آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

کتاب «الاقتصاد الهادی الی طریق الرشاد» که توسط شیخ ابوجعفر محمد بن حسن طوسی معروف به شیخ طوسی (385 ق ـ 460 ق) تالیف شده است، یکی از مهم ترین منابع شیعه در زمینه عقاید و احکام فقهی به شمار می رود. این کتاب که در واقع به عنوان رساله ای در باب احکام شرعی و اصول عقائد تالیف شده است، همه عقاید مهم شیعه را به طور خلاصه و استدلالی و فقه شیعه را به زبان بسیار ساده و عمومی در بر دارد. در واقع نام اصلی این کتاب عبارت است از «الاقتصاد فیما یجب علی العباد» که به «الاقتصاد الهادی»ش شهرت یافته است.

کتاب «الاقتصاد الهادی الی طریق الرشاد» که توسط شیخ ابوجعفر محمد بن حسن طوسی معروف به شیخ طوسی (385 ق ـ 460 ق) تالیف شده است، یکی از مهم ترین منابع شیعه در زمینه عقاید و احکام فقهی به شمار می رود. این کتاب که در واقع به عنوان رساله ای در باب احکام شرعی و اصول عقائد تالیف شده است، همه عقاید مهم شیعه را به طور خلاصه و استدلالی و فقه شیعه را به زبان بسیار ساده و عمومی در بر دارد. در واقع نام اصلی این کتاب عبارت است از «الاقتصاد فیما یجب علی العباد» که به «الاقتصاد الهادی»ش شهرت یافته است.
جایگاه کتاب الإقتصاد الهادی:
این کتاب علی رغم اختصار و حجم اندکی که دارد، مطالب بسیار مهمی را در بر گرفته که آن را حائز اهمیت گردانیده از این رو از منابع بسیار مهم کلامی و فقهی شیعه در قرن پنجم به شمار می رود به گونه ای که این کتاب یکی از منابع اصلی علمایی مانند ابن ادریس حلّی و سدید الدین حمصّی رازی و علامه مجلسی در بحار و دیگران قرار گرفته است.
شیوه تدوین کتاب الإقتصاد الهادی:
او در قسمت اول، دو اصل توحید و عدالت را بررسی کرده و در ضمن مسئله عدل، به بررسی اصول نبوت، امامت و معاد نیز پرداخته است. و در قسمت دوم مباحث فقهی مربوط به کتاب های پنج گانه نماز، روزه، زکات، حج، و جهادرا بررسی کرده است.
چنان که از نام کتاب بر می آید و این نام مطابق با عبارات خلاصه آن می باشد، او دستور العمل های فقهی و عقیدتی را در سطح متوسط بیان کرده است تا اعتقاد و عمل به آنها هیچ دشواری و مشقّت‌هایی را به دنبال نداشته باشد.
شیخ طوسی این کتاب را پس از تالیف کتاب‌های مهم خودش مثل تهذیب الاحکام، النهایه، المبسوط، تلخیص الشافی، و الغیبه نوشته است و از این جهت، علت خلاصه و کوتاه نویسی وی، ارجاع تفصیل مطالب به آن کتاب‌ها می باشد. از این مسئله نیز چارچوب صحیح و ثابت فکری و علمی او نمایان می شود.
پاسخ به شبهات:
شیخ در کتاب الاقتصاد با مطرح کردن مسائل اعتقادی و فقهی، به صورت «فان قیل، قلنا» به طرح شبهات مخالفان و پاسخگویی به آنها پرداخته است. به ویژه در این قالب به بسیاری از شبهات و اشکالات معتزله و اشاعره در زمینه های کلامی پاسخ گفته است. از این رو این کتاب یکی از منابع مهم برای بازیابی عقاید مخالف و پاسخ های آنها از نقطه نظر یک متکلم برجسته در قرن پنجم می باشد.
او برای اثبات مباحث عقیدتی به آیات قرآن، روایات صحیح، ادله عقلی معتبر، و اجماع تمسک کرده و ابعاد دلالت آنها را به خوبی توضیح داده است.
بعلاوه او در برخی از مباحث کتاب، احادیثی را نقل کرده که در هیچ یک از جوامع روایی، حتی کتاب‌های حدیثی خودش نقل نشده است. از این رو منبعی برای احادیث نیز به شمار می رود. به ویژه اینکه شیخ تاکید دارد برای اثبات مطالبش از احادیث صحیح و معتبر استفاده کند.
این کتاب بارها در عراق و ایران به چاپ رسیده است.