قرآن در آیه 6 سوره «فتح» که مربوط به جریان صلح حدیبیه است، سوء ظن منافقان و مشرکان به وعده های الهی را نکوهش کرده و به آنها وعده عذاب داده است. همچنین در آيات مربوط به جنگ احزاب می فرماید: «به یاد آوريد زمانى را كه از شدت وحشت چشم ها خيره، و جان ها به لب رسيده بود و گمان هاى بدى به خدا مى برديد، آنجا بود كه مؤمنان آزمايش شدند». از اين تعابیر روشن مى شود كه سوء ظن به خداوند غالباً در مواقع بحرانى و در افراد ضعيف الايمان آشکار می شود و در واقع در اين مواقع است كه ايمان افراد آزموده مى شود.

قرآن کریم، اصحاب پیامبر(ص) را به انواع مختلفى تقسیم مى کند، بدون فرق بین بدرى و غیر بدرى، قبل از حدیبیه ایمان آورده یا بعد آن و... . برخی چنان والا بودند که به برکت وجود آنان باران مى بارید و برخی مثل منافقان شناخته شده، مؤلفة القلوب، فاسق، بیماردلان، افراد در آستانه ارتداد، از جبهه گریزان و... ایمانشان ارزشی نداشت و آنها را نمى توان عادل و با تقوا شمرد.

عمرة القضاء پیامبر(ص) درست یک سال بعد از صلح حدیبیه انجام شد و مسلمانان اجازه داشتد برای انجام اعمال عمره به مدت سه روز در مکه اقامت کنند و مشرکان هم شهر را برای آنان خالی نمودند. علت نام گذاری این عمره به عمرة القضاء آن بود که این عمره در حقیقت قضای عمره سال قبل بود. عمرة القضاء در حقیقت هم عبادت بود و هم نمایش قدرت مسلمانان

پيامبر(ص) خواب ديد مسلمانان براى حج وارد مسجد الحرام مى شوند؛ گروهى تصور کردند كه در همان سال اين خواب تحقق مى يابد لذا به سوى مكه حركت كردند ولی مشركان مكه آنها را در حديبيه متوقف كردند که به صلح معروف حديبيه انجاميد. به این خاطر گروهى به ترديد افتادند و حتّى بعضى، از پيامبر(ص) بازخواست كردند كه چرا اين وعده تحقق نيافت؟ پيامبر(ص) فرمود: «من نگفتم امسال تحقق خواهد يافت؛ بلكه گفتم در آينده نزديك». در اين هنگام آيه 27 سوره فتح نازل شد و بر صدق اين رؤيا تأکید كرد.

زمان پیامبر اسلام(ص) در جریان صلح حدیبیّه یا فتح مکّه هنگامى که آن حضرت مشغول وضو گرفتن بود، اصحاب و یاران بر یکدیگر سبقت مى گرفتند که آب وضوى او را بربایند و قطره اى از آن بر زمین نیفتد. بعد از رحلت رسول خدا(ص) ابوایّوب انصارى صورت بر روى قبر آن حضرت گذارده و تبرّک مى جست و بلال در کنار قبر آن حضرت نشسته و گریه می کرد و صورت بر آن قبر مى مالید. تبرّک جستن، عبادت نیست؛ بلکه نوعى احترام توأم با ادب است، به این امید که خداوند به خاطر این احترام، برکاتش را بر زیارت کننده نازل گرداند.

در آیین اسلام قانون واحدى به نام جنگ و جهاد وجود ندارد، بلکه همانطور که اسلام در شرائط خاصى دستور مى‏دهد مسلمانان با دشمن بجنگند، همچنین دستور داده است که اگر نبرد براى پیشبرد هدف موثر نباشد، از در صلح وارد شوند. ما در تاریخ حیات پیامبراسلام(ص) این هر دو صحنه را مشاهده مى‏ کنیم. حضرت مجتبى(ع) نیز با دور اندیشى، صلاح جامعه اسلامى را در عدم ادامه جنگ تشخیص داد. از اینرو این موضوع نباید موجب خرده‏ گیرى گردد، بلکه باید روش آن حضرت عیناً مثل پیامبر(ص) تلقى شود.

صلح حدیبیه، صلحی بود که در سال ششم هجرت، میان پیامبر(ص) و مسلمانان که تعدادشان بالغ بر هزار و چهارصد تن بود با قریش مکه امضا شد و به جنگ های مدام مسلمانان و مشرکان موقتا پایان داد. به موجب آن قرار شد مسلمانان  به مدینه بازگردند و اجازه خواهند داشت سال آینده مراسم حج خود را  برگزار کنند مشروط به این که تنها سه روز در مکه بمانند و سلاحی جز سلاح مسافر همراه نداشته باشند و... .

صلح حدیبیه پیامدهای مهمی براى مسلمانان داشت. آنان به قریش نشان دادند که قصد کشتار ندارند و برای خانه خدا احترام قائلند. با این پیمان، مشرکان مکه، اسلام را به رسمیت شناختند و مسلمانان بدون هراسی به همه جا رفت وآمد می کردند و جان و مالشان محفوظ بود. ضمینه نشر اسلام در جزیره العرب فراهم شد و مقدمات فتح خیبر و شکست یهودیان فراهم شد. ارسال نامه پیامبر(ص) به سران کشورها و دعوت آنان به اسلام از دیگر برکات این صلح نامه بود.