«غُلات»، براي سودجوی یا به دلیل کج فکری، خود را به ائمه(ع) منتسب کرده و مخالفت‌ ائمه با خود را نوعی تقیّه می دانستند. از این رو امام هادی(ع) با غالیانی كه در بین اصحاب شان نفوذ كرده بودند درگیر شدند و علاوه بر رد سخنان افرادی مانند «محمد بن حسکه» و «قاسم یقطینی»، وابستگی آنان به خاندان رسالت را انکار کرده و آنان را مورد لعن و نفرین قرار دادند. ایشان حتی از شیعیان خود خواستند در صورت دسترسی، آنان را به قتل برسانند. همچنین تكذيب و هتك «فارس بن حاتم» و صدور حكم قتل وی، از اقدامات امام هادی(ع) در مبارزه با «غاليان» بود.

وصف امام به عصمت، اعلمیت و افضلیت، معنایى جز این ندارد که آنان بندگان مخلص خدایند که عنایت الهى شامل آنها شده و آنان را پیشوایانى قرار داده است که به امر خدا هدایت مى کنند. اما فرقه هاى منقرض شده اى همچون خطابیه، مغیریه و ... ، که از غُلات بودند، در حقیقت شیعه نیستند. و ائمه(ع) نیز از آنان بیزاری جسته و فرموده اند: «خداوندا به آستانت بیزارى مى جویم از کسانى که براى ما آن چه حقّ ما نیست ادعا مى کنند، و در باره ما چیزى مى گویند که خودمان در باره خویش نگفته ایم».

علي(ع) فرمود: مبادا درباره ما غلوّ کنيد، بلکه بگوييد ما بنده خداييم، از حدّ بندگى ما را بلاتر نبريد آنگاه هر چه خواستيد درباره ما بگوئيد ولى غلوّ نکنيد. امام صادق(ع) فرمود:به خدا سوگند ما بندگان، مخلوق خدائيم که براى ما پروردگارى است که او را پرستش مى کنيم و اگر دست از پرستش او برداريم ما را دچار عذاب خود خواهد کرد... ما را مخلوق خدا بدانيد و درباره (مناقب) ما هر چه مى خواهيد بگوييد که به نهايت آن نخواهيد رسيد.

غلوّ يعنى گذشتن از حدّ؛ سخن پيامبر(ص) نيز به همين معناست که فرمود: «لا تغالوا في النساء...»؛ (درباره زنان زياده روى نکنيد...). همچنين غلوّ در شعر شاعران و ارباب لغت نيز گوياى همين معنا است.

متهم کردن شیعیان به غلو، اندیشه باطلى است که بر اثر ناآگاهى از عقاید آنان و یا مبانى و دلائل آنها پدید مى آید. در قلمرو توحید، غالى کسى است که امامان را از مقام عبودیت و بندگى فراتر برده و آنها را در خالقیت یا در تدبیر یا در تقنین همتای خدا بداند. ولی پیروان اهل بیت، ذرّه اى از مرز توحید تجاوز نکرده، تنها خدا را خالق، مدبر، و مشرّع مى دانند و امامان را انسان هاى برتر و والا مى شمارند. خود امامان ما پیوسته از غالیان تبرى جسته، و آنان را از ساحت خود طرد مى کردند.

وصف امام به این که داراى عصمت، اعلمیت و افضلیت است، معنایى جز این ندارد که آنان بندگان مخلص خدایند که عنایت الهى شامل آنان شده و او چون افراد را بهتر مى شناسد، آنان را پیشوایانى قرار داده است که به امر خدا هدایت مى کنند، در همان حال بندگان مکرّم الهى اند، او را نافرمانى نمى کنند و به فرمان او عمل مى کنند. و هر کس در حق آنان افراط و تفریط و غلوّ کند، گمراه است. خود ائمه(ع) نیز پیروان خود را از تفریط و غلوّ برحذر داشته اند.

محمد بن ابى زینب مقلاص اسدی که فرقه غالى خطابیه به وى منسوب است یکى از پایه گذاران اسماعیلیه است. او قبل از گرایش به غلو از یاران مهم امام صادق(ع) بود ولی امام افکارش را شدیداً رد کرد و در مواضع گوناگون به لعن و نفرین او پرداخت و از او با عناوین کافر، مشرک و دشمن خدا یاد کرد. او به امام صادق(ع) دروغ مى بست و احادیثى را به نام امام از خود ساخته و در کتاب های روایی قرار مى داد. از اندیشه هاى مهم ابوالخطاب، حلول روح الهى در انسان، تناسخ و اباحه گرى است.

شايد بتوان گفت علت پيدايش گروه غلات در عصر امام هادي(ع) ، امور زير بوده است: 1-كرامت هایى كه از امام مشاهده مى کردند و قادر به توجيه و تحليل صحيح آن نبودند. 2- مى خواستند قيود و حدود و ضوابط اسلامى را زير پا گذاشته طبق ميل و هوسهاى خود رفتار كنند، لذا تمام محرمات را حلال مى شمردند. 3- چشم طمع به اموال مردم دوخته بودند و مى خواستند وجوهى را كه شيعيان به ائمه مى پرداختند به چنگ آورند.

بعضی از عقاید باطل گروه غلات در عصر امام هادي(ع) عبارتست از؛ امام هادى(ع) خدا و خالق و مدبر جهان هستى است. ابن حسكه نبّى و فرستاده از جانب امام براى هدايت مردم است. هيچ كدام از فرائض اسلامى از قبيل زكات، حجّ، روزه و... واجب نيست. ازدواج با محارم از قبيل مادر، دختر، و خواهر، جايز است. لواط جايز، و يكى از راه هاى اعمال شهوت است كه خداوند آن را حرام نكرده است. ارواح مردگان در كالبد آيندگان حلول مى كند و ... .

امام هادى(ع) از غلات اظهار تبرى نموده با آنان مبارزه مى كرد و تلاش مى نمود كه با طرد آنان، اجازه ندهد لكه ننگى بر دامن تشيع بنشيند و طى نامه ‏ها و پاسخ هايى كه به سؤالات شيعيان در اين باره مى داد، اين گروه را منحرف و كافر معرفى کرده، ضمن لعن و نفرین آنها، به شيعيان توصيه مى نمود كه از آنان دورى جويند و یا آنها را به قتل برسانند.