پاسخ اجمالی:
کتاب «تنزیه الانبیاء» که نام اصلی و کامل آن عبارت است از «تنزیه الانبیاء و الائمه»(علیهم السلام) عن الذنوب و القبایح، توسط ابوالقاسم علی بن حسین موسوی معروف به سید مرتضی علم الهدی (355 ق ـ 436 ق) تالیف شده است. او این کتاب را در پاسخ به درخواست یکی از شاگردان خود نوشته است تا در آن به شبهات فرقه های انحرافی اسلام درباره مساله عصمت پیامبران و امامان از گناه پاسخ بگوید
پاسخ تفصیلی:
کتاب «تنزیه الانبیاء» که نام اصلی و کامل آن عبارت است از «تنزیه الانبیاء و الائمه»(علیهم السلام) عن الذنوب و القبایح، توسط ابوالقاسم علی بن حسین موسوی معروف به سید مرتضی علم الهدی (355 ق ـ 436 ق) تالیف
علت تالیف کتاب تنزیه الانبیاء:
او این کتاب را در پاسخ به درخواست یکی از شاگردان خود نوشته است تا در آن به شبهات فرقه های انحرافی اسلام درباره مساله عصمت پیامبران و امامان از گناه پاسخ بگوید؛ زیرا تشنیع و متهم کردن انبیای الهی به این طریق در آن زمان به اوج رسیده بود. بر طبق نوشته خود سید مرتضی در مقدمه کتاب به دلیل اهمیت این مسئله این کتاب را علی رغم مشغله های فراوان خود نوشته است و آن را به این ترتیب نظم داده است:
1ـ اختلاف مذاهب درباره ارتکاب گناهتوسط انبیاء و ائمه (علیهم السلام)، 2ـ ادله مذهب صحیح که عبارت است از عدم ارتکاب، 3ـ تأویلآیات و روایاتی که مخالفان شیعه، ارتکاب را از آنها گمان کرده اند.
او این سه محور را به شرح زیر مرتب کرده است:
الف. تنزیه همه انبیاء از کفر و گناهبه طور مطلق: که در ذیل این بخش عصمتانبیایی مثل آدم، نوح، یعقوب، یوسف ایوب، موسی، سلیمان، عیسی و نبی اکرم اسلام(صلی الله علیه وآله و علیهم اجمعین) را مطرح و اثبات کرده است.
ب. تنزیه امامان شیعهاز کفر و گناهبه طور مطلق که به طور مشخص درباره عصمتامام علی، امام حسن، امام حسین، امام رضاو امام مهدی(علیهم السلام) بحث کرده است.
پاسخ به شبهات اهل سنت:
در زمان سید مرتضی عده ای از متکلمان اهل سنت برای ردّ عصمت ائمه شیعه (علیهم السلام) و بی اعتبار دانستن امامت آنها (بر این اساس) به انکار عصمت انبیاء چنگ زده بودند که این کتاب در واقع پاسخی مستدل به آنان به شمار می رفت.
آنان برای این منظور به آیات و روایاتی متوسل شده بودند که از معنای ظاهری به معانی دیگری انصراف داشت و باید تأویل می شد. سید مرتضی همه آنها را مورد تحلیل و بررسی قرار داد و استدلال‌های سست اهل سنت را ابطال و ردّ کرد تا عصمت انبیاء و ائمه (علیهم السلام) را اثبات نماید.
وی در ضمن بیان عصمت اهل بیت (علیهم السلام)، به اثبات اصل امامت و شبهات مربوط به هر یک از امامان مزبور نیز پرداخته است، و در ضمن به بیان تأویل های مربوط به احادیث وارد شده درباره کارهای به ظاهر غیر قابل قبول معصومین (علیهم السلام)، پرداخته است، همچنین بحثی اجمالی درباره فلسفه غیبت امام عصر ارواحنا فداه را مطرح کرده که به نوبه خود حائز اهمیت می باشد.
سید مرتضی در این کتاب برخی از مطالب را به دو کتاب مهم خود «الشافی» و «المقنع فی الغیبه» ارجاع داده است و البته این کتاب علی رغم اینکه در یک حجم اندک تنظیم و تالیف شده، بسیاری از مطالب مهم عقاید شیعه در باب عصمت انبیاء و ائمه (ع) مثل ادله عصمت، ابعاد عصمت، اقتضائات عینی عصمت، و تأویل آیات و روایات به ظاهر ناسازگار با عصمت، را در بر دارد که سید مرتضی برای اولین بار در یک کتاب با این عنوان گردآورده است. تنها یک کتاب با عنوان «تنزیه الانبیاء» از ابو الفضل ابن العلاء قشیری از علمای فرقه مالکیه (م 344 ق) قبل از سید مرتضی گزارش شده است که در دست نمی باشد.
جایگاه کتاب تنزیه الانبیاء:
بسیاری از دانشمندان شیعه این کتاب را به عنوان منبع و اساس عقیده عصمت تلقی نموده و به مطالب آن استناد کرده اند و حتی بسیاری از علمای اهل سنت مثل فخررازی، ثعالبی، نیشابوری و قرطبی در تفاسیر خود به ادله و تاویل های سید مرتضی اعتماد کرده اند.
کتاب‌هایی در دوران متاخر با عنوان تنزیه الانبیاء نوشته شده است.
کتاب های همنام تنزیه الانبیاء:
1 ـ تنزیه الانبیاء (ع) فی الرد علی النصاری که توسط مصطفی حسین بغدادی تالیف شده است.
2 ـ العروة الوثقیفی تنزیه الانبیاء عن فریه الالقاء، تالیف ابو عبدالله ابن العباس تلمسانی (م 871 ق).
3 ـ تنزیه الانبیاء عما نسب الیهم حثاله الاغبیاء تالیف ابو الحسن علی بن احمد سبتی اموی.
کتاب سید مرتضی بارها در ایران، عراق و لبنان چاپ شده است.
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.