خانواده با از دست دادن «زن»، پرستار و مربّى خود را از دست مى دهد؛ امّا با فقدان «مرد»، پشتيبان مالی و منبع درآمد خود را از دست داده و طبعاً زيانى مضاعف مي بيند. لذا فلسفه تشريع «ديه» در راستاى جبران خسارت وارده به خانواده به نحو مطلوب و منطقى است و بدين رو ميزان خسارت وارده از نظر عرف سنجيده مى شود. و در اين زمينه قانون‌گذار حكيم، با ارزيابى دقيق خود، ميزان‌سنجى كرده است؛ بنابراين تبعيضی در ميان نيست.

«جنايت» (اعم از قتل نفس و نقص اعضا) سه صورت دارد: «عمد»، «شبه عمد» و «خطا». «قصاص» فقط در مورد جنايت عمدى است و «خطا» و «شبه عمد» تنها «ديه» دارد. قصاص در صورتى است كه جانى عاقل و بالغ باشد، بنابراين كودك نابالغ ولو ده ساله و مجنون ولو جنون دائمي داشته باشد قصاص نمي شوند؛ زيرا عمدِ آنها به حكم خطاست و تنها ديه دارد و ديه اش بر «عاقله» اوست. مقدار ديه صد شتر يا دويست گاو يا هزار گوسفند يا دويست دست لباس كه هر كدام مركّب از دو قطعه باشد يا هزار دينار است.

قصاص مهم ترين عامل باز دارنده در مقابل جنايت است نه تکرار جنايت. زيرا از بين بردن افراد خطرناک، گاه بهترين وسيله براى رشد و تکامل اجتماع است. کما اينکه در قطع عضو فاسد بدن و حرص شاخه هاى مضرگياه چنين است. در کارايي و به روز بودن قصاص همين بس که در جوامع فاقد قصاص، آمار جنايت فوق العاده بالاست و اين نشانگر ناکارآمدي زندان و کار اجباري براي جلو گيري از وقوع جرم وجنايت است.

بنابر مطالعات تاريخى، اشخاص يا جوامعى كه بهره كافى از عفّت داشته اند، از نيروهاى خداداد خود، بالاترين استفاده را برده و در سطح بالايى از آرامش و امنيت زيسته اند، اما افراد يا جوامعى كه در«شهوت پرستى» غرق شده اند، نيروهاى خود را از دست داده و در معرض سقوط قرار گرفته اند. با مراجعه به آیات و روایات پی می بریم که «شهوت جنسی» یکی از ابزارهای مهم شیطان در گمراه ساختن بندگان خدا بوده است.

مسئله «شهوت پرستي» در منابع روايى اسلام، مورد توجه فراوان قرار گرفته و بيشتر آنها بيانگر هشدار درباره پيامدهاى خطرناك آن است. شهوات دام هاى شيطان است، براي در امان ماندن از آفات بايستي خويشتن را از تسليم شدن در برابر شهوات باز داشت، ترك شهوت ها، برترين عبادت و زيباترين عادت است و كسى كه به هنگام غضب و تمايل و ترس و شهوت، مالك نفس خويش باشد، خداوند جسد او را بر آتش دوزخ حرام مى كند و ... .