دانشمندان از تفسير حقيقت «حيات» عاجزند! و اعتراف مى كنند كه حيات، پديده اى بسيار پيچيده و اسرارآميز است و هنوز علم بشرى به عمق آن راه نيافته است! به همين دليل ساختن يك موجود زنده براى انسان كار بسيار مشكلى است که ساليان دراز دانشمندان روى آن مطالعه كرده اند و هنوز توانايى انجام آن را نيافته اند، و به فرض كه روزى بتوانند با استفاده از وسائل و اسباب مختلف طبيعى پيدايش يك سلّول زنده را از مواد بى جان طبيعت تحقق بخشند، باز عجز و ناتوانى انسان از درك تنوّع حيات و پيدايش چهره هاى مختلف آن به حال خود باقى است.

ما اگر توانايى بر كارى نداشته باشيم حتماً به خاطر يك نوع كمبود در وجود ماست و هر مشكلى كه پيش مى آيد در واقع به محدوديّت وجود ما منتهى مى شود. حال، وجودى كه از هر نظر نامحدود است، چگونه ممكن است چيزى خارج از حوزه قدرت او باشد، و به تعبير ديگر او همه جا حاضر است و همه شرائط در اختيار او است، بنابراين هرگونه موانعى را بر مى چيند؛ و اين، دليل قدرت او بر همه چيز است.

در نخستين آيه از سوره «مُلك» ضمن اشاره به حكومت زوال‌ناپذير پروردگار بر تمام جهان هستى، قدرت او را بر هر چيزى بدون قيد و شرط مورد تأكيد قرار داده و مى فرمايد: «پر بركت و زوال ناپذير است كسى كه حاكميت و مالكيت [جهان هستى] به دست او است، و او بر هر چيز توانا است». انسان بخاطر زندگانى محدود و افق فكرى كوچك، مسأله قدرت را تنها مي تواند در محدوده خاصّى به كار برد در حالى كه آيه فوق، تمام اين قيود را در هم مى شكند. آری تنها چيز خارج از حريم قدرت او امور محال است كه ذاتاً هستى نمى پذيرند.

مسأله آفرينش حيات و مرگ به قدرى پيچيده است كه قدرت بر آن نشانه اى از قدرت مطلقه پروردگار است. حالات مختلف انسان و انتقال او از حالى به حال ديگر، آفرينش مخلوقات مختلف، خلقت آسمان ها و زمين با اين عظمت و اين همه تنوّع، از يك سو دليل قدرت بر احياى مردگان است، و از سوى ديگر دليل بر توانايى خداوند بر همه چيز است. مرگ و حيات در تمام چهره هايش و نيز آفرينش موجودات بسيار كوچك و بسيار عظيم در تمام ابعادش از هر شكل و رنگ، و از هر نوع و جنس، بهترين دليل برای عموميّت قدرت خداوند است.

سوره «معارج» مسأله قدرت پروردگار را با سوگند مطرح كرده است؛ عبارت «مشرق ها و مغرب ها» اشاره پرمعنايى است به آفرينش عالم بزرگ، با نظم دقيق حاكم بر آنها. هر روز خورشيد از مشرق تازه اى طلوع و در مغرب جديدى غروب می كند. آفرينش خورشيد و كره زمين و نظم دقيق حركات آنها، دليل روشنى بر عموميت قدرت خداست؛ البتّه اگر مراد، مشرق ها و مغرب هاى زمين باشد، امّا اگر مشرق ها و مغرب هاى مجموعه كرات آسمانى و منظومه هاى عالم بالا باشد وسعت محتواى اين سوگند روشن تر مى شود.

از دلايل اثبات قدرت بی پايان خدا، «دليل علمى» يا همان «علوم تجربى» است. وقتي در خانه ايم و در محيط محدود آن هستيم؛ دنيا ساده و كوچك است؛ امّا وقتى پا به بيرون گذاشته به آسمان ها و كهكشان ها نظر می افكنيم جهان عجيبى در برابر ما مجسّم مى شود. ستارگانى كه از نظر كوچكى و بزرگى، دورى و نزديكى و ... هر كدام براى خود عالمى دارند. ساختمان عجيب سلول ها و اتم ها و نظم آنها، جهان تازه اى را در برابر ما می گشايد. از مطالعه آنها می فهيم كه مبدأ عالم هستى قدرت بى پايان دارد و هيچ چيز براى او مشكل نيست.

سوره نازعات پس از قسم هاى مؤکدى درباره معاد به قسمتى از مناظر هول انگیز روز قیامت اشاره مى نماید. سپس به داستان موسى(ع) و سرنوشت فرعون طغیانگر می پردازد. در ادامه بعد از بیان نمونه هائى از مظاهر قدرت خداوند در آسمان و زمین، به شرح قسمتى دیگر از حوادث وحشتناک قیامت و سرنوشت طغیانگران و پاداش نیکوکاران مى پردازد. در پایان بر این حقیقت تأکید مى کند که: «هیچ کس از تاریخ آن روز با خبر نیست».

دو فرق اساسی بین معجزه وسحر وجود دارد: 1- ساحران همیشه کارهاى محدودى را انجام مى دهند که آن را تمرین کرده و بر آن مسلط شده اند؛ امّا خارق عادات پیامبران هیچ گونه حدّ و مرزى ندارد چرا که از قدرت بى پایان پروردگار نشأت مى گیرد. 2- کارهایى که یک ساحر یا مرتاض مى کند، از قدرت بشر بیرون نیست، لذا مرتاض هرگز دیگران را دعوت به مقابله به مثل نمى کند؛ امّا پیامبران با اطمینان دیگران را دعوت به مقابله به مثل مى کنند.

قرآن مي فرمايد: «همان كسى كه براى شما از درخت سبز، آتش آفريد و شما به وسيله آن آتش مى افروزيد». اين آيه اشاره به مسأله معاد دارد و داراي سه تفسير است. يك تفسير اشاره به دو درخت مخصوص دارد كه به جاي كبريت از آن استفاده مى كردند. تفسير دوم اين خاصيت را براي همه درختان سرايت داده است و تفسير سوم اين كه: درختان در طول عمر خود، مرتباً نور و حرارت خورشيد را مى مكند و ذخيره مى كنند و به هنگام سوزاندن چوب هاى خشك، آن نور و حرارت را بيرون مى دهند؛ يعنى انرژى هاى مرده در اين رستاخيز عظيم، جان مى گيرند.