آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

طبق شواهد تاریخی  و احادیث فراوان مثل حدیث ثقلین و حدیث فاتحه الکتاب، و آنچه از شعبی، انس بن مالک، عثمان، عبدالله بن عمر و برخی از صحابه نقل شده: قرآن در زمان حیات پیامبر(ص) توسط امام علی(ع) و دیگر صحابه مثل ابىّ بن کعب، معاذ بن جبل، زید بن ثابت و ابوزید گردآورى شد و سوره ها و آیه هایش به دستور پیامبر(ص) مرتّب شد.

قرآن در زمان حیات پیامبر اعظم(صلى الله علیه وآله) گردآورى شد و سوره ها و آیه هایش به دستور او مرتّب شد. دلیل بر این سخن، افزون بر شواهد تاریخى بسیار که بر خوانندگان عزیز عرضه خواهیم کرد، سخن خود حضرت رسول(صلى الله علیه وآله) است که سوره حمد را به نام «فاتحة الکتاب» نامید و فرمود: «نمازى جز با فاتحة الکتاب صحیح نیست.»(1)
از این جا روشن مى شود که قرآن در زمان آن حضرت گردآورى شده بود و سوره حمد هم در اول آن بود، اگر قرآن مجموعه سوره ها و آیات پراکنده بود، معنى نداشت که این سوره را فاتحة الکتاب نام گذارند.
شواهد تاریخى:
حق این است که قرآن کریم در روزگار پیامبر(صلى الله علیه وآله) جمع شده بود. شواهدى می آوریم که نشان مى دهد قرآن در زمان آن حضرت گردآورى شده و آنها را در کنار روایاتى که مى گوید قرآن پس از رحلت پیامبر خدا(صلى الله علیه وآله) گردآورى شد قرار مى دهیم و حقیقت را از خلال آنها در مى یابیم.
1. طبرانى و ابن عساکر از شعبى نقل مى کنند که شش نفر در زمان پیامبر(صلى الله علیه وآله) قرآن را گردآورى کردند: اُبىّ بن کعب، زید بن ثابت، معاذ بن جبل، ابوالدرداء، سعد بن عبید و ابوزید. و نیز نقل مى کنند که مجمع بن جاریه قرآن را جمع کرد، مگر دو سوره از سوره هاى آن را.
2. قتاده مى گوید: از انس بن مالک پرسیدم: در زمان پیامبر(صلى الله علیه وآله)، چه کسى قرآن را جمع کرد؟ گفت: چهارنفر که همه از انصار بودند: ابىّ بن کعب، معاذ بن جبل، زید بن ثابت و ابوزید.
3. به نقل مسروق، عبدالله بن عمر گفت: من عبدالله بن مسعود را دوست دارم، چون از پیامبر خدا(صلى الله علیه وآله) شنیدم مى فرمود: قرآن را از چهار نفر بیاموزید: عبدالله بن مسعود، سالم، معاذ و ابىّ بن کعب.
4. نسائى از عبدالله بن عمر نقل مى کند که گفت: قرآن را گرد آوردم و هر شب یک بار آن را خواندم. خبر آن به پیامبر(صلى الله علیه وآله) رسید، فرمود: آن را در طول ماه یک بار بخوان.
5. از عثمان نقل شده است که هر گاه وحى نازل مى شد، پیامبر سراغ کاتبان وحى مى فرستاد و مى فرمود: این آیه را در فلان سوره کنار آیات معینى قرار دهید.(2)
6. ابوعبدالله زنجانى مؤلف «تاریخ القرآن» نوشته است: بعضى از صحابه در زمان پیامبر(صلى الله علیه وآله) اقدام به جمع آورى قرآن یا بخش هایى از آن کردند. اما مجموعه اى که همه قرآن را در زمان پیامبر گردآورد، آن را پس از آن کامل ساختند.
7. محمد بن اسحاق در «الفهرست» مى گوید: گردآورندگان قرآن در عصر پیامبر(صلى الله علیه وآله)عبارت بودند از: على بن ابى طالب(صلى الله علیه وآله)، سعد بن عبید، ابوالدرداء، معاذ بن جبل، ابوزید، ثابت بن زید، ابىّ بن کعب، عبید بن معاویه و زید بن ثابت.
8. سیوطى در «الاتقان» از محمد بن کعب قُرظى نقل مى کند: پنج نفرى که قرآن را جمع کردند عبارتند از: معاذ بن جبل، عبادة بن صامت، اُبىّ بن کعب، ابوالدرداء و ابوایوب انصارى.
9. مؤلف «تاریخ القرآن» از ابن سیرین نقل مى کند: چهار نفرى که قرآن را جمع کردند عبارتند از: معاذ بن جبل، أبىّ، ابوزید یا ابوالدرداء، یا عثمان، یا او و تمیم دارى.
10. خوارزمى در کتاب «مناقب» از على بن رباح نقل مى کند که على بن ابى طالب(علیه السلام)و ابىّ بن کعب قرآن کریم را در زمان پیامبر خدا(صلى الله علیه وآله) گرد آوردند.
11. در روایاتى که ابوبکر حضرمى از امام صادق(علیه السلام) نقل مى کند، آمده است که پیامبر(صلى الله علیه وآله)به على(علیه السلام) فرمود:
«قرآن پشت رختخواب من است، در نوشته ها و حریر و کاغذها. آن را بگیرید و تباه نسازید، آن گونه که یهود، تورات را ضایع ساختند.»(3) على(علیه السلام) هم رفت و آن را در قماش زردى جمع کرد و بر آن مهر زد.
12. حدیث ثقلین دلیل دیگری است که جمع قرآن در زمان پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) انجام یافته بود و اگر این حدیث را بر آن چه ذکر کردیم بیفزاییم، شکّى باقى نمى ماند که قرآن در عهد پیامبر گردآورى شده بود که فرمود: «من در میان شما دو چیز نفیس باقى مى گذارم: کتاب خدا و عترتم، آن چه که اگر به آن دو تمسک بجویید، هرگز گمراه نمى شوید و آن دو از هم جدا نمى شوند تا آن که کنار حوض کوثر بر من وارد شوند.»(4)
این حدیث آشکارا ثابت مى کند که قرآن در زمان پیامبر(صلى الله علیه وآله) جمع آورى شده بود، اما این سخن که در سینه ها محفوظ بود، سخنى نادرست است و اگر این حدیث بر نگارش منظم قرآن در زمان پیامبر(صلى الله علیه وآله) دلالت نکند، حداقل دلالت دارد بر این که سوره هاى قرآن و جاى آیات در زمان رسول خدا(صلى الله علیه وآله) منظم بود، هر چند که بر ورق هم نگاشته نباشد.(5)