اولا: این حدیث بنا بر راست آزمایی های سندی خود اهل سنت با چالش های جدی در وثاقت بعضی از راویان آن مواجه است.

ثانیا: حق انتخاب خلیفه پیامبر به تصریح قرآن، بیانات نبوی و دلایل عقلی منحصر در خدا و رسول خدا است و اجماع جایگاهی در آن ندارد. چون امامت و مقام جانشینی پیامبر صرفا اموری اجتماعی و سیاسی نیستند و سویه های معنوی چون تکامل اخلاقی جامعه و پاسداری از شریعت را نیز شامل می شوند و بدیهی است احراز صلاحیت اشخاص برای تصدی چنین مقامی فقط در حوزه علم الهی و پیامبر اوست و با اجماع کشف و اثبات نمی گردد.

ثالثا: گزارش های تاریخی از نزاع ها، تهدیدها و اجبارهایی که در سقیفه روی داد، نشان می دهد اجماعی به صورت حقیقی پدید نیامده است. هم در جریان سقیفه و هم در بعد از آن، اشخاص برجسته ای از مهاجرین و انصار مخالف خلافت ابوبکر بودند. به همین دلیل نیز حاکمان به قدرت رسیده در سقیفه دست به دامان قبیله ای به نام بنی اسلم شدند و در قبال باج دادن به آنها، قدرت قهریه شان را برای گرفتن بیعت اجباری از مردم به خدمت گرفتند.

رابعا: اگر این قاعده درست هم باشد، هنگام به قدرت رسیدن خلیفه دوم از آن قاعده تخطی شده است. زیرا او با وصیت خلیفه اول به قدرت رسید نه در اجتماع و با اجماع. امری که موجب اعتراض بسیاری از مسلمانان اعم از مهاجرین و انصار و بزرگان صحابه و اهل شام بود.

اولا: اين خرده گيرى ها ايراد بر قرآن است! چرا كه خداوند آن را ستوده و ولايت مؤمنين را شايسته چنين كسى دانسته است و اگر اين عمل غفلت از خدا بود نبايد تمجيد مي شد. ضمن اینکه مواردی شبیه این کار که عبادت به شمار می رود توسط پیامبر(ص) نیز در ضمن نماز صورت گرفته است؛ به عنوان مثال در مسند احمد از ابو هريره نقل شده است: ما با پيغمبر نماز عشاء مي خوانديم و وقتي كه پيغمبر به سجده مي رفت، امام حسن و امام حسين كه كوچك بودند بر پشت پيغمبر سوار مي شدند؛ «وقتي پيغمبر مي خواست بلند شود، با اين دو دست مباركش حسن و حسين را مي گرفت و آرام روی زمين مي گذاشت و وقتي كه پيغمبر به سجده مي آمد، آنها روي پيغمبر سوار مي شدند». توجه به حسنين و گرفتن آنها و آرام زمين گذاشتن، آيا اين ها با حضور قلب در نماز منافات ندارد؟!

ثانیا: شنيدن صداى سائل و كمك به او در نماز، نوعی توجّه به خداست. توجه امام علی(ع) وقتی به آن سائل جلب شد که خدا را صدا زد؛ در واقع این نام خدا بود که موجب التفات حضرت به او شد. ایشان با اين كار عبادتى را با عبادت ديگر درآميخت و براي خدا در حال نماز زكات داد. آنچه اشكال دارد پرداختن به خويشتن به هنگام نماز است، امّا پرداختن به نيازمند مظلوم، كه عبادت محسوب مى‏ شود، اشكالى ندارد.

آیه «ولایت» آیه 55 سوره مائده است و مفسّران و محدثان بسياري گفته اند در شأن امام علی(ع) نازل شده است. سيوطى از ابن عباس آورده كه على(ع) در حال ركوع بود كه سائلى كمك خواست و آن حضرت انگشترش را به او صدقه داد، پيامبر(ص) از او پرسيد: چه كسى انگشتر را به تو صدقه داد؟ او به امام(ع) اشاره كرد و گفت: آن مرد كه در حال ركوع است. در اين موقع آيه «انّما وليّكم الله و رسوله...» نازل شد. اين حديث را علماي ديگر چون زمخشرى، فخر رازى، طبرى و ... در كتاب‌هايشان نقل کرده اند.

