حكومت اسلامى در عصر پيامبر(ص) با اینکه بسيار ساده بود ولی مسأله تقسيم مسئوليت ها در آن حساب شده بود. حضرت براى هر يك از جنگ ها كه خود در آن‌ شركت نداشت؛ فرمانده تعيين مى كرد. براى كتابت وحى و امور ديگر كُتّاب و نويسندگانى داشت و براى جمع آورى زكات و امناء بيت المال، افرادى را برگزيده بود. براى تخمين محصول نخلستان ها و دریافت زكات كارشناسانى داشت. فرماندارانى براى مناطق مختلف انتخاب مى كرد و سفيران متعدّدى براى ابلاغ دعوتش به سوى پادشاهان می فرستاد و این نشان می دهد تقسیم مسئولیت ها در «نظام اجرائى» حكومت اسلامى لازم و ضروری است.

امام علی(ع) این خطبه را زمانی ایراد فرمودند که عثمان تصمیم گرفت عمار را تبعید نماید. طایفه بنی مخزوم هم پیمان عمار، از امام خواستند مانع تبعیدش شود. حضرت به عثمان فرمود: تبعید سبب بدنامى بيشتر تو مى شود. به عمار نیز فرمود: در خانه خود بمان. این سخن عثمان را خشمگین نمود. زید بن ثابت با مغیره بن اخنس برای خیرخواهی نزد امام آمدند. امام فرمود: «اگر گامى بر خلاف حق بردارد متعرض او می شوم». در اين هنگام مغيره گفت: در مفابل تو خواهيم ایستاد؛ اين جا بود که حضرت این خطبه را خطاب به مغيره بيان فرمود.

در خطبه ای که به جابیه معروف است و با سند صحیح از خلیفه دوم نقل شده، می بینیم که مرجع او در سوالات قرآنی، سوالات درباره حلال و حرام و سوالات درباره ارث و...، دیگران (از جمله امام علی(ع)) بوده اند و او مردم را به آنها ارجاع می داده است و فقط در مساله اموال و سوالات مربوط به آن به عنوان نگهبان آنها خود را مرجع معرفی می کند.

علی(ع)، انس بن مالک، ابوسعید خدرى، جابر بن عبدالله انصارى، زید بن ثابت، ام سلمه و ... حدیث «أمان» را نقل نموده اند.

طبق شواهد تاریخی  و احادیث فراوان مثل حدیث ثقلین و حدیث فاتحه الکتاب، و آنچه از شعبی، انس بن مالک، عثمان، عبدالله بن عمر و برخی از صحابه نقل شده: قرآن در زمان حیات پیامبر(ص) توسط امام علی(ع) و دیگر صحابه مثل ابىّ بن کعب، معاذ بن جبل، زید بن ثابت و ابوزید گردآورى شد و سوره ها و آیه هایش به دستور پیامبر(ص) مرتّب شد.

طبق شواهد تاریخی  و احادیث فراوان مثل حدیث ثقلین و حدیث فاتحه الکتاب، و آنچه از شعبی، انس بن مالک، عثمان، عبدالله بن عمر و برخی از صحابه نقل شده: قرآن در زمان حیات پیامبر(ص) توسط امام علی(ع) و دیگر صحابه مثل ابىّ بن کعب، معاذ بن جبل، زید بن ثابت و ابوزید گردآورى شد و سوره ها و آیه هایش به دستور پیامبر(ص) مرتّب شد.

این حدیث را گروه عظیمى از صحابه - که تعداد آنها را تا 30 نفر هم گفتته اند - بلاواسطه از پیامبر(ص) نقل کرده اند و گروه کثیرى از مفسران و محدثان و مورّخان آن را در کتب خود آورده اند حتی معتبرترین منابع اهل سنّت مانند «صحیح ترمذى»، «نسائى»، «مسند احمد»، «کنزل العمال» و «مستدرک حاکم» این حدیث را از بزرگانی مثل ابوسعید خدرى، ابوذر، زید بن ارقم، زید بن ثابت، ابورافع، جبیر بن مطعم، حذیفه، جابر بن عبدالله و ام سلمه نقل کرده اند. روى هم رفته در تواتر این حدیث نمى توان تردید کرد.

احادیث دوازده خلیفه در کتاب هاى شیعه و اهل سنت توسط تعداد زیادى از صحابه نقل شده است، مانند: على(ع)، فاطمه(س)، حسن بن على(ع)، حسین بن على(ع)، ام سلمه(ص)، ابوذر، مقداد، جابر بن عبدالله انصاری، جابر بن سمره، عبدالله بن مسعود، عبدالله بن عمر، عایشه، عباس بن عبد المطلب، بن عباس، ابو اسلمى، انس بن مالک، عمر بن خطّاب، ابوسعید خدرى، سلمان فارسى، عثمان بن عفان، زید بن ثابت، زید بن ارقم، ابوهریره و... .

ابوذر بخاطر عطای چشمگیر عثمان در حقّ مروان بن حکم، حارث بن حکم بن ابى العاص و زید بن ثابت، یا به خاطر بدعت های عثمان بارها زبان به اعتراض گشود و عثمان را خشمگین کرد. در ماجرایی عثمان سخن ابوذر را تکذیب کرد و ابوذر گفت: گمان نمى کردم که کسى مرا تکذیب کند، پس از این که پیامبر(ص) بر راستگوئی من مهر تایید زده. معاویه نیز که از اعتراض های ابوذر به تنگ آمده بود ازعثمان خواست تا او را از شام ببرد. عثمان هم دستور داد او را با خشن ترین مرکب به سوى من بفرست و در نهایت او را به ربذه تبعید کرد.

مواردی در تاریخ نقل شده که نشان می دهد، خلیفه از حکم آسیب رساندن به اهل کتاب توسط مسلمانان، بی خبر بوده است و حکم به قصاص داده؛ ولی اصحاب او را از این کار نهی کرده اند.