امام حسن(ع)، از چهره‌های برجسته اخلاقی است که رفتار و کردارش روشنگر راه هدایت است. انجام بيست و پنج سفر حج به صورت پیاده از ويژگی های مهم رفتاری اوست. بذل و بخشش در راه خدا، یکی دیگر از ویژگی های اخلاقی آن امام بزرگوار است؛ بطوری كه در طول زندگی خود، سه بار و هر بار نیمی از دارای خود را در راه خدا بخشیده است. ارتباط امام با كوفیانی كه براي حج به حجاز می آمدند، نشانه پذيرش امامت آن حضرت، از سوی آنان است. همچنین پيامبر(ص) در سخنانی ضمن اظهار علاقه به آن حضرت، دیگران را به دوست داشتن ايشان ترغيب می کند.

پس از شهادت امام علی(ع) و آغاز خلافت ایشان، دشمنان تلاش کردند تا شخصیت امام را خدشه‌ دار کنند و ایشان را از یک طرف بی‌ بهره از تدبیر و سیاست و از طرف دیگر دنیاطلب و بالاخره موضع او را در مقابل پدرش علی(ع) و برادرش حسین(ع) معرفی نمایند. آنها با جعل و ترویج اخبار پوچ، امام مجتبی(ع) را شخصیتی معرفی می کردند که دائماً در حال تزویج و طلاق بوده و اینکه امام در عوض پول حاضر شده از حکومت کناره بگیرد؛ یا اینکه ایشان خلافت را حق خویش نمی‌ دیده و لذا آن را تسلیم معاویه کرده است و ... در حقیقت بنی امیه و خصوصا بنی عباس از این کار هدف سیاسی داشتند و با این کار می خواستند مسیر حکومت و پادشاهی خود را هموار نمایند.

پیامبر(ص) در حدیثی -که نزد مسلمانان قطعی است- می فرماید: «حسن و حسین(ع) دو سرور جوانان اهل بهشت هستند» و بسیاری از علمای اهل سنت مثل تِرمذى، ابن ماجه، احمد بن حنبل، حاكم نيشابورى، نسائی و... آنرا  نقل کرده اند.

در تفسیر آيه 27 سوره «حديد» در منابع اهل سنت آمده كه مراد از «يُؤتيِكُمْ كِفْلَيْن مِنْ رَحْمَتِهِ» حسن و حسين(ع) است كه خداوند به على(ع) مرحمت فرمود و منظور از «يَجْعَلْ لَكُمْ نُوراً تَمْشوُنَ بِهِ»، علي(ع) است كه نور امت اسلام و مايه هدايت آنها است. به هر حال اين، فضيتلى است که از برترين فضائل است و دارنده آن از هر كس براى خلافت پيامبر(ص) شايسته تر است.

در مورد امام حسن(ع) آمده كه روزى مردی شامی به حضرت رسيد، و به ایشان دشنام داد، حضرت سكوت كرد سپس فرمود: «تو در اين شهر غریب هستی، اگر منزل ندارى، منزل ما متعلق به تو است، اگر بدهكارى من بدهى تو را قبول می کنم، اگر گرسنه اى تو را سير مى كنم ...». در آخر او چنان شیفته اخلاق آن حضرت شد که ایشان را محبوب ترین افراد نزد خود معرفی کرد.

پيامبر(ص) علاقه وافری نسبت به امام حسن(ع) داشت؛ نحوه ابراز محبت در موقع پایین آمدن از منبر و بوسیدن او و باز بالا رفتن بر منبر، نشانه جهت‌دار بودن این اظهار علاقه است. ایشان در وقت اظهار محبتش به امام حسن(ع) حاضران را شاهد مي‌گرفت تا این ابراز علاقه را به غائبین برسانند. امام حسن(ع) در بیعت رضوان حضور داشته و پیامبر(ص) با او بیعت کرده است. حضور او در مباهله به عنوان يكي از اصحاب کساء، نشانه اعتبار او نزد پيامبر(ص) و توفیق ایشان در بر انگیختن مردم کوفه در برابر ناکثین نشانه اعتبار او نزد كوفيان است.

ابن عايشه نقل کرده؛ مردي که سبّ حسن و پدرش علی(ع) را مي نمود با ديدن حلم و سخاوت امام از کرده خويش پشيمان شده و مي گفت: براي  آنچه که من با او انجام دادم، خودم را سرزنش مى نمايم. جويريه فرزند اسماء از مروان نقل مي کند: من اين ظلمها را با کسى مى کردم که حلمش هم وزن کوه ها بود.

ابونعیم اصفهانى از شعبه، او از حجاج، او از ابى اسحاق همدانى و او از حارث نقل کرده که امام على بن ابى طالب(ع) از فرزندش حسن(ع) درباره امورى در باب مروّت سؤال فرمود، از آن جمله فرمود: 1- سداد چیست؟ امام حسن(ع) عرض کرد: دفع منکر توسط معروف. 2- شرف چیست؟ انجام دادن کار خوب و ترک گناه. 3-مروّت چیست؟ عفاف و اصلاح مال. 4- رأفت چیست؟ نظر در کم و منع حقیر. 5- سماح چیست؟ بخشش در دشوارى و رفاه… تا آخر حدیث.

بين شيعه و سني مشهور است، انتخاب نام امام حسن و حسين(ع) به امر خدا بوده؛ ابن اثير مي نويسد: اين دو اسم در زمان ولادت حسنين، از جانب خداوند بر پيامبر(ص) وحى شد، سيوطى نقل کرده: حسن و حسين دو نام از نام‏هاى اهل بهشت، براي حسنين (ع) است چرا که مردم عرب پيش از ايشان، اين دو نام را بر فرزندان خويش  نمى‏ نهادند؛ اين مضمون در کتاب عبقات الانوار و در اعيان الشيعه نيز آمده است.

طبق آیه مباهله که می گوید: فرزندانتان را براى مباهله بخوانید و پیامبر(ص) حسن و حسین(ع) را آورد، پس این دو فرزندان او هستند. برای تایید این مطلب می توان به آیه 84 و 85 سوره انعام که عیسی را فرزند ابراهیم می داند و همچنین روایات متعددی از پیامبر(ص) و ائمه(ع) نیز اشاره کرد.