پاسخ اين سؤال روشن است؛ در تعبيرات روزانه بسيار ديده ايم كه اسم يا عنوانى به افرادى اطلاق مى شود كه نامزد و یا انتخاب براى آن مقام شده اند هر چند هنوز رسماً وارد عمل نشده اند يا به تعبير ديگر بالقوّه داراى آن مقام اند نه بالفعل. مثلا كسى در حال حيات خود، يك نفر را به عنوان وصىّ خود تعيين مى كند و با اينكه هنوز در حيات است مى گوئيم فلان كس وصىّ او است يا قيّم اطفال او است. در آیات قرآن و روایات نیز این گونه استعمالات بسیار دیده می شود.

شأن نزولهای این آيه تنها مربوط به علي(ع) است. تاريخ اسلام هم گواهي مي دهد كه صدقه دادن به سائل در حال ركوع، تنها كار يك نفر بوده و تعبير به صيغه جمع براى احترام و تعظيم مقام آن فرد است. در قرآن مكرر از مفرد به لفظ جمع تعبير شده است مانند داستان مباهله که مراد از كلمه «نسائنا» و «انفسنا» كه به صورت جمع آمده‌اند، فاطمه زهرا(س) و علي(ع) است و یا مراد از «انفاق كنندگان در شب و روز» در آيه 274 سوره بقره تنها علي(ع) است. همچنین در چندين مورد خداوند در قرآن، خود را با ضمير جمع خوانده است.

امام هادی(ع) در رساله مفصلی درباره تحريف قرآن، ضمن تاكيد بر اصالت قرآن، آن را معيار سنجش روایات و تشخیص صحیح از ناصحیح و تنها متن مورد استناد همه فِرَق اسلامی دانستند و با تقسيم اخبار به روایات حق و اخبار باطل به اجماع قاطبه امّت اشاره كردند كه قرآن حق است و هيچ ترديدي از سوی فرقه های اسلامی وجود ندارد.

اولا: برخی از لغت شناسان تفاوتی در معنای ولایت چه با فتح واو و چه با کسر آن نمی نهند. ثانیا: متبادر به ذهن از واژه ولی همان معنای سرپرستی است. ثالثا: روایاتی که شان نزول آنرا درباره امیرالمومنین می دانند تعلق گرفتن آن را به عموم مسلمین رد می کند. رابعا: می تواند ولایت به معنای سرپرستی باشد نه لزوما نصرت و یاری. خامسا: حصر در آیه بخوبى نشان مى دهد که ولایت به معناى دوستى نیست زیرا دوستى مؤمنان منحصر به مؤمنانى که در حال رکوع زکات مى دهند نیست.

گفته شده از آنجایی که زمان دقیق ولایت حضرت علی در دلالت آیه ولایت مشخص نشده، می توان زمان فعلیت این ولایت را پس از خلفای سه گانه دانست. در پاسخ باید گفت: اولا: متفاهم عرفى در این موارد ولایت بلافصل است. ثانیا: این فرض بر خلاف اجماع مسلمین است؛ زیرا مسلمانانی که این آیه را دال بر ولایت آن حضرت می دانند، بر اساس مفاد و مدلول آن، اجماع دارند که این آیه دال بر خلافت بلافصل است.

روایاتى را که شیعه براى اثبات حقانیت خود به آنها استناد می کند، همگى صحیح بوده و از اعتبار زیادی نزد علمای سنی نیز برخوردار است و اگر کسی آنها را ضعیف بداند در حقیقت بسیاری از راویان اهل سنت که آنها را نقل کرده اند را، زیر سؤال برده؛ همان راویانی که پایه های مذهب اهل سنت را ساخته اند.

در این آيه روى مسأله «ولى» تكيه شده و على(ع) به عنوان ولىّ مسلمانان معرفى گرديده است. آری «ولى» معانى متعدد دارد، اما با دو قرينه در اینجا به معناي «سرپرست» است؛ اول اينكه اگر ولي به معنى دوست باشد شامل همه مؤمنان مى شود؛ اما ولايت در آيه مورد بحث به خاطر كلمه «انما» منحصر شده است. قرینه دوم آيه بعد است که تعبير به «حزب الله» دارد و مربوط به تشكيل حكومت اسلامى است، نه يك دوستى ساده؛ چراكه در معنى «حزب» يك نوع تشكل اجتماعى براى تأمين اهداف مشترك نهفته است.