امام علي(ع) درباره فوائد «سکوت» می فرماید: «جبران آنچه بر اثر سكوت از دست داده اى آسان تر از جبران آن است که بر اثر سخن گفتن از دست رفته است، نگهدارى آنچه در ظرف است با محكم بستن دهانه آن امكان پذير است، كسى كه پرحرفى مى كند سخنان ناروا و بى معنا فراوان مى گويد». از این رو اگر سکوت انسان سبب اشتباه شود مى تواند آن را جبران كرد در حالى كه بازگرداندن سخنِ اشتباه ممکن نيست. سكوت عامل رهایی از دام سخنان بى معناست؛ زيرا سخن بدون فکر و مطالعه سبب رسوايى فرد مى شود؛ اما سخن كم و سنجيده سبب آبرومندى مى شود.

پيامبر اكرم(ص) در پاسخ به درخواست ابوذر، ايشان را چنين موعظه كردند: «تو را به تقواى الهى سفارش مى‌كنم كه سرچشمه همه چيز است، بر تو باد تلاوت قرآن و زيادى ياد خدا، چرا كه سبب مى‌شود تا [فرشتگان] در آسمان تو را ياد كنند و در زمين براى تو چراغ هدايت باشد، [تو را به] سكوت [سفارش مى‌كنم]؛ چرا كه شيطان را دور كرده و تو را در انجام كارهاى دينى‌ات كمك مى‌كند».

در مورد امام حسن(ع) آمده كه روزى مردی شامی به حضرت رسيد، و به ایشان دشنام داد، حضرت سكوت كرد سپس فرمود: «تو در اين شهر غریب هستی، اگر منزل ندارى، منزل ما متعلق به تو است، اگر بدهكارى من بدهى تو را قبول می کنم، اگر گرسنه اى تو را سير مى كنم ...». در آخر او چنان شیفته اخلاق آن حضرت شد که ایشان را محبوب ترین افراد نزد خود معرفی کرد.

در روایات تاکید زیادی به «سکوت» شده و آمده است که: نگه داری زبان كليد همه راحتي هاى دنيا و آخرت است و رضايت خداوند در آن می باشد و موجب سبك شدن حساب می شود و حفاظت از خطاها و لغزشها می کند. سكوت هم چنين از اخلاق انبیاء و اولیاء الهی شمرده شده است.

در روايات به ما دستور داده ‏اند در جايى كه لازم نيست، سخن مگوئيد؛ زيرا حرف زياد زدن احتمال خطا و گناه در آن را بيشتر مي کند، همچنان كه نوشتن زياد باعث خطا و اشتباه بيشتر نيز مي شود. اگر انسان دست به قلم نشود و چيزى ننگارد اشتباهي هم ندارد و اگر حرفى هم نزند دچار لغزش و خطا و معصيت هم نمى‏ گردد. سکوت باعث نورانیت قلب و طبق کلام امام علی(ع) نشانه عقل است.

امام علي(ع) بعد از انتخاب عثمان به خلافت، شرط عدم مخالفت خود را با خليفه سوم چنين بيان مي نمايد: «به خدا سوگند! تا هنگامى كه اوضاع مسلمين رو به راه باشد [و عثمان راه سلامت را پيش گيرد] و تنها به من ستم شود، سكوت اختيار مى كنم». سپس مى افزايد: «من در برابر اين سكوت و مصلحت انديشى [اوّلاً:] اجر و پاداش الهى و فضل او را مى طلبم، [و ثانياً:] مى خواهم در برابر زر و زيورهايى كه شما به خاطر آن با يكديگر رقابت داريد، پارسايى ورزيده باشم».

اصول كلّى براى مبارزه با آفات زبان عبارتند از: 1ـ توجّه جدّى به خطرات زبان: زيرا اين عضو مى تواند تو را به اوج سعادت برساند و يا بر خاك ذلّت و شقاوت بنشاند. 2 ـ سكوت: هر قدر انسان كمتر سخن بگويد لغزشهاى او كمتر است، و هر قدر بيشتر سكوت كند سلامت او بيشتر خواهد بود. 3 ـ حفظ زبان (نخست انديشه كردن سپس گفتار): اگر انسان پيش از آن كه شروع به سخن گفتن كند در محتوا و انگيزه و نتيجه سخنان خود كمى بينديشد، بسيارى از لغزشهاى زبان و گناهان، از او دور مى شود.

گاهى حلم به صورت كظم غيظ است، كه به آن (تَحَلُّم) گويند، يعنى شخصى ناراحت شده و غيظ مى كند، ولى خود را كنترل مى نمايد. اگر انسان چنين شد، پس از مدّتى داراى ملكه حلم مى شود. در روايت از مولى على(ع) است: «كسى كه مُتَحَلِّم شد و سعى كرد حلم را پيشه كند حليم مى شود». گاهى نيز حلم به صورت سكوت و بى اعتنائى به طرف مقابل است و گاهى به صورت جمله اى كوتاه، و گاهى به صورت اخم كردن است، و گاهى به صورت جواب نيك و حَسَن و گاهى جواب نيك تر و احسن.