در آموزه های اسلامی، کار یک جهاد بزرگ اجتماعی و مذهبی است. با اين وجود این برنامه حرکت آفرین اسلامی منافاتي با دستوراتی همانند زهد و توکّل و پرهیز از آرزوهای دراز و بی اعتنایی به دنیا ندارد؛ چون مفاهیمی مانند زهد، توکّل، طول امل و ... آنچنان مسخ و تحریف گشته و با سلیقه های شخصی کوته بینان آمیخته شده که چهره سازنده آنها را در اذهان عمومی کاملا دگرگون کرده، و بسیاری از مردم به ظاهر مسلمان این مفاهیم را پوششی برای نارسائی ها، تنبلي ها و کوته نگري های خود قرار داده اند و ... .

امام علي(ع) در ارتباط با جایگاه «دنیا» و «آخرت» در نزد دنیاپرستان می فرماید: «[اما] كسانى كه به دنيا مغرور شده اند همانند مسافرانى هستند كه در منزلى پرنعمت قرار داشته سپس به آنها خبر مى دهند كه بايد به سوى منزلگاهى خشك و خالى از نعمت حركت كنند، [روشن است كه] نزد آنان چيزى ناخوشايندتر و مصيبت بارتر از مفارقت آنچه در آن بوده اند و حركت به سوى آنچه كه بايد به سمت آن بروند و سرنوشتى كه در پيش دارند نيست». به همين دليل در روايتي پيامبر(ص) فرمودند: «دنيا زندان مؤمن و بهشت كافر است و مرگ پلى است براى گروه مؤمنان به سوى بهشتشان و پلى است براى گروه كافران به سوى دوزخشان».

امام علی(ع) با اشاره به ملاک های بصیرت و کوردلی، می فرماید: «دنيا مُنتهاى ديد كوردلان است و ماوراى آن چيزى نمى بينند در حالى كه شخص بصير، ديدش در آن نفوذ کرده و از آن مى گذرد، و مى داند كه ورای آن سراى جاودان است». در واقع دنياپرستان، به خاطر دلباختگى به دنيا، همانند زندانى تنها داخل زندان را مى بينند، اما انسان های بصیر با ديدی نافذ به سراى آخرت می نگرند، و تمام همّت خود را متوجّه آن مى سازند. سپس مى فرمايد: «انسان بصير از دنيا توشه بر مى گيرد در حالى كه كوردل براى آن، زاد و توشه مى اندوزد».

از آنجا كه انگيزه هاى «بُخل» متعدد است، برای درمان بايد آنرا ريشه يابى نمود؛ زيرا بعضى به خاطر علاقه زياد به شهوات دنيا به اموال خود عشق مى ورزند؛ به طورى كه حاضر نيستند كمترين چيزى در اختيار كسى بگذارند. انگيزه ديگر «بخل» آرزوهاى بلند است كه انسان را به جمع مال و بُخل در مصرف دعوت مى كند. انگيزه ديگر، عشق و علاقه به فرزندان و ثروت اندوزى براى آينده آن هاست؛ در حالى كه خداوند روزى آنها را نيز تضمين كرده است و ...

امام علی(ع) درباره سرنوشت «دنياپرستان» می فرماید: «دژهاى محكم، صاحبان خود را تسليم مى كنند و تدبيرشان آنها را ناكام مى سازد، يا نجات يافته اى مجروحند يا مرده اى پاره پاره، يا سر از تن جدا شده، يا غرق به خون، يا پشيمانى كه هر دو دستش را به دندان مى گزد، يا حسرتمندى كه دست ها را به هم مى سايد، يا حيرت زده اى كه سر را به روى دست ها تكيه داده [و به فكر فرو رفته] يا پشيمانى كه بر اشتباهات خويش تأسف مى خورد و يا از تصميم برگشته اى [كه راه چاره را در برابر خود مسدود مى بيند]، اين در حالى است كه راه چاره بسته شده، حوادث غافلگيركننده فرا رسيده و هنگام فرار و نجات نيست».

