استاد فقید حضرت آیت الله معرفت(ره): برخی سوال می‌کنند که آيا قرآن براى «سحر»، تأثيرى فراتر از تأثير اسباب و علل طبيعى باور دارد؛ چنان كه اهل جادو و جنبل باور دارند؟ در جواب باید گفت: قرآن چيزى در اين زمينه جز تصريحاتى مبنى بر ناتوانى و بى‌پايگى و رسوايى جادو و جادوگران ندارد و سحر و جادو را تنها چشم بندى و خيال پردازى مى‌داند كه واقعيتى در پس آن نيست.

پیامبران علاوه بر معجزه، قرائن دیگری نیز مانند «محتوای دعوت شان» یا «خصوصیات فردی و اخلاقی والا» دارند که وقتی در کنار عمل خارق العاده قرار می گیرند نبوت پیامبران و معجزه بودن عمل آنها را تأیید می کند.

سحر و عمل مرتاضان چند تفاوت با معجزه دارند:
1- کار مرتاضان و ساحران نتیجه مستقیم آموزش و تمرین است.
2- در کارهای ساحر و مرتاض تحدی و هماورد طلبی دیگران به تکرار آن اعمال خارق العاده نیست.
3- کار آنها محدود به قلمرو خاص و اعمال معین و غیر متنوع است.
4- وضع و صفات ساحران و مرتاضان الهی نیست.

برخلاف پیامبران که کارشان بدون تمرین و همراه با تحدی و در همه زمینه ها می باشد و اهداف آنها الهی است.

طولانی بودن عمر حضرت نوح(ع) به چند دلیل امكان داشته است: 1. در آن زمان عمر همه مردم طولانی بوده است. 2. به اعتقاد دانشمندان، عمر انسان حدّ و مرز مشخصی ندارد، و می شود با تغییر شرایط عمر انسان را افزایش داد. 3. اگر خداوند اراده نمايد مطلبى تحقّق يابد بى درنگ واقع مي شود، هر چند رمز و رازش بر ما روشن نباشد، و عمر طولانى برخى از اولياى الهى از اين طريق نيز قابل توجيه است.

قرآن در داستان حضرت موسی(ع) و قضيه هاروت و ماروت موضوع سحر ساحران را مورد مذمت شديد قرار داده و آن را در حد كفر شمرده است؛ اما حد ساحر را روايات بيان كرده‌‌ اند و آن، قتل است. درباره حقيقت سحر كه آيا واقعيّت دارد يا نوعى تخيّل است؟ يا بخشى از آن واقعيّت دارد و بخشى تخيّل است؟ ميان دانشمندان گفتگو است. شايد سخت گيرى فوق العاده اسلام درباره ساحران از اين نظر باشد كه آنها با انبياء مبارزه می كردند و گاه به فريب مردم ساده لوح مى پرداختند و اين گناه بزرگى است كه مجازات بزرگى را مى طلبد.

يكي از آسيب ها در جوامع ديني، وجود «خرافه» است. «خرافه» به هر كار غير عُقَلايي و غير منطقى كه نه پشتوانه وحى آسمانى داشته باشد، و نه عقل سالم آن را اجازه دهد گفته مي شود. از مصادیق «خرافه پرستی» مي توان به بت پرستی، زنده به گور کردنِ دختران، فال بد، بد قدمی و خوش قدمی، سحر و جادو، بخت خوب و بد، گدایی به اسم گرفتن حاجت اشاره كرد. اسلام «خرافه» و «خرافه پرستی» را به شدت مردود می شمارد. در روایت آمده که: «فال بد شرک است، کسی که فال بد بزند از ما نیست».

اصل «سِحر و جادو» واقعیت دارد؛ ولى غالب آنچه را مردم سِحر و جادو مى پندارند اوهام و خيالات و خرافاتى بيش نيست و در آنجا هم كه سِحر است غالباً چشم بندى است نه واقعيّت. «قرآن» در داستان حضرت موسی(ع) و ساحران فرعون تأكيد كرده كه ساحران چشم های مردم را تسخیر کردند و چشم بندی نمودند؛ يعنى آنها مار و اژدها توليد نكردند؛ بلكه چشم بندى كرده و از عوامل روانى استفاده نمودند، و مردم خيال كردند كه آنها دست به كار بزرگى زده اند. بهترين راه ها براى دفع آثار سِحر: خواندن نمازها در اوّل وقت، خواندن پنج مرتبه آية الكرسى و دادن مقداري صدقه در هر روز است.

دو فرق اساسی بین معجزه وسحر وجود دارد: 1- ساحران همیشه کارهاى محدودى را انجام مى دهند که آن را تمرین کرده و بر آن مسلط شده اند؛ امّا خارق عادات پیامبران هیچ گونه حدّ و مرزى ندارد چرا که از قدرت بى پایان پروردگار نشأت مى گیرد. 2- کارهایى که یک ساحر یا مرتاض مى کند، از قدرت بشر بیرون نیست، لذا مرتاض هرگز دیگران را دعوت به مقابله به مثل نمى کند؛ امّا پیامبران با اطمینان دیگران را دعوت به مقابله به مثل مى کنند.

در قرآن آياتى وجود دارد که به رابطه «علم» و «ايمان» و پيوند مستحكم اين دو مى پردازد. در یک جا می فرماید: «آنها كه داراى علمند بدانند اين قرآن حقى است از سوى پروردگارت و به آن ايمان بياورند». در جای دیگر می فرماید: «راسخان در علم می گويند: ما به همه آيات الهى ايمان آورده ايم». همچنین در داستان موسی(ع) ساحران به خاطر آگاهى و علمشان دريافتند که آنچه موسى(ع) نشان داد معجزه است و علم به اعجاز پيدا كردند و ايمان آوردند.

مؤمن بايد رحمت خدا را وسيع كند و ديگران را زير پوشش اين رحمت واسعه قرار دهد. جايي كه دعا مستجاب است، دعاها را وسعت دهیم و همه را زير پوشش دعاي خود قرار دهيم. آن ديني كه مي گويد: وقت سحر در نماز شب، عده زيادي را دعا كن، همان دين مي گويد: روز هم به فكر حل كار چهل مؤمن باش. امام سجاد(ع) چنين دعا مي فرمايد: «خدايا بزرگ و كوچك ما، زن و مرد و بچه، روستايي و شهري، دور و نزديك، همه و همه را بيامرز». دعاي امام رضا(ع) نيز چقدر كريمانه است: «خدايا در مشرق و مغرب عالم هر كسي كه اهل ايمان است او را بيامرز».

علت اينكه امام زمان(عج) خود را به مؤمنان مورد وثوق نشان نمی دهد اين است كه حضرت بايد براي تأييد ادعايش معجزه بياورد و اين كار باعث مي شود كه افراد حيله گر ادعاى رؤيت كنند.