آزمون هاى الهى با آزمون هاى بشرى كاملا متفاوت است، انسان ها به اين خاطر آزمايش مى كنند كه مجهولاتى براى آنها روشن گردد و مقاومت، استعداد و ساير خصوصيات امتحان شونده معلوم شود. امّا در جهان هستى، چيزي در زمين و آسمان و ماوراء آسمان ها و در درون و برون اشياء، بر خدا مخفى و پنهان نيست تا از طريق آزمايش به آن آگاه شود. آزمون هاى الهى جنبه پرورشى دارد تا انسان ها را مقاوم تر، آگاه تر و خالص تر سازد و در يك كلمه اين آزمون ها وسيله تكامل و پرورش روح و جسم انسان است.

در «عصر ظهور» حضرت از حقايق و مجهولات پرده بردارى می کند و تا سرحد امكان و توان انسان ها را به اوج تكامل علمى مى رساند. بنابراین در دوران ظهور كه روزگار تحقق همه آرمان هاى انسانى و الهى است، شناخت انسان به تكامل نهايى مى رسد و در ابعاد گوناگون دانايى، از جهان شناسى، انسان شناسى و خداشناسى، عروج لازم را مى يابد.

در واقع آنچه نام آن را علم و دانش بشرى مى گذاريم و كتابخانه هاى عظيمى را به وسعت چندين كيلومتر با چندين ميليون كتاب پوشانيده است همه شرح ناداني هاى ما و يا دانستني هاى مربوط به نقطه روشن كوچكى است كه بى شباهت به شعاع يك كرم شب تاب در يك شب تاريك آن هم در دل بيابانى پهناور نيست. تفكر درباره آنچه نمى دانيم و از آن آگاهى نداريم، به ما آمادگى مى دهد كه يك سلسله حقايق را بيرون از اين محدوده، بطور جدى مورد بررسى قرار دهيم و اينجا آغاز راهى بسوى سرنوشت و حل معماها در مقياس وجود يك انسان است.

قرآن در اهميّت «پرسش» می فرماید: «فَسئَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ»؛ (اگر نمی دانید، از آگاهان بپرسید). جالب اين كه آيه مورد بحث در مورد علماى اهل كتاب است، يعنى حتّى اگر غير مسلمانى در مسأله اى اطّلاعات كافى دارد بايد از او پرسيد و از آگاهى و اطّلاعاتش بهره جست.

در روایت ائمه معصومین(ع)، حيا و شرم بر دو قسم است: «شرم معقول» و «شرم احمقانه». حياى عقل و شرم معقول آن است كه انسان در مواجهه با گناه و معصيت از خداوند خويش شرم كند و به سراغ گناه نرود و شرم احمقانه، خجالت از پرسش در برابر مجهولات است.

با توجه به اينكه ما معتقديم هنوز مجهولات فراوانى داريم كه علم و عقل ما قادر به پرده برداشتن از روى آنها نشده چه مانعى دارد «پنهان بودنِ امام زمان(عج) از نظرها» هم يكى از اسرار افعال الهى باشد كه هنوز علّت آن براى ما روشن نشده است؟! البته پس از اقامه دلايل قطعى بر لزوم وجود امام در هر عصر و زمان و اينكه زمين هرگز از وجود «حجت و نماينده خدا» خالى نيست و اينكه اصل وجود «امام» لطفى از جانب خداست و تصرف او لطف ديگرى مى باشد ديگر كشف اسرار و فلسفه آن ضرورى نيست.

انسان به خاطر علم محدودش، قدرت تشخیص مسائل مربوط به سرنوشتش را ندارد، و نسبت به اسرار آفرینش کم اطلاع است و از بسیاری  مصالح و مفاسد بی خبر است. از این رو نباید در برابر احکام الهى روى در هم کشند، بلکه باید به طور قطع بدانند خداوند رحمان و رحیم اگر جهاد، زکات، روزه، حج و امثال اینها را تشریع کرده، همه به سود آنهاست. در این حال انسان باید روح انضباط و تسلیم در برابر قوانین الهى را در خود پرورش دهد.

با مطالعه جهان هستى در می یابیم که همه موجودات تحت یک برنامه و نظم اساسى قرار دارند. دانشمندان علوم طبیعى، به عنوان کاشف این اسرار، باید پیش از همه، به آن مبدأ قدرت، ایمان بیاورند، زیرا آنان مطالعه کنندگان و حل کنندگان مجهولات جهان هستى هستند، اما برخی از آنان همانند ساحل نشینانی که آب دریا را نشناخته اند، به خدا ایمان ندارند. در این میان بسیارى از دانشمندان علوم طبیعى، با کمال صراحت، اعتقاد خود را به خدا اعلام نموده اند، همانند: هرشل، دونالد هانرى پورتر، پاسکال و... .

امام علی(ع) درباره نیاز بشر به دین می فرمایند که اگر پیامبران نبودند شرک و بت پرستى سراسر جهان انسانیّت را فرا مى گرفت و شیاطین، آنها را از معرفت خدا و بندگى او باز مى داشتند، چرا که عقل انسانها به تنهایى براى تشخیص همه اسباب سعادت و موانع راه کافى نیست. در توضیح این مطلب باید گفت: مطالبى که به ما عرضه مى شود سه حالت دارد: یا موافق با حکم عقل است یا مخالف و یا مجهول. و به جرأت مى توان گفت قسمت عمده مطالب، جزء گروه سوّم است و فعالیّت پیامبران در همین بخش می باشد.

اين موضوع مسئله مهمى است که چرا طرح سؤال اينقدر آسان است، و يافتن پاسخ هایی كه «عقل» و «دل» را قانع كند مشكل است؟ در جواب این پرسش باید گفت که: علل اصلى سؤالات ما در واقع فهرست «مجهولات» ماست، بنابراين سوالات ما مانند مجهولات مان بى انتهاست، و بعكس پاسخ هاى ما فهرست «معلومات» ماست و طبعاً محدود و در برابر مجهولات ناچيز است.