امام علی(ع) زهدپیشگان را اینگونه توصیف می کنند: «جسم آنان در دنياست، ولى روح و قلبشان وابسته به آخرت است، به آنچه بصیرت و علم پیدا می کنند، عمل مى كنند و از آنچه که می خواهند دامانشان به آن آلوده نشود فرار می کنند، آنها جز با كسانى كه اهل آخرتند نشست و برخاست ندارند و برخلاف دنياپرستان که مرگ اجسادشان را مهم مى شمرند، مرگ دلها را مهم تر مى دانند». ایشان همچنین در تعریف زهد می فرمایند: «زهد، همان كوتاهى آرزو و شكر در برابر نعمتها و پرهيز از گناهان است».

امام علی(ع) در خطبه 32 نهج البلاغه بعد از ذکر 4 گروه از انسان های دنیاپرست به سراغ گروه پنجمى مى رود و به خاطر عظمت مقام آنان از آنها تعبیر به «رجال» مى کند و در توصیف آنها مى گوید: «یاد قیامت، چشمهایشان را فرو افکنده و ترس از محشر اشکشان را جارى ساخته، یا از جامعه رانده و آواره شده اند و یا ترسان به گوشه تنهایى خزیده و مهر سکوت بر دهان زده اند و یا مخلصانه به سوى خدا دعوت مى کنند و یا با چشمى گریان و دلى پردرد، به آنها مى نگرند، تقیّه آنان را منزوى ساخته و به فراموشى سپرده،...».

مرگ به معناى فنا و نابودى نيست؛ بلكه نوع كاملى از قبض و دريافت و گرفتن روح آدمى به طور كامل مى باشد و اين خود دليل زنده اى است كه روح آدمى بعد از مرگ باقى مى ماند. پيام آيات قرآن اين است كه هرگز به مرگ از دريچه چشم دنياپرستان مادى نگاه نكنيد؛ چراكه آنها آن را به معناى نابودى انسان و نقطه پايان زندگى او مى شمرند، بلكه مرگ انتقال از «حيات ادنى» و زندگى پست تر به «حيات اعلى» و زندگى بالاتر است، آن هم توسّط فرشتگان الهى كه وسيله اين نقل و انتقال اند.

ایشان در شرح احوال «مردگان» می فرماید: «آنها همسايگانى هستند كه هيچ صدايى را پاسخ نمى گويند، به گريه ها اعتنا ندارند! و به همسايه خود کمکی نمى كنند. نه از زيان آنها ترسى است و نه به دفاع آنها اميدى، برون زمين را به درون آن تبديل كرده اند و خانه تنگ و تاريك را به جاى خانه هاى وسيع و غربت را به جاى ديدار اهل و عيال پذيرفته اند و ...». البته این سخن درباره دنياپرستان غافل و بى خبر مى باشد. اما طبق روایات، ارواح مومنین گاه دور هم جمع مى شوند و از حال يكديگر آگاه مى گردند و براى خود مجالسى دارند.

امام علی(ع) درباره گرفتارى هاي گنهكاران در برزخ تاكيد دارد كه بزرگترين بلا در آنجا، ورود در جهنم، آب سوزانِ دوزخ، شعله هاى برافروخته و نعره هاى آتش آن است. از تعبيرات امام فهميده مى شود كه عذاب برزخى، شديد و وحشتناك است. آتشش فرياد مى زند و شعله هايش زبانه مى كشد و آب سوزانش سخت جانكاه است، نه فَتْرتى آرام بخش وجود دارد و نه آرامشى كه از درد جانكاهش بكاهد، نه قدرتى كه مانع كيفر شود و نه مرگى كه او را برهاند و نه خوابى كه تسكين دهد؛ بلكه در ميان انواع كيفرهاى مرگبار و عذاب هاى مداوم گرفتار است.