متون معروف اسلامى نشان مى دهد كه اميد و انتظار صلح و عدالت جهانى در پرتو قيام يك مرد انقلابی، موضوعی است كه در متن تعالیم پيامبر(ص) قرار داشته است. این روايات چنان است كه هيچ محقّق اسلامى، نمى تواند «تواتر» آن را انكار كند. تاكنون كتاب هاى زيادى از طرف دانشمندان شيعه و اهل تسنّن در اين زمينه نوشته شده و نويسندگان آنها متّفقا صحّت احاديث مربوط به مصلح جهانى را پذيرفته اند، و تنها افراد بسيار معدودى مانند «ابن خلدون» و «احمد امين مصرى» در صدور اين اخبار از پيامبر(ص) ترديد كرده اند. بنابراين عقيده به «ظهور مصلح بزرگ» اعتقادي اسلامي است و نمي توان آن را تفكّري وارداتي دانست.

همان طور كه در «قرآن» آمده از نشانه هاى نزديك شدن قيامت، دود غليظى است كه صفحه آسمان را مى پوشاند و به صورت عذابى در مى آيد. در تفسير آيه 10 سوره «دخان»، ميان مفسّران سه قول وجود دارد كه قول قوي تر اين است كه آيه اشاره به يكى از نشانه هاى نزديك شدن قيامت دارد، آسمان را دودِ آشكاري مى پوشاند و مردم دست به دامن لطف خدا مى شوند و خداوند با لطف و كرمش كمى اين عذاب را برطرف مى سازد؛ ولى باز منكران ايمان نمى آورند. اين تفسير، موافق ظاهر آيه و اخبار متعدد در منابع تفسير شيعه و اهل سنت است.

از جمله عوامل ايجاد فساد در «آخرالزّمان» مي توان به دور ماندن از تعليمات انبياء و اوصياء(ع)، فزونى وسايل فساد و هوسرانى و هوی پرستى، گسترش وسايل تبليغاتى براي كشاندن فساد به همه جاي دنيا، فزونى شبهات در مبانى دين و اخلاق، سلطه حاكمان جبّار و فاسد و مفسد از طريق سرگرم ساختن جوانان به انواع فساد و ... اشاره كرد.

در عشق هاى حقيقى و مقدّس، روحِ انسان نورانيّت فوق العاده اى پيدا مى كند و همه چيز را جز معشوق حقيقى فراموش مى كند و تحمّل تمام شدائد را براى رسيدن به وصال او و برخورداري از جذبه هاى عنايت و لطفش آسان مى شمرد. در حدیث قدسی آمده: «هنگامى كه بنده ام به من توجّه پيدا كند، به من عشق مى ورزد و من هم به او عشق مى ورزم و هنگامى كه به من عشق ورزد حجاب ميان خودم و او را بر مى دارم، تا به مقام شهود نائل گردد». به فرموده پیامبر(ص) برترين مردم كسى است كه عاشق عبادت باشد و آن را در آغوش بگيرد و با قلبش آن را دوست داشته باشد و با جسدش آن را لمس كند.

طولانی بودن عمر حضرت نوح(ع) به چند دلیل امكان داشته است: 1. در آن زمان عمر همه مردم طولانی بوده است. 2. به اعتقاد دانشمندان، عمر انسان حدّ و مرز مشخصی ندارد، و می شود با تغییر شرایط عمر انسان را افزایش داد. 3. اگر خداوند اراده نمايد مطلبى تحقّق يابد بى درنگ واقع مي شود، هر چند رمز و رازش بر ما روشن نباشد، و عمر طولانى برخى از اولياى الهى از اين طريق نيز قابل توجيه است.

در «قرآن مجيد» آيات فراوانى يافت مى شود كه نشانه هاى نزديك شدن قيام قيامت را بازگو مى كند، و به عنوان «اشراط السّاعه» معروف شده است؛ اما غالب مفسّران معتقدند كه منظور از «اشراط» در اينجا همان بعثت و قيام پيغمبر اكرم(ص) و نزول «قرآن مجيد»، آخرين كتاب آسمانى مى باشد، شاهد بر اين معنا احاديثى از خود پيامبر(ص) است، از جمله اين حديث كه فرمود: «بعثت من و قيامت مانند اين دو است و اشاره به دو انگشت مباركش كرد و انگشت «سبّابه» را با انگشت «وسط» در كنار يكديگر قرار داد».

روایات اسلامي از آینده تاریک و سخت برای مؤمنان در «آخر الزمان» خبر داده است، از جمله: بی اعتنایی به حلال و حرام به طوري كه مردم هر چه به دستشان برسد حلال می شمرند، همه مردم رباخوار مى شوند و آنانكه رباخوار نباشند گرد و غبار ربا بر دامنشان مى نشيند، برخی از مردمِ سرمست از نعمت، مبدأ و معاد را فراموش کرده و در عالم بی خبری به سر می برند و عده اي با تکیه بر حیله های شرعی و بهانه های واهی کارهای ناروا انجام می دهند و ... .

امام علی(ع) به افرادی که برای شهادت عجله داشتند، می فرماید: «بدون اجازه اقدام به نبرد نکنید و در برابر بلاها شكيبا باشيد، و شمشير خود را در راه هواى نفس به كار نگيريد؛ زيرا آن كس از شما كه در بستر خويش بميرد؛ ولى معرفت پروردگار خود و رسول او و اهل بيتش را به طور شايسته داشته باشد شهيد از دنيا رفته است. پاداش او بر خداست و ثواب اعمال صالحى را كه قصد آن را داشته مى برد و نيّتش جاى ضربات شمشيرش را مى گيرد، [بدانيد] هر كارى، وقتى دارد و سرآمدى».

امام علي(ع) مقام و موقعیت اهل بیت(ع) را همچون ستارگان آسمان می داند که هرگاه یکی از آنها غروب کند دیگری طلوع می کند. از این تشبیه امام(ع) سه نکته مهم فهميده می شود: 1. نجات در دنیا و آخرت و راهيابى به سعادت هر دو جهان در پرتو هدايت اهل بیت(ع) امكان پذير است. 2. هر امامى چشم از جهان فرو بندد، امام ديگرى جاى او را مى گيرد تا نوبت به حضرت مهدي(عج) برسد. 3. پیروی از اهل بیت(ع) سبب رسیدن به آرزوها و اکمال نعمت های خدادادی است.

امام علي(ع) درباره ویژگی های مؤمنان در «آخرالزّمان»، مي فرمايد: «آن [زمان]، زمانى است كه هيچ كس از فتنه نجات نمى يابد، مگر مؤمنِ بى نام و نشان! كه هنگام حضور، شناخته نمى شود و اگر غايب شود، كسى سراغش را نمى گيرد!، آنان چراغ هاى هدايت و نشانه هاي حركت در شب هاى تاريكِ رهروان راه حقّ اند و چون در ميان مردم اظهار وجود نمى كنند، و احمقانه و ناآگاهانه به افشاى اسرار نمى پردازند، خداوند درهاى رحمتش را به رويشان مى گشايد، و سختى ها را از آنان برطرف مى سازد!، اى مردم! به زودى زمانى برسد كه اسلام واژگون شود، همانند ظرفى كه واژگون شود و آنچه در آن است بريزد».