آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

این حدیث را گروه عظیمى از صحابه - که تعداد آنها را تا 30 نفر هم گفتته اند - بلاواسطه از پیامبر(ص) نقل کرده اند و گروه کثیرى از مفسران و محدثان و مورّخان آن را در کتب خود آورده اند حتی معتبرترین منابع اهل سنّت مانند «صحیح ترمذى»، «نسائى»، «مسند احمد»، «کنزل العمال» و «مستدرک حاکم» این حدیث را از بزرگانی مثل ابوسعید خدرى، ابوذر، زید بن ارقم، زید بن ثابت، ابورافع، جبیر بن مطعم، حذیفه، جابر بن عبدالله و ام سلمه نقل کرده اند. روى هم رفته در تواتر این حدیث نمى توان تردید کرد.

 یکى از احادیث معروف و مشهور میان علماى اهل سنّت و شیعه «حدیث ثقلین» است.
این حدیث را گروه عظیمى از صحابه، بلاواسطه از پیامبر(صلى الله علیه وآله) نقل کرده اند، و بعضى از علماى بزرگ راویان حدیث را بالغ بر سى تن از صحابه مى دانند.(1)
گروه کثیرى از مفسران و محدثان و مورّخان آن را در کتب خود آورده اند و روى هم رفته در تواتر این حدیث نمى توان تردید کرد.
عالم بزرگوار سید هاشم بحرانى در کتاب «غایة المرام» این حدیث را با 39 سند از دانشمندان اهل سنّت و با 80 سند از علماى شیعه نقل کرده است و میرحامد حسین هندى عالم بزرگوار دیگر تحقیق و تتبّع بیشترى در این زمینه به عمل آورده و از حدود 200 نفر از علماى اهل سنّت این حدیث را نقل کرده و تحقیقات خود را پیرامون این حدیث در 6 جلد کتاب بزرگ جمع آورى کرده است!
از جمله افراد مشهورى که آن را نقل کرده اند: ابوسعید خدرى، ابوذر غفارى، زید بن ارقم، زید بن ثابت، ابورافع، جبیر بن مطعم، خدیفه، ضمره اسلمى، جابر بن عبدالله انصارى و ام سلمه را مى توان نام برد.
اصل حدیث به گفته ابوذر غفّارى چنین است: «او در حالى که در خانه کعبه را گرفته بود رو به سوى مردم کرده چنین مى گفت من از پیامبر مى شنیدم که مى فرمود: «انى تارک فیکم الثقلین کتاب الله و عترتى و انهما لن تفترقا حتّى یردّا على الحوض»؛ (من در میان شما دو یادگار گرانبها مى گذارم: قرآن و خاندانم و این دو هرگز از هم جدا نمى شوند، تا هنگامى که در کنار حوض کوثر بر من وارد شوند، پس بنگرید و ببینید چگونه سفارش مرا درباره این دو رعایت مى کنید؟).(2)
این روایت در معتبرترین منابع اهل سنّت از قبیل «صحیح ترمذى» و «نسائى» و «مسند احمد» و «کنزل العمال» و «مستدرک حاکم» و غیر آن نقل شده است.
در بسیارى از متون روایت تعبیر به «ثقلین»؛ (دو چیز گرانمایه) و در بعضى تعبیر به «خلیفتین»؛ (دو جانشین) آمده است. که از نظر مفهوم چندان تفاوتى با هم ندارد.
جالب توجّه این که: از احادیث مختلف اسلامى استفاده مى شود که این روایت را پیامبر(صلى الله علیه وآله) در موارد مختلف به مردم گوشزد کرده است:
در حدیث «جابر بن عبدالله انصارى» مى خوانیم که در سفر «حج» روز عرفه فرمود.
در حدیث «عبدالله بن حنطب» مى خوانیم که در سرزمین «جحفه» (محلى است میان مکّه و مدینه که بعضى از حاجیان از آن جا احرام مى بندند) بیان کرد.
در حدیث «ام سلمه» مى خوانیم که آن را در غدیر خم فرمود.
در پاره اى از احادیث آمده که در آخرین روزهاى عمر مبارکش در بستر بیمارى بیان کرد.
و در حدیثى دارد روى منبر، در مدینه بیان فرموده(3).
حتى طبق روایتى که دانشمند معروف اهل سنّت «ابن حجر» در کتاب «صواعق المحرقه» از پیامبر نقل مى کند مى خوانیم: پیامبر گرامى اسلام(صلى الله علیه وآله) بعد از بیان این حدیث دست على را گرفت و بلند کرد و فرمود: «این على با قرآن است و قرآن با على، از هم جدا نمى شوند تا در کنار کوثر بر من وارد گردند».(4)
و به این ترتیب روشن مى شود که پیامبر(صلى الله علیه وآله) به عنوان یک اصل اساسى روى این مسئله بارها تکیه و تأکید داشته است و از هر فرصتى براى بیان این حقیقت سرنوشت ساز استفاده مى کرده تا هرگز به دست فراموشى سپرده نشود.(5)