به يقين هيچ مؤمنى را نبايد دشنام داد و یا لعن كرد و درباره كافران و مخالفان حق نيز اصل بر ترك آن است، زیرا این کار غالباً با دو اثر منفى همراه است: نخست اينكه چه بسا طرف مخالف، مقابله به مثل كند و به مقدّسات توهين نمايد و ديگر اينكه ممكن است موجب لجاجت آنها بر كفر و ضلالت گردد. لکن اين قاعده استثنائاتى دارد و می توان بعضی افراد را لعن کرد، مانند: ظالمان، مرتدان، پيمان شكنان، قاطعان رحم، مفسدان و تمام افراد بى ايمان و منافق و كسانى كه گناهان بزرگ مرتكب مى شوند.

امام علی(ع) زمانى كه ديد بعضى از يارانش به دشمن بدگويى مى كنند. فرمود: «من دوست ندارم كه شما دشنام دهنده باشيد؛ ولى اگر اعمال زشتشان را شرح دهيد و احوال آنها را بيان كنيد، به گفتار صحيح نزديك تر و براى اتمام حجّت رساتر است. شما بايد به جاى دشنام چنين مى گفتيد: پروردگارا خون ما و آنها را حفظ كن! ميان ما و آنها را اصلاح فرما! و آنان را هدايت نما تا كسانى كه جاهلند حق را بشناسند و آنها كه گمراهند و بر دشمنى با حق اصرار می ورزند از آن دست بردارند و [به راه راست] بازگردند».

در برخی کتب مثل الغارات و الكامل فى التاريخ آمده است که امام علی(ع) در مورد بُسر ابن ابى ارطاة، از یاران معاویه و قاتل دو کودک عبیدالله بن عباس، فرمود: «خدایا تا عقلش را نگيرى، او را نميران». بعد از مدتی گرفتار وسواس شد و عقلش زايل گشت.

آنچه موجب شده این تهمت را به شیعه نسبت دهند، هم معنی دانستن «سب» و «لعن» است؛ در حالى که دو مفهوم متغایر دارند. دشنام و ناسزاگویى که عرب به آن«سبّ» مى گوید در اسلام حرام است ولی«لعن» به معنى بیزارى از اعمال زشت یک فرد، خواه از صحابه باشد یا از تابعان یا از گروه هاى دیگر، لازمه ایمان به دین و احکام آن و شاخه اى از امر به معروف و نهى از منکر به شمار مى آید و از شئون انسان هاى وارسته است. خداوند متعال و پیامبر(ص) نیز افرادی را لعن کرده اند.

زید بن ارقم، عبد الرحمان بن ابى لیلى و عمیرة بن سعد، ابن قتیبه، ابو اسحاق به نقل از عمرو ذو مرّ، یزید بن یثیع، سعید بن وهب و هانى بن هانى، همچنین أنساب الأشراف به نقل از ابو وائل، و شقیق بن سلمه، روایاتی را با این مضمون نقل کرده اند که کسانی که ماجرای غدیر را کتمان کرده اند از دنیا نرفتند مگر این که به خاطر نفرین علی(ع) به بلایی گرفتار شدند.

محلم بن جنامه همراه گروهى از مسلمانان رهسپار جهاد شدند. آنان در وادىِ «اضم»، عامر بن اضبط اشجعى را سوار بر شتر دیدند، عامر به عنوان مسلمانى سلام داد. اما محلم بن جثامه به خاطر اختلافى که از پیش با وى داشت، او را کشت و شتر و وسایل او را برداشت. چون نزد پیامبر(ص) بازگشتند و خبر را بازگو کردند، این آیه نازل شد: «اى کسانى که ایمان آوردید، هرگاه در راه خدا بیرون رفتید، تحقیق کنید و به کسى که به شما سلام مى دهد نگویید که مؤمن نیستید». در تفسیر ابن کثیر آمده، پیامبر(ص) به او فرمود: «خدا تو را نیامرزد».

بلاذرى در «الأنساب» نقل کرده: حکم بن أبی العاص پیوسته پشت سر رسول خدا(ص) راه مى رفت و با چشم به آن حضرت اشاره مى کرد و ادا در مى آورد و بینى و دهانش را حرکت مى داد، تا آنکه چشم و ابرویش به همان شکل باقى ماند و شل و چلاغ شد. یک روز که رسول خدا(ص) در حجره یکى از زنان خود بود، بر آن حضرت وارد شد؛ پس حضرت، با عصایى به طرف او آمد و فرمود: «چه کسى مرا در مقابل این وزغِ ملعون یارى مى دهد؟» سپس فرمود : «او و فرزندش با من در یک جا ساکن نشوند» و آنها را به طائف تبعید کرد .

حاکم در «مستدرک» از عبدالرحمن بن عوف این روایت را نقل کرده که در مدینه براى هیچ کس کودکى متولّد نمى شد مگر اینکه پیش پیامبر(صلى الله علیه وآله) مى آوردند و [حضرت براى او دعا مى فرمود] پس مروان بن حَکَم را نزد حضرت آوردند؛ حضرت فرمود: «او وزغ فرزند وزغ و ملعون فرزند ملعون است». هم چنین ابن نجیب از جبیر بن مطعم نقل کرده: «ما همراه رسول خدا(ص) بودیم که حکم بن ابى العاص عبور کرد، سپس حضرت فرمو : «واى بر امّت من از آنچه در صلب این است».

پیامبر(ص) فرمود: چهار نفر در دنیا و آخرت لعن شدند 1ـ مردى که خود را مانند زنان در آورد 2ـ زنى که خود را به صورت مردها در آورد 3ـ کسى که نابینا را از راه منحرف سازد 4ـ کسی که میل نسبت به زنان ندارد.

معاويه در كوفه خطبه خواند در حالى كه حسنین(ع) پاى منبر نشسته بودند؛ پس على(ع) و حسن(ع) را دشنام داد. حسين(ع) بلند شد تا او را باز دارد ولى حسن او را گرفت و نشانيد و خود برخاست و گفت: «من حسن و پدرم على است، و تو معاويه و پدرت صخر، و مادر من فاطمه و مادر تو هند، و جدّ من رسول خدا و جدّ تو عتبه بن ربيعه، و مادر بزرگ من خديجه و مادر بزرگ تو قتيله است؛ پس خدا پست ترين از ما از لحاظ حَسَب و نَسَب را لعنت كند». پس اهل مسجد آمين گفتند.