پیامبر(ص) هرگاه نزد زینب بنت جحش مى رفت او از عسلى که تهیه کرده بود خدمت پیامبر مى آورد، عایشه مى گوید: من با حفصه قرار گذاشتیم هر وقت پیامبر(ص) نزد یکى از ما آمد، فوراً بگوئیم آیا صمغ مغافیر(که بوی نامناسبی دارد) خورده اى. روزى پیامبر نزد حفصه آمد، او این سخن را به پیامبر گفت، حضرت فرمود: من عسلى نزد زینب بنت جحش نوشیدم و سوگند یاد مى کنم که دیگر از آن عسل ننوشم، ولى این سخن را به کسى مگو. اما او این راز را افشا کرد. آیات فوق نازل شد و به این رفتارها پایان داد.

وقتى بعضى از مردان مى خواستند هجرت کنند، خانواده اش مى گفتند: هجرت نکن؛ زیرا اگر بروى ما بعد از تو بى سرپرست خواهیم شد، لذا بعضى مى پذیرفتند و مى ماندند، آيه فوق نازل شد و آنها را از قبول اين گونه پيشنهادها برحذر داشت. اما بعضى دیگر مى رفتند و به خانواده خود مى گفتند: به خدا اگر با ما هجرت نکنید و بعدا در مدینه نزد ما آئید ما به شما اعتنا نخواهیم کرد. «و ان تعفوا...» در آیه، ناظر به این گروه است.

پیامبر(ص) در حدیبیه با مشرکان مکّه پیمانى امضاء کرد که هر کس از اهل مکّه به مسلمانان بپیوندد او را بازگردانند، اما اگر مسلمانانی اسلام را رها کرده و به مکّه بازگردد، مى توانند او را برنگردانند. در سرزمین حدیبیه زنى اسلام آورد و به مسلمانان پیوست، همسرش به پیامبر گفت: همسرم را به من بازگردان؛  آیه فوق نازل شد که زنان مهاجر را امتحان کنند. پیامبر(ص) مهر زن را پرداخت و فرمود: طبق قرارداد، تنها مردان را باز مى گردانند، نه زنان را.

این آیه در شأن جمعى از مؤمنان نازل شد که مى گفتند: هر وقت با دشمن روبرو شویم فرار نمى کنیم، ولى به گفته خود وفا نکردند و در روز احد فرار نمودند. یا درباره برخی صحابه است که هنگامى که خداوند ثواب شهداى بدر را بیان کرد، گفتند: ما در جنگ هاى آینده تمام نیروى خود را به کار خواهیم گرفت، ولى در احد فرار کردند. و یا درباره جمعى از مؤمنان است که مى گفتند: اى کاش خداوند بهترین اعمال را به ما نشان مى داد تا عمل کنیم. خداوند به آنها خبر داد: افضل اعمال، ایمان خالص و جهاد است، اما عمل نکردند.

در یکى از سال ها که مردم مدینه گرفتار خشکسالى بودند کاروانى که مواد غذائى همراه داشت در روز جمعه به مدینه آمد. پیامبر(ص) در آن هنگام مشغول خطبه نماز جمعه بود. مردم خطبه را رها کرده و به سوى بازار شتافتند و تنها دوازده مرد و یک زن در مسجد باقى ماندند. آيه نازل شد و آنها را سخت مذمت كرد.

دو مسلمانان از طایفه انصار و مهاجران به هنگام برداشتن آب از چاه با هم اختلاف پیدا کردند.عبداللّه بن اُبَىّ به یارى مرد انصارى رفت و گفت: ما این گروه را پناه دادیم و کمک کردیم وعزیزان، ذلیلان را از مدینه بیرون خواهند کرد. این آیات در پاسخ به او نازل شد. بعضى به عبد الله گفتند: خدمت پیامبربرو تا براى تو استغفار کند، عبداللّه گفت: به من گفتید: ایمان بیاور، آوردم. گفتید: زکات بده، دادم. چیزى نمانده که بگوئید براى محمّد سجده کن. و در اینجا آیه «وَ إِذا قِیلَ لَهُمْ تَعالَوْا»، نازل گردید.

بعد از بیرون رفتن یهود بنى نضیر از مدینه، باغات و قسمتى از اموال  آنها در مدینه باقى ماند، طبق سنت جاهلیت جمعى از سران مسلمین به پیامبرگفتند: برگزیده هاى این غنیمت و یک چهارم آن را برگیر و بقیه را به ما واگذار تا در میان خود تقسیم کنیم. آیات فوق نازل شد و با صراحت گفت: چون براى این غنائم، جنگى نشده تمام آن تعلق به پیامبر(ص) دارد.

پیامبر(ص) روز پیروزى بر یهود بنى نضیر به انصار فرمود: اگر مایل هستید اموال و خانه هایتان را با مهاجران تقسیم کنید، و در این غنائم با آنها شریک شوید، و اگر مى خواهید اموال و خانه هایتان از آن شما باشد و از این غنائم چیزى به شما داده نشود.انصار گفتند: هم اموال و خانه هایمان را با آنها تقسیم مى کنیم و هم چشم داشتى به غنائم نداریم. آیه فوق نازل شد و این روحیه عالى آنها را ستود.

این آیات درباره عبداللّه بن ابى و جمعى از منافقان مدینه نازل شد که به یهود بنى نضیر گفتند: شما در دژهاى خود بایستید ما و طایفه بنى قریظه و سایرهم پیمان هاى شما با شما هستیم. همین امر سبب شد که، یهود بنى نضیر بر مخالفت پیامبرتشویق شوند.

این آیات در شأن  حاطب بن ابى بلتعه نازل شد که قبل از فتح مکه نامه اى نوشت و توسط یک زن برای مشرکان مکه فرستاد؛ جبرئیل ماجرا را به پیامبر(ص) اطلاع  داد، ایشان به على(ع) و جمعی از اصحاب فرمود که نامه را از او بگیرند. وقتی او را یافتند نامه را از او طلب کردند. آنها نامه را خدمت پیامبر(ص) آوردند؛ آن حضرت علت نوشتن نامه را از حاطب پرسید؛ عرض کرد: خانواده من در چنگال مشرکان گرفتارند، خواستم از این طریق حقى به گردن آنها داشته باشم تا مزاحم خانواده من نشوند.