خانه حضرت امام حسن عسکری(ع) همواره مورد تجسس جاسوسان حکومت عباسی بود و تمام ملاقاتها و رفت و آمدهای امام(ع) شدیدا تحت نظر قرار داشت؛ زیرا بنی عباس به واسطه روایاتی که از پیامبر(ص) و ائمه(ع) باقی مانده بود از ظهور شخصیتی که اساس حکومت ظالمانه شان را نفی کند ابا داشتند.
دامنه تجسس از منزل و کنیزان امام محدود به زمان حضور ایشان نبود و حتی بعداز وفات شان نیز حکومت برخی اوقات تا ماه ها و سالها آن زنان را زندانی می کرد تا از وضعیت بارداری و عدم بارداری شان اطمینان حاصل کند.

موضوع ولادت امام زمان(عج) تصریحا و یا تلویحا در برخی منابع اهل سنت و طی قرون متمادی گزارش شده است. برای مثال در کتاب هایی چون اسنی المطالب، تذکره الخواص، کفایه الطالب، العبر، الصواعق، الاتحاف و الاعلام می توان نشانی از این گزارش ها یافت. حتی برخی از مولفین تعداد چنین گزارش هایی را در منابع اهل سنت تا 128 مورد شمرده اند. اما باید توجه داشت که بسیاری از این گزارش ها از سوی مولفین سنی مذهب، مورد قضاوت مبنی بر صحت یا عدم صحت قرار نگرفته اند.

در اناجيل فعلي در يك جا عيسى(ع) فرزند يوسف و در جاي ديگر پسر خداوند و در جاى ديگر از روح القدس شمرده شده است. راه جمع اين عبارات به اين است كه يوسف ناپدري مسيح بوده نه پدر حقيقى او چون گاه در عرف، مجازاً بر ناپدري، «پدر» اطلاق مى‌كنند. اطلاق شوهر به يوسف نيز به مناسبت نامزدى او بود. از عبارات انجيل متّى برمى‌آيد كه يوسف بعداً با حضرت مريم(س) ازدواج كرد و تا هنگام تولّد عيسى با او همبستر نشد. اِسناد تولّد به روح القدس به خاطر وسيله و واسطه شدن روح القدس براى تولّد مسيح بوده است.

در خبر صحیحی از ابی هاشم جعفری امام حسن عسکری(ع) به ولادت فرزندش مهدی(ع) تصریح کرده است. همچنین بسیاری از اهل سنت از جمله ابن اثیر جزری، ابن حجر هیتمی، شبلنجی، ذهبی و... اخبار تولد ایشان را نقل کرده اند. کثرت احادیث شیعه و سنی سبب می شود این احادیث از تواتر معنوی برخوردار شوند و برخی احادیث، برخی دیگر را تقویت کرده و یقین به ولادت آن حضرت حاصل شود.

گروهى از علماى اهل سنت به ولادت فرزندى براى امام حسن عسكرى(ع) به نام مهدى(عج) اعتراف نموده اند. مانند: ابن خلكان شافعى در «وفيات الأعيان و أنباء أبناء الزمان»، ابن اثير در «الكامل في التاريخ»، ابن حجر هيتمى در«الصواعق المحرقة»، ابن عربى در «فتوحات مكيه»، ياقوت حموى در «معجم البلدان» و ...

روایتی از امام حسن عسکری(ع) نقل شده که مضمون آن توصیف موضوع ولادت اهل بیت(ع) با چنین ویژگی هایی است؛ اما این روایت از یک سو با آیه 6 سوره فصلت که از پیامبر(ص) می خواهد خود را بشری مثل مردم معرفی کند ناهمخوانی پیدا می کند و هم اینکه در بررسی های سندی مشخص می شود این روایت هم مرسله است و هم راوی آن در کتاب الهدایه الکبری از سوی رجالی ها و علما ضعیف و فاسد العقیده توصیف شده است.

خطیب بغدادى از سهل بن زیاد ازدى نقل مى کند که ولادت ابومحمّد حسن بن على بن محمّد بن على بن موسى، در سال 231 هـ.ق بوده است. همچنین ابن اثیر تاریخ ولادت آن حضرت را در سال 232 هجرى مى داند. از سویی خطیب بغدادى، در ارتباط با رحلت آن حضرت مى گوید: «امام حسن عسکرى در روز جمعه وفات یافت. و برخى از راویان مى گویند: در روز چهارشنبه هشتم ربیع الاول، سال 260 هـ.ق وفات یافت». هم چنین ابن اثیر در حوادث سال 260 هـ.ق مى گوید: «در آن سال ابومحمّد علوى عسکرى وفات یافت».

بسیارى از کتب اهل سنت با اشاره به ولادت حضرت مهدى(عج)، به ذکر نسب آن حضرت پرداخته اند. همانند ابوالفداء اسماعیل بن على شافعى که مى گوید: «حسن عسکرى پدر محمّد منتظر صاحب سرداب است. محمّد منتظر طبق رأى امامیه دوازدهمین امام است. از القاب او قائم، مهدى وحجت است». هم چنین شمس الدین محمّد بن طولون حنفى در شرح حال امامان مى گوید: «دوازدهمین آنان، فرزندش ابوالقاسم محمّد بن حسن است... ولادتش در روز جمعه نیمه شعبان سال 255 هجرى اتفاق افتاد و هنگام وفات پدر، پنج سال داشت».

عده اى از اهل سنت همانند شیعیان، حضرت مهدى(عج) را همان موعود جهانى مى دانند. همانند حافظ محمد بن یوسف گنجى شافعى که درباره امام ابى محمّد حسن عسکرى مى گوید: «از خود فرزندى به جاى گذاشت که همان امام منتظر است». هم چنین شیخ سلیمان قندوزى حنفى مى نویسد: «خبر تحقیق شده نزد افراد معتبر آن است که ولادت قائم(عج) در شب نیمه ماه شعبان سال 255 هجرى در شهر سامرا بوده». از سویی صدر الدین حموینى نقل مى کند: «همانا دوازدهمین از فرزندانم غیبت مى کند تا این که خداوند متعال به او اذن خروج و قیام مى دهد».

علمای شیعه مثل فضل بن شاذان، کلینى و...، و برخی از علمای اهل سنت مثل ابن صبّاغ مالکى، ابن حجر هیتمی، گنجی شافعی و... نقل کرده اند که مهدى(ع) در سال 255 هـ در سامرا در خانه پدرش به دنیا آمد و نام مادرش نرجس بود. او در دامان پدر تا سالى که امام حسن عسکرى(ع) وفات یافت (260 هـ ) بزرگ شده و خدا در همان خردسالی به او حکمت داد.