شبهه در «اعتبار سندی» نهج البلاغه و «انتساب مضامین» آن به امیرالمؤمنین(ع)

آیا درست است که روایات نهج البلاغه سند ندارد؟! آیا مضامین این کتاب می تواند از علی ابن ابی طالب باشد، در حالی که: در آن به صحابه رسول خدا(ص) توهین شده؛ دارای اصطلاحات فلسفی است؛ خطبه های طولانی دارد؛ متون بسیار مسجّع دارد؟!

1. تحقیقات پژوهشگران تاریخ و حدیث نشان می دهد که نصوص نهج البلاغه در کتب و منابع حدیثی نویسندگانی از شیعه و اهل سنت که پیش از تولد سید رضی نگاشته شده اند، وجود دارد.
2. اکثریت قریب به اتفاق مطالب نهج البلاغه مستدل و یا در خور استدلال هاى منطقى است و نیازى به سلسله اسناد به عنوان مباحث تعبدى وجود ندارد.
3. سید رضی هنگام جمع آوری بیانات حضرت، بنا بر گزینش و اختصار داشته است؛ لذا اسناد روایات را ذکر نکرده است.
4. محتوای نهج البلاغه، آن قدر بلند و عمیق و والاست که گواهى مى دهد تنها از مصدری «عالی» چون فکر پیامبر(ص) یا امام معصومى تراوش کرده است.
5. عالمان و ادبای اهل سنّت مثل ابن ابی الحدید و ابن الخشاب انتساب مضامین آن را بنا بر تجمیع شواهد سندی حداقلی با شواهد مضمونی(وحدت اسلوب ادبی آن)، به حضرت علی(ع) قبول دارند.
6. چرا باید سیّد رضی و یا هر کس دیگری افتخاری بس بزرگ را که می توانست با آن بر تمام سخنرانان و شیواسخنان برتری یابد به دیگری نسبت دهد؟!
7. شواهد قرآنی نشان از آن دارد که که همه صحابه عادل نبودند و مخدوش سازی اعتبار و اصالت نهج البلاغه با تمسک به ادعای «عدالت برای همه صحابه» تا چه اندازه سست است.
8. سخنان مسجع در سخنان رسول خدا(ص) و خلفا و صحابه ديگر نيز يافت می شود.
9. اهل بلاغت تصریح می کنند که بلاغت در واقع چیزی جز مطابقت مقال با مقتضای حال و شرایط پیرامونی آن نیست و اگر لازم باشد خطبه ها باید طولانی باشند.
10. آن حضرت در بند استفاده از کلمات و اصطلاحات فلسفی خاص نبوده اند و مراد آن حضرت معنای لغوی آن واژه ها بوده نه معنای مصطلح فلسفی.

میزان اعتبار «سلیم بن قیس» و کتاب «اسرار آل محمد» در میان رجالی ها و علمای شیعه؟

آیا کتاب «اسرار آل محمد» سلیم بن قیس هلالی معتبر است و خود این شخص ثقه و مورد اطمینان است؟

علمای شیعه سه نظر درباره کتاب «اسرار آل محمد» دارند:
1. برخی علما همه مطالب آن را صحیح دانسته و کتاب را به عنوان یکی از اصول اساسی شیعه معرفی می کنند.
2. در مقابل برخی دیگر از علما اصل نوشته شدن کتابی توسط سلیم را زیر سوال می برند و تمامی مطالب کتاب منسوب به وی را جعلی می دانند.
3. گروه سومی از علما نیز اصل کتاب را به صورت کلی «مجعول» نمی دانند؛ اما معتقدند این کتاب چه در مطالب نقل شده و چه در سندش خالی از اشکال نیست و احادیث آن باید بررسی مفصلی در سند و دلالت شوند.

نهج البلاغه

معرفی کتاب «نهج البلاغه»

کتاب نهج البلاغه مجموعه اى از خطبه‌ها، نامه ها و حکمت‌ های گهربار امام امیرالمومنین على بن ابى طالب (علیه السلام) است که توسط ابوالحسن محمد بن حسین بن موسى (359 ـ 406 ق) معروف به سید رضى گردآورى و تنظیم شده است. او این کتاب را به عنوان بر گزیده اى از کلمات گران سنگ آن حضرت از میان هزاران سخن ایشان تدوین نموده است.

تلخیص البیان

معرفی کتاب «تلخیص البیان»

کتاب «تلخیص البیان» که نام اصلى آن عبارت است از «تلخیص البیان عن مجازات القرآن» یا مجاز القرآن، توسط «سید رضى» ابوالحسن محمد بن حسین بن موسى (359 ـ 406 ق) تالیف شده است. این کتاب نخستین کتابى است که در زمینه تفسیرجنبه هاى فصاحت و بلاغت قرآن نوشته شده و مورد توجه دانشمندان اسلام قرار گرفته است.

