مهمترين اشكالى كه در مسئله «خلود» مطرح مى شود و در حقيقت اشكال اصلى است مسئله «عدم تناسب گناه و كيفر» است. گفته مى شود چگونه مى توان پذيرفت كه انسانى تمام عمر خود را - كه حدّاكثر صد سال بوده - كار بد كرده و در كفر و گناه غوطه ور بوده؛ ولى در برابر يكصد سال گناه بايستي هزاران ميليون سال كيفر ببيند؟! در حالی که حكمت و عدالت ايجاب مى كند كه اين دو متناسب باشند؛ در جواب باید گفت: كيفرهايى كه اثر طبيعى عمل است و خاصيت تكوينى آن است و يا نتيجه حضور خود عمل در برابر انسان است اين گفتگوها را نمى پذيرد.

از ديدگاه قرآن مرتكبان «قتل عمد» عذاب جاودانه دارند، آنجا كه مي فرمايد: «هركس فرد با ايمانى را از روى عمد به قتل برساند كيفر او دوزخ است، جاودانه در آن مى ماند و خداوند بر او غضب مى كند و او را از رحمتش دور مى سازد و عذاب عظيمى براى او آماده ساخته است». در اينجا چهار كيفر براى قاتلان معین شده است: 1. خلود در جهنّم. 2. غضب الهى. 3. لعن و دور ساختن از رحمت پروردگار. 4. آماده كردن عذاب عظيم براى آنان.

«شهوت پرستی» به استناد روایات انسان را به سوی انواع گناهان می کشاند و در واقع یکی از سرچشمه هاى اصلى گناه و معصيت و نافرمانى خدا محسوب مى گردد. نمونه آشکار این مساله داستان «برصیصای عابد» است که در قرآن به آن اشاره شده است. آنچه که از این داستان استفاده می شود این است که او بر اثر پیروی از دستورات شیطان نه تنها به زنا آلوده شد بلکه دین خود را نیز از دست داد و با شرک از دنیا رفت و نتیجه سال ها عبادت خود را نیز از دست داد.

«جنايت» (اعم از قتل نفس و نقص اعضا) سه صورت دارد: «عمد»، «شبه عمد» و «خطا». «قصاص» فقط در مورد جنايت عمدى است و «خطا» و «شبه عمد» تنها «ديه» دارد. قصاص در صورتى است كه جانى عاقل و بالغ باشد، بنابراين كودك نابالغ ولو ده ساله و مجنون ولو جنون دائمي داشته باشد قصاص نمي شوند؛ زيرا عمدِ آنها به حكم خطاست و تنها ديه دارد و ديه اش بر «عاقله» اوست. مقدار ديه صد شتر يا دويست گاو يا هزار گوسفند يا دويست دست لباس كه هر كدام مركّب از دو قطعه باشد يا هزار دينار است.

«تعصّب» به معناى پاى بندى و وابستگى شديد به چيزى است كه به دو شكل ظهور مى كند؛ در شكل منفى كه همان وابستگى هاى شديد و دور از منطق و بى قيد و شرط به مسائل كم ارزش و گاه بى ارزش و موهوم است كه سرچشمه بسيارى از نزاع هاى خونين و كشمكش هاى پر دردسر است. در شكل مثبت؛ يعنى ايستادگى و پايمردى بر امورى كه ارزش هاى والاى انسانى و اخلاقى و اجتماعى را تشكيل مى دهد و اين نوع تعصّب نه تنها عيب نيست؛ بلكه يكى از نقاط قوّت و مثبت است؛ مانند كسى كه براى حفظ دين و ايمان و يا حفظ كشور و ناموس و آبرويش پافشارى به خرج مى دهد.

امام علی(ع) در بخشی از خطبه 153 «نهج البلاغه» انگشت روى پنج گناه كبيره و خطرناك مى گذارد و تصريح مى كند: هر كس بدون توبه از اين گناهان از دنيا برود هيچ عملى از او مقبول نيست؛ ایشان مى فرمايد: «از امور قطعى و مسلّم الهى در كتاب حكيم و استوار او [«قرآن مجيد»] كه خداوند به آن پاداش و كيفر مى دهد، و براى آن خرسند مى شود يا خشم مى گيرد، اين است كه هرگاه انسان با يكى از اين خصلت ها بدون توبه از دنيا برود و پروردگار خود را با آن ملاقات كند، اعمالش سودى براى او نخواهد داشت؛ هر چند خود را [براى انجام دادن كارهاى خير] به زحمت افكند و عملش را خالص گرداند». 

این گناهان کبیره عبارتند از:  شرك، قتل نفس، تهمت، بدعت و نفاق.

جمعى از مفسران با توجه به آیه 93 سوره «نساء» مى گویند: قتل نفس اصلاً قابل توبه نیست، و در پاره اى از روایات که در ذیل آیه وارد شده است نیز اشاره به این معنى گردیده ولى آنچه از روح تعلیمات اسلام، روایات پیشوایان بزرگ دینى و فلسفه توبه که پایه تربیت و حفظ از گناه در آینده زندگى است، استفاده مى شود این است: هیچ گناهى نیست که قابل توبه نباشد، اگر چه توبه پاره اى از گناهان، بسیار سخت و شرائط سنگینى دارد.

قرآن در مورد قتل نفس می فرماید: هر کس انسانى را بدون جهت به قتل برساند، گویا همه انسان ها را کشته است؛ و این حقیقت اجتماعى و تربیتى را بازگو مى کند که: کسى که دست به خون انسان بى گناهى مى آلاید در حقیقت چنین آمادگى را دارد که انسان هاى بى گناهِ دیگرى را نیز بکشد. آری جامعه انسانى در حقیقت یک واحد بیش نیست و افراد آن همانند اعضاى یک پیکرند، هر لطمه اى به عضوى از اعضاى این پیکر برسد، اثر آن کم و بیش در سائر اعضاء آشکار مى گردد. از این آیه، اهمیت مرگ و حیات یک انسان از نظر قرآن کاملاً آشکار مى شود.

«غیبت» به معنی افشای عیوب و گناهان پنهانی افراد است. غیبت آثار زيانبار اخلاقى و اجتماعى دارد؛ و آبروها را بر باد داده، افراد جامعه را نسبت به يكديگر بدبين ساخته و پايه هاى اعتماد و همكارى را سست مى كند. پيامبر(ص) می فرماید: «خداوند غيبت را حرام كرده، همان گونه كه مال و خون شما را بر يكديگر حرام نموده». هم چنین آن حضرت در حديث ديگرى می فرماید: «كسى كه در طريق غيبت برادر مسلمانش و كشف عيوب پنهانى او گام بردارد، نخستين گام او در جهنم است».

اسلام برای آبروی مسلمان احترام زيادی قایل است و روایات خون و آبروی او را در کنار هم قرار می دهد، در واقع كسى كه شخصيت اجتماعى ديگرى را با ريختن آبروى او مى كشد، گويى شخص او را كشته و بر اساس روایات باید در قیامت بهای سنگینی را بپردازد. از سویی غيبت، حق الناس است، همانند قتل نفس. از این رو علاوه بر ندامت و تقاضاى بخشش الهی، بايد به نوعى، آبروى از دست رفته غيبت شونده را جبران كند. تمام اين امور نشان مى دهد كه گناه غيبت تا چه حد سنگين و مشكل آفرين است.