امام علی(ع) درباره رسیدگی به امور لشکریان توصیه هایی به مالک فرموده اند، از جمله: «مشكلات و نيازهاى لشكريان را دلسوزانه بررسى كن. خدماتی که به آنها كرده اى در نظرت بزرگ نیايد و محبت به آنها را، هرچند كوچك، حقير نشمار، هرگز تلاش براى اصلاح امور كوچكِ آنها را به سبب تكيه كردن بر اصلاح امور كلىِ آنها رها مساز، بهترین فرماندهان نزد تو کسانی باشند که بیشتر به فکر لشکریان هستند؛ سپاهیان را تشویق کن، هرگز كار خوب كسى را به ديگرى نسبت نده و ارزش خدمت او را كمتر از آنچه هست به حساب نياور ...».

قضا و قدر دو قسم است: 1) «تکوینی» یعنی همه امور بر اساس علل و ویژگی های خاصّی محقّق می شوند. 2) تشریعی به معنى فرمان الهى در تعيين وظائف انسان و مقدار و حدود اين وظائف. قضا و قدر به هر دو معنی با اختیار انسان منافات ندارد. سرنوشت هر معلولی، تابعِ علل و عواملی است؛ و چون خداوند انسان را مختار آفریده، اراده اش نقش مهمّی در سرنوشت او داشته و عامل موثّری در تأمین سعادت او است. اراده انسان در طول اراده و قضا و قدر الهی است و با آن منافاتی ندارد. اگر انسان در اعمالش اختیاری نمی داشت، آمدن پيامبران، نزول كتب آسمانى و كيفر و پاداش همه بى فايده و ظالمانه بود.

وى در محضر على بن موسى الرضا(ع) قصیده ای با 121 بیت سرود که به «تائیه» معروف است و در آن از مصائب و ظلمهایی که به اهل بیت شده بود سخن به میان آورده است. امام از شنیدن آن بسیار خرسند شدند و جایزه بسیار بزرگی به او دادند و حتی پیراهنی که به تن داشتند را نیز به دعبل عطا کردند.

خداوند در قرآن بیش از 120 بار مشتقّات «انذار» و بیش از 40 بار مشتقّات «بشارت» را بکار برده است. و از دو خصوصیت «مبشر»؛ (امید دهنده) و «منذر»؛ (بیم دهنده) بودن، به عنوان بارزترین خصوصیات رسولان خود یاد می فرماید. قسمت مهمّى از آيات قرآن توصيف نعمتهاى معنوى و مادّى بهشت است كه تشويقى براى حركت به سوى نيكيها و پاكيهاست و در بخش عظيمى از آيات از مجازاتهاى روحانى و جسمانى دوزخيان سخن مى گويد كه خود يك عامل بازدارنده است.

وظيفه هر مدير و فرمانده اين است كه از این افراد تشويق به عمل آورد: آنها كه وظائف خود را به خوبى انجام مى دهند، یا در مقاطع خاصى ايثار و فداكارى می کنند، یا در غياب مدير نیز برنامه ها را دقيقاً اجرا مى كنند، یا براى پيشرفت تشكيلات دست به ابتكار خاصى زده اند، یا خطر مهمى را از تشكيلات دفع كرده اند یا توطئه ای را كشف و خنثى کرده اند و ...

در برخى روايات علاوه بر تنبيهِ مجرم، تشويق او براى پيش گيرى از گناه مطرح شده است. و به تعبير صحيح تر، امام(ع) علاوه بر مجازات مجرم، براى از بين بردن زمينه ها و بستر جرم نيز برنامه ريزى نموده است. مانند روایتی از امام صادق(ع) که فرمودند: «شخصى كه مبتلى به استمناء شده بود را خدمت حضرت اميرالمؤمنين(ع) آوردند. آن حضرت مقدارى بر دست او زد تا سرخ شد. سپس از بودجه بيت المال همسرى برايش فراهم كرد».

ائمّه اطهار(ع)، گذشته از آن که خودشان به زیارت قبر امام حسین(ع) مى رفتند، با بیان پاداش هاى عظیم براى زیارت آن حضرت، شیعیان را براى رفتن به کربلا تشویق و بسیج مى کردند و خاطره آن شهیدان پرافتخار را زنده نگه داشته می داشتند. مانند این حدیث از امام صادق(ع) که می فرماید: هر کس دوست دارد در قیامت نظر به رحمت هاى الهى کند و سختى جان کندن بر او آسان شود و هول و هراس قیامت از او برطرف گردد، مرقد امام حسین(ع) را بسیار زیارت کند.

ماهیت شفاعت تشویق به گناه نیست، بلکه مفهومی با آثار تربیتی بسیار مثبت است مانند: امیدآفرینی در دل گناهکارانی که با استیلاء هوای نفس بر آنها در هنگام ارتکاب گناه ممکن است از اصلاح و عاقبت به خیری مایوس شوند، برقراری پیوند معنوی با اولیای الهی و تلاش برای به دست آوردن شرایط شفاعت با تلاش برای جبران اعمال گذشته.

ابوطالب(ع) در دوران مختلف حیات خود که سرپرستی و حمایت از پیامبر(ص) را به عهده گرفته بود عملکردهایی داشته که فقط شایسته یک فرد با ایمان و ثابت قدم است، مانند: 1- طلب باران با توسل به پیامبر(ص). 2- دفاع از پیامبر(ص) در یوم الدار. 3- وصیّت به پیروی از رسول اللّه(ص). 4-ابوطالب عاقد پیامبر(ص) و خدیجه. 5- حمایت بی دریغ از پیامبر(ص) در شعب ابی طالب. 6- ایمان کامل به اخبار حضرت نسبت به نابودی صحیفه قریش توسط موریانه. 7- تشویق رسول خدا(ص) به استواری در امر رسالت و ... .

راویان حدیث یعنی عبدالله بن عمر در وقت نزول آیه یک ساله بوده و ابوهریره هفده سال بعد از نزول آیه اسلام آورده، حال چگونه این واقعه را نقل مى کنند؟ همچنین هنوز حضرت زهرا(ع) در سال نزول آیه متولد نشده است؛ چگونه پیامبر او را مخاطب قرار داده؟ خداوند دستور به انذار عشیره نزدیک پیامبر را داده است در حالى که مطابق روایت صحیحین پیامبر(ص) اقوام دور خود را انذار کرده است. خطاب مناسب با شروع دعوت، تشویق مردم به ایمان است نه آن که آن ها را در ابتدا از عذاب بترساند.