسى ندارد، و بدون دوام است، و شخص ریاکار در نزد خدا و خلق خدا آبرويى نخواهد داشت. از آن طرف خداوند، اخلاص در انفاق را موجب پرورش فضائل اخلاقی در انسان و ماندگاری آثار انفاق می داند.

علت راه ندادن شيعيان از سوي امام رضا(ع) اين بود كه آنها خود را شيعه حضرت علي(ع) مى‌دانستند؛ در حالى‌كه در بيشتر اعمالشان با امام مخالفت مى‌كردند و در بسيارى از فرايض و همچنین در حقّ برادران دينى‌شان كوتاهى مى‌كردند. اين بود كه امام رضا(ع) آنها را نه شيعه كه محبّ خود و دوستدار دوستانش و دشمن دشمنانش دانستند و پس از توبه كردنشان، آنها را مورد اكرام خود قرار دادند.

ما ادّعاى تشيّع را خيلى ساده حساب كرده‌ايم به طورى كه با توسّل، زيارت و دعا مى‌خواهيم خود را شيعه بدانيم. كسى نمى‌خواهد توسّل و زيارت را كم ارزش كند؛ ولى شيعه بودن، غير از اينها امور متعدّدى مانند: فداكارى، ايثار، معرفت، تقوا و... را هم شامل مى‌شود. تمام زندگى ما، خانه، بازار، ادارات، جشن‌ها، سفر، حضر و ... همه بايد بوى ولايت دهد.

«ريا» آن است كه عمل را طورى انجام دهد كه ديگران ببينند و از اين طريق كسب وجاهت و موقعيت براى عمل كننده حاصل شود، ولى «سمعه» آن است كه عمل نيكى دور از چشم مردم انجام دهد به اين هدف كه بعداً به گوش مردم برسد و موقعيتى در جامعه براى او فراهم شود. در واقع هيچ تفاوتى از نظر فساد و بطلان عمل و فقدان قصد قربت و آلودگى نيّت در ميان اين دو نيست.

بعضى از بزرگان، در باره صورتهای مختلف ریا که عمل انسان را باطل می کند، چنین فرموده اند: 1- انگيزه او فقط ارائه به مردم باشد كه قطعاً عمل او باطل است. 2- هدفش هم خدا باشد و هم ريا. 3- تنها در بعضى از اجزاءِ واجبِ عملِ خود، قصد ريا كند. 4- در بعضى از اجزاء مستحبّ ريا كند. 5- درباره مکان عمل ریا می کند.6- درمورد زمان عمل ريا مى كند. 7- در مورد بعضى از ويژگيها ی عمل قصد ريا می کند. 8 - اصل عمل به نيّت خداست امّا مقدّمات آن جنبه ريائى دارد. همه این موارد موجب بطلان عمل مى شود.

محور قبولى عمل، «اخلاص» است، على(ع) فرمودند: «قبول نمى شود از عمل تو مگر عملى كه در آن اخلاص داشته باشى». عملى كه از روی اخلاص باشد، ميوه اش بهشت است و عملى كه از روی ریا و سمعه و ... باشد، زقّوم جهنمى به همراه دارد. در روایات است که خداوند به عمل مخلصانه نگاه مى كند، گرچه از انسانى شقىّ صادر شود.

عقل عملي داراي آثاري مثل اراده و اخلاص است و اين عقل همان نوري است كه وسيله شناخت و پرستش خدا و بهشتي شدن انسان مي ‏شود. هرگاه اين نور بدون مانعي بتابد، حالت اخلاص ايجاد مي ‏شود و هرگاه نتابد، حالت ريا بيدار مي‏ شود. پس اخلاص، حكمتي ملكوتي دارد كه كسي جز محبوب خدا به آن نمي ‏رسد. اگر كار را براي نشان دادن به مردم انجام دهد ريا است و اگر به گوش ديگران مي ‏رساند كه براي خدا كار مي‏ كنم سمعه است. ريا و سُمعه عمل را باطل مي كنند؛ اما بدون آنها، عملش محكوم به طهارت است.