المجازات النبویة

معرفی کتاب «المجازات النبویه»

کتاب «المجازات النبویه» که نام اصلى آن عبارت است از«مجازات الآثار النبویه» تالیف ابوالحسن محمد بن حسین بن موسى سید رضى (359ـ406ق) مى باشد. سید رضى احادیث نبوى که داراى نکاتى بدیع و فصاحت و بلاغتى فراوان بوده است را در آن گرد آورى کرده و توضیح داده است. او در این کتاب با شرح کلمات و عبارات نبى اکرم(صلى الله علیه وآله) از لحاظ لغت، تشبیهات، استعارات و کنایات بیان معجزه‌آسای نبى اکرم(صلى الله علیه وآله) را به نمایش گذارده است.

تصحیح الاعتقاد

معرفی کتاب «تصحیح الاعتقاد»

کتاب «تصحیح الاعتقاد بصواب الاعتقاد» که در واقع شرح «الاعتقادات شیخ صدوق» است و با نام مختصر «تصحیح الاعتقاد شیخ مفید» شهرت دارد توسط شیخ مفید ابوعبدالله محمد بن محمد بن نعمان تلعکبری معروف به ابن المعلم (م 410 ق) تصنیف شده است. در کتاب «الاعتقادات صدوق» برخی از مطالب و اعتقاداتی یافت می شود که مورد اتفاق نظر دانشمندان شیعه امامیه نیست و در برخی موارد خلاف مبانی اعتقادی شیعه است؛ بنابراین شیخ مفید برای زدودن ابهام از این مسئله به شرح و توضیح انتقادی این کتاب پرداخت و موارد چالش برانگیز آن را اصلاح و تصحیح نمود.

تنزیه الانبیاء

معرفی کتاب «تنزیه الانبیاء»

کتاب «تنزیه الانبیاء» که نام اصلی و کامل آن عبارت است از «تنزیه الانبیاء و الائمه»(علیهم السلام) عن الذنوب و القبایح، توسط ابوالقاسم علی بن حسین موسوی معروف به سید مرتضی علم الهدی (355 ق ـ 436 ق) تالیف شده است. او این کتاب را در پاسخ به درخواست یکی از شاگردان خود نوشته است تا در آن به شبهات فرقه های انحرافی اسلام درباره مساله عصمت پیامبران و امامان از گناه پاسخ بگوید

تهذیب الأحکام

معرفی کتاب «تهذیب الاحکام»

کتاب «تهذیب الاحکام» که نام کامل آن عبارت است از «تهذیب الاحکام فی شرح المقنعه للشیخ المفید» توسط ابوجعفر محمد بن حسن بن علی طوسی معروف به «شیخ طوسی» و ملقب به شیخ الطائفه (385 ق ـ 460 ق) تالیف شده است. این کتاب سومین کتاب از «کتب اربعه» به شمار می رود که شیخ طوسی آن را برای بر طرف ساختن ابهام‌ها و اختلاف های ظاهری بین روایات اهل بیت (ع) و نیز برای تثبیت و تقریر معالم دین از طریق روایات اهل بیت (ع)، نوشته است.

الإستبصار فیما اختلف من الأخبار

معرفی کتاب «الاستبصار فیما اختلف من الاخبار»

کتاب «الاستبصار فیما اختلف من الاخبار» از مهم ترین منابع روایی شیعه در زمینه احکام فقهی و چهارمین کتاب از کتب اربعه حدیثی شیعه به شمار می رود که توسط شیخ ابو جعفر محمد بن حسن طوسی معروف به شیخ طوسی (385 ق ـ 460 ق) تدوین شده است. او این کتاب را بر اساس احادیث موجود در اصول چهار صدگانه حدیثی که از طریق مشایخ و اساتیدش به دست او رسیده بود، تنظیم و تالیف کرد.

الإقتصاد الهادی

معرفی کتاب «الاقتصاد الهادی»

کتاب «الاقتصاد الهادی الی طریق الرشاد» که توسط شیخ ابوجعفر محمد بن حسن طوسی معروف به شیخ طوسی (385 ق ـ 460 ق) تالیف شده است، یکی از مهم ترین منابع شیعه در زمینه عقاید و احکام فقهی به شمار می رود. این کتاب که در واقع به عنوان رساله ای در باب احکام شرعی و اصول عقائد تالیف شده است، همه عقاید مهم شیعه را به طور خلاصه و استدلالی و فقه شیعه را به زبان بسیار ساده و عمومی در بر دارد. در واقع نام اصلی این کتاب عبارت است از «الاقتصاد فیما یجب علی العباد» که به «الاقتصاد الهادی»ش شهرت یافته است.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قالَ رَسُولُ اللّهِ صلّى اللّه عليه و آله :

ان الحسين باب من ابواب الجنة.

بى گمان حسين درى از درهاى بهشت است .

احقاق الحق 9/202