آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در یکى از سال ها که مردم مدینه گرفتار خشکسالى بودند کاروانى که مواد غذائى همراه داشت در روز جمعه به مدینه آمد. پیامبر(ص) در آن هنگام مشغول خطبه نماز جمعه بود. مردم خطبه را رها کرده و به سوى بازار شتافتند و تنها دوازده مرد و یک زن در مسجد باقى ماندند. آيه نازل شد و آنها را سخت مذمت كرد.

در آیات (9 ـ 11) سوره «جمعه» می خوانیم: «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا نُودِیَ لِلصَّلاةِ مِنْ یَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلى ذِکْرِ اللّهِ وَ ذَرُوا الْبَیْعَ ذلِکُمْ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ * فَإِذا قُضِیَتِ الصَّلاةُ فَانْتَشِرُوا فِی الاَْرْضِ وَ ابْتَغُوا مِنْ فَضْلِ اللّهِ وَ اذْکُرُوا اللّهَ کَثِیراً لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ * وَ إِذا رَأَوْا تِجارَةً أَوْ لَهْواً انْفَضُّوا إِلَیْها وَ تَرَکُوکَ قائِماً قُلْ ما عِنْدَ اللّهِ خَیْرٌ مِنَ اللَّهْوِ وَ مِنَ التِّجارَةِ وَ اللّهُ خَیْرُ الرّازِقِینَ»؛ (اى کسانى که ایمان آورده اید! هنگامى که براى نماز روز جمعه اذان گفته شود، به سوى ذکر خدا بشتابید و خرید و فروش را رها کنید که این براى شما بهتر است اگر مى دانستید! * و هنگامى که نماز پایان گرفت [شما آزادید] در زمین پراکنده شوید و از فضل خدا بطلبید، و خدا را بسیار یاد کنید شاید رستگار شوید! * هنگامى که آنها تجارت یا سرگرمى و لهوى را ببینند پراکنده مى شوند و به سوى آن مى روند و تو را ایستاده به حال خود رها مى کنند؛ بگو: «آنچه نزد خداست بهتر از لهو و تجارت است، و خداوند بهترین روزى دهندگان است.»)
شأن نزول:
در شأن نزول این آیات، یا خصوص آیه «وَ إِذا رَأَوْا تِجارَةً»، روایات مختلفى نقل شده که همه آنها از این معنى خبر مى دهد: در یکى از سال ها که مردم «مدینه» گرفتار خشکسالى، گرسنگى و افزایش نرخ اجناس شده بودند، «دحیه» با کاروانى از «شام» فرا رسید و با خود مواد غذائى آورده بود، و این در روز «جمعه» بود و پیامبر(صلى الله علیه وآله) مشغول خطبه «نماز جمعه».
طبق معمول براى اعلام ورود کاروان طبل زدند و حتى بعضى دیگر آلات موسیقى را نواختند، مردم با سرعت خود را به بازار رساندند.
مسلمانانى که در مسجد براى نماز اجتماع کرده بودند، خطبه را رها کرده و براى تأمین نیازهاى خود به سوى بازار شتافتند، تنها دوازده مرد و یک زن در مسجد باقى ماندند (آیه نازل شد و آنها را سخت مذمت کرد) پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: اگر این گروه اندک هم مى رفتند از آسمان سنگ بر آنها مى بارید.(1)، (2)