در نقد دلايل عصمت پيامبران بايد گفت: دليل اول (محكوميت عوامل گناه در وجود پيامبران) تنها عصمت آنها را بعد از عصمت و نسبت به گناهان عمدى اثبات مى كند. 2. دليل دوم (جلب اطمينان عمومى) مى تواند لزوم عصمت را نسبت به گناهان عمدى و سهوى در قبل و بعد از زمان بعثت اثبات كند. 3. دليل سوم (بى نتيجه ماندن هدف بعثت پيامبر در صورت معصوم نبودن) نيز مانند دليل اول موضوع عصمت از گناهان را بعد از بعثت اثبات مى كند و دلالت آن بر موضوع عصمت از گناهان سهوى نيز قابل بحث است.

«عصمت پيامبران» از سه راه ثابت مي شود: 1. محكوميت عوامل گناه در وجود پيامبران دلیلی محکم بر لزوم عصمت ایشان است. 2. جلب اعتماد عمومى تنها از راه عصمت ممکن است. 3. بى نتيجه ماندن اهدافِ بعثت در صورت معصوم نبودن پیامبران ...

در منابع اهل سنت گفته شده که آیه افک از عایشه به عنوان یکی از همسران رسول خدا(ص) رفع اتهام اخلاقی می کند. در بعضی منابع تفسیری شیعی این زن ماریه دانسته شده است. بر هر دوی این نقل ها اشکالاتی تاریخی و اعتقادی وارد است، امّا شیعه به مضمون این آیه و در عمل به حدیثی نبوی «مَا بَغَتْ امْرَأَةُ نَبِيٍّ قَطُّ» و به اعتراف مخالفان، دامان همسران همه پیامبران، از جمله عایشه را از این اتهام پاک می داند و در عین حال صریحا اعلام می کند رفع چنین اتهامی فضیلت و عدالتی را برای عایشه در امور دیگر اثبات نمی کند و نمی تواند بر خطاهای او در مخالفت با آیه «وَقَرْنَ فِي بُيُوتِكُنَّ»؛(در خانه های خویش بمانید)، و خروج از خانه پیامبر و مخالفت باحضرت علی(ع) بعد از پیامبر(ص) و راه انداختن جنگ داخلی سرپوش بگذارد. به عبارت دیگر «رفع اتهام اثبات فضیلت نمی کند».

قرآن در خصوص ادای امانت می فرماید: «امانت ها را به صاحبان آنها برسانيد». هم چنين در خصوص امانت هاي مالي مي فرمايد: «كسى كه امين شمرده شده، باید امانت را بپردازد و باید از خدا پروا داشته باشد». تعبير به امانت، ممكن است اشاره به وام های بدون سند و يا اموالى باشد كه به عنوان رهن سپرده مى شود و یا اشاره به هر دو باشد، لکن در هر صورت، دلالت روشنى بر لزوم احترام امانت دارد.

سخنان معصومين(ع) در موضوع امانتداری، نشان از اهميت آن دارد، حفظ امانت جزء مهم ترین تعالیم همه ادیان، اساس اسلام و نشانه ایمان دانسته شده، که سبب جلب روزی، اعتماد مردم و سلامت دین و دنیا می شود. پيامبر(ص) در لحظات آخر عمر، به امام علی(ع) فرمودند: «امانت را چه مربوط به شخص نيكوكار و چه بدكار، كم باشد يا زياد، حتى در نخ و سوزن به صاحبش برسان»، آن حضرت در حدیث دیگری می فرمایند: «كسى كه امانت را رعايت نمى كند ايمان ندارد». اين روايات حاکی از جايگاه امانتداری در بين آموزه های اسلامى می باشد.

اجتماع بر اساس تعاون و همكارى بنا نهاده شده است تا امکان بهره گيرى هر چه بيشتر از مواهب حيات فراهم شود؛ در این راستا، مسأله اعتماد نقش اصلى را ايفا مى كند، چرا كه در صورت فقدان اعتماد متقابل، بسیاری از نیروهایی که می تواند در جهت رشد و شکوفایی صرف شود، در پيشگيرى از خطر خیانت بکار خواهد رفت؛ و از آنجا که امانت داری و صداقت، پایه و اساس اين اعتماد می باشد، در فرامین تمام اولیاء الهی به این مسأله پرداخته شده است. اهل بیت(ع) امانت داری را موجب افزایش ثروت، رونق کسب، جلب محبت و دوستى دانسته اند.

در بعضى تواريخ آمده كه لقمان غلامى سياه از مردم سودان مصر بود و با وجود چهره نازيبا دلى روشن و روحى مصفّا داشت. او از همان آغاز به راستى سخن مى گفت و امانت را به خيانت نمى آلود و در امورى كه مربوط به او نبود دخالت نمى كرد. بعضى از مفسّران احتمال نبوّت او را داده اند اما هيچ دليلى بر نبوتش وجود ندارد؛ بلكه شواهد روشنى بر ضدّ آن داريم. نكته ى قابل عبرت اين است كه انسان مى تواند به جائى برسد كه كلامش در كنار كلمات الهى قرار بگيرد اگرچه پيامبر هم نباشد.

امام علي(ع) در این باره می فرماید: «براى تو [عامل جمع آوري زكات] در اين زكات نصيب مشخص و حقّ معينى است و شريكانى از بينوايان دارى، ما حق تو را به طور كامل مي دهيم تو هم بايد حقّ آنها را به طور كامل بدهي، اگر چنين نكنى در قيامت بيش از همه دشمن و شاكى داري، بدا به حال كسى كه در پيشگاه خداوند، فقرا و مساكين و سائلان و محرومان و بدهكارانِ ورشكسته، شاكى او باشند. سبك شمردن امانت و دنبال خيانت رفتن، باعث مي شود كه درهاى ذلت و رسوايى در دنيا گشوده شود و در آخرت، خوارتر و رسواتر بگردد، [و بدان] بزرگترين خيانت، خيانت به امّت است و رسواترين غشّ و تقلّب، نسبت به پيشوايان اسلام است».

از منظر معصومین(ع)، امانت داری و راستگویی دو اصل مهم در آموزه های دینی هستند، به فرموده امام صادق(ع): «خداوند پيامبرى را مبعوث نكرد؛ مگر اينكه راست گويى و اداى امانت، جزء برنامه هاى اصلى او بود». هم چنین پیامبر(ص) می فرماید: «نگاه به فزونى نماز، روزه و عبادات مردم نكنيد؛ بلكه به راستگويى و اداى امانت آنها نگاه كنيد»؛ زیرا اعتماد مهم ترين سرمايه جامعه اسلامى است و بر اثر خيانت و دروغ، كاخِ باشكوه اعتماد فرو ریخته و جامعه انسانى به بيابانی وحشتناك تبدیل می شود.

امام علی(ع) در بيانی كوتاه و پرمعنا در نهج البلاغه، به سه جنايت آتش افروزان جنگ «جمل» اشاره فرموده که عبارتند از: 1- غارت بيت المال. 2- ايجاد نفاق و تفرقه ميان مردم 3- كشتار گروهى بى گناه از مسلمانان پاكباز و صالح و صادق.