آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

مؤمن بايد رحمت خدا را وسيع كند و ديگران را زير پوشش اين رحمت واسعه قرار دهد. جايي كه دعا مستجاب است، دعاها را وسعت دهیم و همه را زير پوشش دعاي خود قرار دهيم. آن ديني كه مي گويد: وقت سحر در نماز شب، عده زيادي را دعا كن، همان دين مي گويد: روز هم به فكر حل كار چهل مؤمن باش. امام سجاد(ع) چنين دعا مي فرمايد: «خدايا بزرگ و كوچك ما، زن و مرد و بچه، روستايي و شهري، دور و نزديك، همه و همه را بيامرز». دعاي امام رضا(ع) نيز چقدر كريمانه است: «خدايا در مشرق و مغرب عالم هر كسي كه اهل ايمان است او را بيامرز».

حكيم متألّه، «ابن سينا» در بياني لطيف مي گويد: «إسْتوسِعْ رحمة الله». مرحوم خواجه نصيرالدين طوسي، در مقدمه منطق شرح اشارات مي گويد: اين عبارات به روايت شبيه ‏تر است تا عبارات يك كتاب عادي.(1) ابن سينا مي گويد: وسيع كن رحمت خدا را، بگذار ديگران زير پوشش اين رحمت واسعه قرار گيرند. جايي كه دعا مستجاب است، دعاها را بلند ادا كنيم و همه را زير پوشش دعاي خود قرار دهيم.
مردي عصر روز عرفه در سرزمين عرفات از دامنه‏ هاي كوه پايين آمد در حالي كه يك چشم او آسيب ديده و چشم ديگرش سالم بود. چشم سالم او هم از بس گريه كرده بود، مثل شبكه و كاسه ‏اي از خون بود، بعضي از دوستانش به او گفتند: چرا اين همه رنج و اشك و ناله؟ گفت: در تمام اين ناله‏ ها چيزي براي خود نخواستم. همه اين دعاها و ناله ‏ها براي مؤمنان و دوستانم بود. ائمه(عليهم ‏السلام) اصحابي را، كه داراي چنين روحيه بلندي هستند تربيت كرده ‏اند. آن ديني كه مي گويد: هنگام سحر در نماز شب، عده زيادي را دعا كن (حداقل چهل نفر يا بيشتر) همان دين مي گويد: روز به فكر حل كار چهل مؤمن باش. براي اينكه وقتي مي گويد: شب برخيز و ديگران را هم دعا كن، يعني روز هم مواظب كارشان باشد. اين دستور، درس كرم به انسان مي ‏آموزد كه ديگران مهمان سفره انسان باشند.
امام سجاد(سلام‏ الله‌ عليه) در دعاي معروف به ابوحمزه ثمالي عرض مي كند: «خدايا بزرگ و كوچك ما، زن و مرد و بچه، روستايي و شهري، دور و نزديك، همه و همه را بيامرز». گاهي به عنوان عمومي و گاهي تك تك، اين عناوين و اصناف را نام مي برد. مباد آنكه انسان در دعا فقط به فكر خود و بستگان نزديكش باشد. از اين رو بايد دعا در سطحی بلند و براي همه باشد. مردي در حضور رسول خدا(صلي الله عليه و آله و سلم) در مقام دعا عرض كرد: خدايا پيامبر را بيامرز، مرا بيامرز، [لسان دعاي او حصر بود]. حضرت فرمودند: چرا دور رحمت خدا را سنگ‏ چين كردي؟ چرا فقط من و تو؟ همه مؤمنان را دعا كن: «إِذَا دَعَا أَحَدُكُمْ فَلْيَعُمَّ فَإِنَّهُ أَوْجَبُ لِلدُّعَاءِ»(2)؛ (هرگاه دعا مي ‏كنيد به دعاي خود عموميت دهيد كه اجابت را حتمي مي كند).
اين دعاي امام رضا(عليه ‏السلام) چقدر كريمانه است: «وَ اغْفِرْ لِمَنْ فِي مَشَارِقِ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبِهَا مِنَ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَات‏»(3)؛ (خدايا در مشرق و مغرب عالم هر كسي كه اهل ايمان است او را بيامرز). معناي لطيف سخن حكيم متأله، ابن سينا كه مي فرمايد: «إسْتوْسِعْ رحمةَ الله» مضمون همين روايات است.(4)